رۆشنبيران لەنێوان سياسەت و بێ لايەنيدا
شاناز هيرانى
2020-08-25 449
ئاشکرایە کەوا عەقڵی
تاك موڵکی خاوەنەکەی نیە، بەڵکو موڵکی ئەو فەرهەنگەیە، کە دایڕشتووە. مرۆڤ وەکو
بوونەوەرێکی ڕۆشنبیر دروستکەری ڕۆشنبیریە، لەهەمان کاتدا خۆی لە ڕێی ڕۆشنبیریەوە
دروست دەبێ. عەقڵ بە ئەندازەی گەشەکردنی ئەو فەرهەنگەی لەناو ژینگەیدا دەژی گەشە
دەکات. ئەو فەرهەنگە منداڵدانی عەقڵە و نەست ڕام دەکات و ڕەفتار ئاراستە دەکات..
له‌دەوڵەتێکی دیموکراتی بەهێز ئازادی و فرەیی و پێکەوەژیانی ئاشتیانە دەبووژێتەوە، كاتيَك
كة رؤشنبيران لةنيَو كايةكةدا جيَطةيان بؤ كراوةتةوة.. دامەزراوەکان دەتوانن لە پێناو هاندانی ڕوحی لێکتێگەیشن و سازان و پێکەوەکارکردنی
هەموو لایەنەکان بەشێوەیەکی ئاشتیانە ناکۆکی بەڕێوەبەرن. هەر شتێ لەسەر
گریمانەیەکی درووست دامەزرێنرا، دةرئةنجامى باشيشى ليَدةكةويَتةوة. ڕۆشنبیر خامەی ئازادە و ڕەخنە لە کەسایەتی سیاسی و دەسەڵاتدار دەگرێ و بە
بەکارهێنانی میتۆدی گومانی هزری توانایی و ناتواناییان هەڵدەسەنگێنێ. لە ئێستادا
ژمارەیەك لە ڕۆشنبیر درووست بووە، بە ناوی خۆی قسە دەکات، دوور لە بەکارهێنانی
زمانی ئایدیۆلۆژیا و بانگخوازی و بەرگری کردن لە شوناسە چەقبەستووەکان. لەگەڵ
ئەوەشدا ڕۆشنبیری هێشتا وەکو پاشکۆیەک لە پاش سیاسەت هەنگاو دەنێ و خۆی لەناو
دووتوێیەکی تر دەبینێتەوە، بێ ئەوەی خاوەنی ڕووخساری خۆی بێت. ئەمە وا لە ڕۆشنبیری
دەکات بەردەوام لەبەردەم سیاسەت هەرەس بهێنێ. کەواتە پێویستە لەسەر ڕۆشنبیری، کە لە
پەیوەندیەکی ڕەخنەگرانەیە لەگەڵ خود و ناخی خۆی، مومارەسەی زیندووەتی و باڵادەستی
خۆی بکات و لە ڕێگەی ئەو تواناییە لەڕادە بەدەرەی، کە هەیەتی، پێستی خۆی داماڵێ و
بە بەردەوامی ناخی بگۆڕێ. چونکە تەنها لەو ڕێگەیەوە دەتوانێ بابەتی نوێ و
داهێنەرانە و ڕەسەن و پێگەگەیشتووی وەکو داڕشتن و نموونە و یاسا و ڕێسا بەرهەم
بهێنێ. لە ژێر ڕۆشنایی ئەو وەرچەرخانەی ڕوودەدەن ، لە بواری بیر و چەمکەکانی، کە
ئاراستەی دەکرێن، ، پێویستە ڕۆشنبیر هاوبەش بێ لە بەرهەمهێنانی چەمك و دیدگاکان و
لە بەڕێوەبردنی کاروباری گشتی. ڕۆشنبیری شێوازێکە لە بوون، لە ناو نەست ڕەگ
دادەکوتێ و لە ناو قووڵایی بیرەوەری سەقامگیر دەبێ و دەبێ بە شوناسێك، مرۆڤ لەسەری
ڕادێ. بە لەدەست دانی مرۆڤ هەست بە کەماسی و بۆشایی و تەنهایی دەکات. ڕۆشنبیری لە
دەق و وتار و دەزگا و پرۆژە و ڕەفتارەکان ڕەنگ دەداتەوە. ڕۆشنبیر لە سەردەمی
پێوەندی پشکدارە لە درووستبوونی فەزایەکی هزری و کەش و هەوای هاوبەندبوون و جیهانی
چەمكەکان، ئەرکی ڕۆشنبیر نیە، نەفرەت و بەردباران بکات یان بە شان و باڵدا هەڵدات،
بەڵکو کاری ئەو دووبارە بیرکردنەوەیە لە سیستەمی هزر و بەهاو دەرئەنجامەکانی، بۆ
دووبارە پێکەوەنانی ڕۆشنبیری کۆمەڵگاکەی. پاش بەرجەستەبوونی دیاردەی بە جیهانیبوون
ئیتر هیچ
بەرز بونەوەی ئاستی
هۆشیاری و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ پەیوەستن بە جولەو و بزاوتی ڕۆشنگەری و رؤشنبيرى
و عەقڵی مرۆڤ و ئەو شاکار و بەرهەمانەی کە مۆری بیر و زەینی مرۆڤە باڵاکان و
شارستانیەتە دەولەمەندەکانی بەسەرەوەیە و لەهەموو بوارێکدا مرۆڤیان کردۆتە سەنتەری
کار و تێڕوانین نەک هیچ بابەتێکی تر. بەرهەمی ئەو بزاوتە ئێستا ژیانێکی ئارام و
سیستمێکی سیاسی عەقڵانی تاڕادەیەک مرۆڤدۆست و بونیاندنەرە کە بە گژی دەمارگیردا
چووەتەوە و سەرجەم کایەکانی ژیانی لە پاراستنی بەهاکانی مرۆڤدا کۆکردۆتەوە و ڕێکی
خستونەتەوە.....
زۆرێک لە سنورەکانی
جیهان بەم چرایە روناکییان بەرکەوتوە و ئێستا لە قۆناغی گەشەی بەردەوامی مرۆڤ
سەنتەریدان و لەو بوارەشدا دونیایە دەستکەوتی مەزنیان فەراهەم کردوە و وەک
کردەیەکی موگناتیسیش لە کلتورە دواکەوتووەکان هەزاران مرۆڤیان لە گێژاوی تەسک بینی
و دەمارگیری دوور خستۆتەوە و بە جیهانی ئارامی و سەقامگیری ئاشنایان کردون و ڕایان
هێناون... ئێمەش
تا نەچینە سەر ئەو ڕێچکە و رێگایە نابێ چاوەڕوانی لەم دۆزەخە باشتر بکەین ئێمە تا
زەینمان دوور نەخەینە وە لە دونیا بچووکەی پێوەی گیرۆدە بوین، گرانە بتوانین وەک
مرۆڤ ژیان دەرک کەین و ببینین و روئیامان پاک بێتەوە.. ئێمە ئێستا وەک جەنگاوەرێکی بێ ڕوئیا واین و لە
تابلۆیەکی هونەری جەنگیدا نەقش و ڕۆڵی شەڕانگێز دەگێڕین ڕۆڵی کوێر کردنەوەی
سەرچاوەکانی مەعریفە و هۆشیاربونەوە دەگێرین... ڕەنگە باجی دوور کەوتنەوە لە هۆشیاری و عەقڵ
سەنتەری و مرۆڤناسی بۆ هەر بوونەوەرێک هەر بۆ ئەو دۆزەخە سووتێنەر و تونێلە تاریکە
بگەڕێتەوە کە جلەوی خەون و دونیابینی مرۆڤ دەداتە دەست قەدەرێکی دوکەڵاوی و هەموو
شتە جوانەکانیشی لێ وەرئەگرێتەوە...