بەرھەم ساڵح لەنێوان خەمی خۆی‌و مافەکانی کوردا: ھەرێم‌و بەغدا بەرەو کوێ؟

جەواد سەعید

2020-07-01 2078

لەدوای هەڵبژاردنی سەرۆك وەزیرانی عێراق (مستەفا كازمی)، شاندی هەرێم چەند جارێك چۆتە بەغدا بە ئامانجی ڕێككەوتنێك كە ببێتە چارەسەری كێشەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان. ئەم شاندەی هەرێم زۆر نەرمتر بوون لەگەڵ كازمی بە بەراورد لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی، بەڵام كازمی بەبێ منەتی و ڕەقتر قسەی لەگەڵ كردوون و داواكارییەكانی هێندە بەرزكردۆتەوە تاكو حكومەتی هەرێمی كوردستان لە قالب بدات و مەیدانی جولە سیاسی و ئابورییەكانی سنوردار بكات. كازمی بەجۆرێك قسەی كردوە كە نییەتی ڕێككەوتنی نەبوبێت، بۆیە لە بەرامبەر ڕادەستكردنی تەواوی نەوت و داهاتی خاڵە سنورییەكان، هیچ بەڵێنێكی بە شاندی هەرێم نەداوە.

سەرۆك كۆمار و كێشەكانی هەرێم
لەسەردەمی سەرۆك كۆماری ڕەوانشاد مامجەلال، یەكێتی و پارتی پشتی خۆیان لێكردبۆوە و بێخەم بوون لەوەی كە حكومەتی ناوەند بتوانێ تەشقەڵەی گەورە بە هەرێم بكات، چونكە باش دەیانزانی دڵسۆزی و توانای مامجەلال هەموو ئەو لوغمانە پوچەڵدەكاتەوە كە بۆ ژێرپێی كورد دایدەنێن. بەشێك لە سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، بە پێداگری لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار بۆ بەرهەم سالح هەڵەیەكی كوشندەیان كرد لەوەی كە پێیانوابوو دوای مامجەلال شیاوترین كەس بۆ ئەم پۆستە دكتۆر بەرهەمە، لەو هەوڵەی یەكێتی بۆ هێنانەوەی بەرهەم سالح بۆ ناو یەكێتی موكوڕی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری، دوو ئەنجامی خراپی لێكەوتەوە، یەكیان نێوماڵی كورد هێندەی تر پەرتەوازە بوو، دووەمیان، بەرهەم سالح بۆ مسۆگەركردنی چوار ساڵی تری سەرۆك كۆماری و بەدەستهێنانی پشگیری عەرەبی شیعە و سوننە ناچار بێت لە بەغداوە بەربەست بۆ یەكێتی و هەرێم دروست بكات و ڕمەكان ئاراستەی قەوارەی هەرێم بكات. ئەمە قسەیەكی ڕەوانشاد نەوشێروان مستەفام بیر دەخاتەوە كاتێك لە كێبڕكێی دكتۆر فوئاد و بەرهەم سالح بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار، لێیان پرسیبوو كاك نەوشێروان لە نێوان ئەم دوو دكتۆرە كامیان باشترن بۆ ئەو پۆستە؟ ئەویش لە وەڵامدا وتبوی دكتۆر فواد پیاوێكی دەیپلۆماسی و زمانزان نییە، ئەم پۆستە بە تەواوی دەمرێنی بەڵام خیانەت لە كورد ناكات، هەرچی بەرهەم سالەحیشە پیاوێكی دەیپلۆماسی و زمانزانە، پەیوەندییەكی باشیشی لەگەڵ دنیای دەرەوە هەیەو گڕوتینێكی باش دەدات بەو پۆستە و دڵی عەرەبەكان لەخۆی ڕازی دەكات بۆ بەدەستهێنانی پشتگیری تاكو چوار ساڵیتر ببێتەوە سەرۆك كۆمار، بەڵام پشت لە كورد دەكات.
لە ساڵی 2018یشدا لە كاك مەسعود بارزانییان پرسیبوو کە ئایە بۆچی حەزناکەی بەرھەم سالح ببێتە سەرۆک کۆمار، لەوەڵامدا وتبووی: من بۆیە نامەوێ‌ ببێت بەسەركۆمار لەبەغدا چونكە ئەو پیاوە لەپێناو بەرژەوەندییەكانی خۆی هەموو سازشێك لەسەر مافەكانی كورد دەكات.
ئەگەر بەراوردێكی ئەو دوو رایەی هەریەك لە نەوشیروان و بارزانی بكەین، سەرباری جیاوازیی زۆری نێوانیان لەسەر كۆی پرسەكان، بەلام لەسەر ئەوكاراكتەرە هاوڕان و خوێندنەوەكانیان هاوجوتن.

كازمی و بەرهەم سالەح
چەند ساڵێك پێش ئێستا، كازمی سەرنوسەری گۆڤاری (الاسبوعیە) بوو، ئەو گۆڤارە لە سلێمانی دەردەچوو و لە لایەن بەرهەم سالحەوە سەرپەشتی و تەمویل دەكرا، لەوكاتەوە كازمی و بەرهەم سالح پەیوەندییەكی توندوتۆڵیان هەیە و لە قسەی یەكدی دەرناچن. لە ئێستاشدا هەردووكیان بەتەمای دروستكرنی حزبێكن لەسەر ئاستی عیراقدا، بۆ ئەوەی خەڵكی كوردستان و عیراق لێك گرێ بدەن، كازمی لەنێو شەقامی عەرەبی (بەتایبەتی شیعە) و بەرهەم سالحیش لە كوردستاندا هەوڵەكانیان یەك بخەن و لە هەڵبژاردنی داهاتوی عێراقدا بە لیستێكی هاوبەش دابەزن. هەربۆیە هەموو هەوڵەكانی خۆیان خستۆتە گەڕ، بۆ ئەم مەبەستە كازمی دەیەوێ تا هەڵبژاردنی داھاتوو هەندێ بەرپرس لە پۆستەكانیان دووربخاتەوە و ڕێگری لە ڕیككەوتنی ناوەند و هەرێم بكات بە ئامانجی ڕاكێشانی شەقامی عێراقی. بەرهەم سالحیش دوای ئەوەی حزبێكی لە پێناو ئەم پۆستەیدا هەڕاجكردو گسگی لە خەونی چاكسازیدا و خەڵكی كوردستانی بێ ئومێد كرد و لە ناو یەكێتیش دەستی لە بنی هەمبانەوە دەرچوو، ئێستا دەیەوێ حزبێكی تر دروستبكات و خۆی ئامادە بكات بۆ هەڵبژاردن. هەردووكیان پێكەوە، كازمی دەیەوێ بە عەرەب بڵێ پارەی نەوتی ئێوە نادەم بە كورد و هەنگاوی تریشی بەدوادا دێت، بەرهەمیش لەڕێگای كەسە نزیكەكانی خۆیەوە هەوڵی گەڕاندنەوەی موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی كوردستان بۆ سەر بەغدا دەدات، (نمونەش خستنەڕووی پڕۆژەیەكە لەڕێگەی پەرلەمانتارێكەوە بەناوی رێبوار كە لەلیستەكەی خۆیدابوو سەبارەت بەم پرسە!)، كە هەموو مەبەستێكی ناوبراو ئەوەیە بەغدا لای كورد شیرین بكات و هەوڵی كێش كردنی كورد بدات بەرەو ئەوێ.
قسە لەسەر ئەوە نیە كە دەسەلاتدارانی هەرێم فریشتەن و گەندەڵ نین، بە پێچەوانەوە، ئەوە هەڵە گەورەو زەقەكانی پارتی و یەكێتییە كە خەڵكیان نائومێد كردووە، بەلام دەبێت ئەو راستیەش بزانرێت كە بەرهەم سالح و ئاراستەكەیشی هیچیان لەوانە كەمتر نیە كە لەپێناو بەرژەوەندییەكانی خۆیان و پۆست و كورسییەكانیان میللەتێك هەرزانفرۆش دەكەن و بەرەو ئاقارێكی نادیار و مێژووییەكی تاریكتری دەبەن!
بەڵێ بەم جۆرە كازمی و بەرهەم هەردووكیان لەخۆ ئامادەكردندان و لە هەنگاوەكانیان پرسوڕا بە یەكتر دەكەن تاكو ڕای شەقام بجولێنن و پۆستەكانیان بەدەست بهێننەوە.
ئەگەر وانییە، بۆچی دەبێت لەو هەموو هەوڵ و سەردانەی شاندی هەرێم بۆ بەغدا رۆلێكی بەرهەم سالەح وەك سەركۆمار نەبینرێت؟! ئەگەر ئاوڕێك لە رابردوو بدەینەوە، چ لەسەردەمی مام جەلال و چ لەسەردەمی دكتۆر فوئاد مەعسومدا، كاتێك تەنگژەكان بە بنبەست دەگەیشتن، شاندی هەرێم سەردانی بەغدایان دەكرد، كۆبوونەوەی سێ قۆڵی یا چوار قۆڵی نێوان (سەركۆمار، سەرۆك وەزیرانی عیراق، شاندی هەرێم، سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران) ئەنجام دەدرا. بەلام ئەوەی تێبینیمان كردووە لەوماوەی رابردوودا چەندین جار شاندی هەرێم لەسەر ئاستەكانی سەرۆكی هەرێم، سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران جێگری ئەنجومەنی وەزیران و شاندی تر چوونەتە بەغدا، ئەم شاندە بەجیا لەگەڵ سەرۆك وەزیران و لەلایەكی ترەوە لەگەل سەركۆمار كۆبوونەتەوە. ئەوەش سەلمێنەری ئەوەیە بەرهەم سالەح نایەوێت لەگەڵ هەردووكیان بەیەكەوە دابنیشێت نەكا دەستەكەی ئاشكرابێت و بكەوێتە روو.
پرسیار ئەوەیە ئەگەر بەرهەم سالەح لەسەر حیسابی كورد بووە بە سەركۆمار، ئەوە دەبێت لەسەر مافەكانی كورد هەڵبدات و قبوڵ نەكات غەدر لە كورد بكرێت، خۆ ئەگەر وەك سەركۆمار و رەمزێكی عیراقیش هەڵسوكەوت بكات دیسانەوە دەبێت لەسەر چوار پارێزگەی هەرێم هەڵبدات كە بەشێكی عیراقن! بەلام ئەوەی دەبینرێت بە پێچەوانەوەیەو بێدەنگی بەرهەم سالەح و خۆدزینەوەی لەپرسەكان ئەوەمان پێدەلێت كە ناوبراو هەڵوێستێكی دووفاقی هەبێت و لای شاندی هەرێم هەڵوێستێك و لای كازمی قسەیەكی تری كردبێت! كۆمەلێك هەڵوێستی رابردووی پشتڕاستی ئەو گومانانە دەكەنەوە.
ئەوەی ئێستا دەگوزەرێت نەهێشتنی شەرمی سیاسییە لەژێر شكاندنی قەوارەی هەرێمی كوردستان. ناوبراو لەپەنای قەوارەی هەرێمی كوردستاندا بەدووای دەسكەوتەتایبەتیەكانی خۆیەوەیەتی و بێباك لەخەم و ئازارەكانی خەلكی كوردستان.

یەكێتی و پارتیی
یەكێتی و پارتیی لەو هەنگاوانەی كازمی و بەرهەم سالەح بێئاگا نین و هەستیان بە تەگبیرەكانیان كردوە، بۆیە دوورنییە ئیتر لەمەودوا یەكێتی و پارتیی لە یەكتر نزیك ببنەوەو كێشەكانیان بەلاوە بنێن و كۆبونەوەی دووقۆڵیش لەسەر ئاستی بەرز ئەنجام بدەن. نزیكبونەوەی یەكێتی پارتی بۆ ڕێگرتن لە هەوڵەكانی كازمی و بەرهەم سالح هیچ ئامانجێكی نابێت ئەگەر چاكسازی لە نەوت و خاڵە گومرگییەكان نەكەن و كۆتایی بەم دزین و تاڵانییە نەهێنن و سیاسەتی ئابوری دانەڕێژن، تەنیا بەمە دەتوانن خزمەتگوزارییەكان دابین بكەن و موچەی تەواوی فەرمانبەرانیش مسۆگەربكەن و چیتر لەبەر بەغدا نەپاڕێنەوە. بە پێچەوانەوە هەرێمی كوردستان توشی قەیرانی خراپتر دەبێت.