لەم دۆخەدا " شارە حەیاتەکەی مام جلال" بەرەو چی!
چیا عەباس
2021-07-17 1934
روداوە گرژ و ئاڵۆزیەکانی ناوچەکانی سلێمانی و دەوروبەری کە لە ناکۆکی و ململانێ
توندەکانی نێوان دو هاوسەرۆکەکەی یەکێتی نیشتمانی کوردستان سەریان هەڵداوە تەنها
بە کێشە و ناکۆکی نێو حزبێکی دەسەڵاتداری باشور پێناسە ناکرێن، بەڵکو پرسەکە زۆر
لەوە گەورەتر و قوڵتر و مەترسیدارترە، چونکە وڵات و هێزە ئیقلیمیەکان، تایبەت
تورکیای ئەردۆگان کە دەمێکە رق و کینە و تورەیی خۆی بەرامبەر بە دەڤەری سلێمانی
دەربریوە، تایبەت کاتێک سلێمانی لە سەردەمی هێرشە درندەکانی داعش بە پشتیوانی
ئەردۆگان بۆ سەر کۆبانێ جدی و دلێرانە بە دەنگی کۆبانی ەوە هاتن، زیادە بۆ ئەمەش لوتکەی
دەسەڵاتی حوکمرانی لە بەغدا بە بەشە کوردیەکەشەوە و ئەوانەی هەولێریش رۆڵێکی گرنگیان
لە خۆشکردنی زەمینە و هاندان بۆ دروستبونی ئەم کێشە مەترسیدارە بینیوە، بۆیە ئەم
روداوانە مەترسیەکی جدی لەسەر ئارامی و ئاسایش و گوزەرانی هاوڵاتی لە دەڤەرەکانی
سلێمانی و دەورەبەری و سەرجەم باشوری کوردستان دروستکردوە، مەبەستێکی سەرەکی شاردراوەش
سەرکوتکردنی ئەو ئازادیە تەنکەیە لەو ناوچانەدا هەیە و کپکرنی دەنگی خۆراگران و
یاخیبوانیشە بەرامبەر بە دەسەڵاتی هەرێم.
ئەرکی نیشتمانی هەمو هێز و رێکخراو و کەسایەتیەکی دڵسۆزە کە بێدەنگی بشکێنێت و راشکاوانە
هەڵوێستی هەبێت و ئەوەی پێویستە بۆ رێگریکردن لەم پلانە جەهەنمیە بکات، لە بنەرەتەدا
کار بکەن بۆ هێورکردنەوەی ئاڵۆزی و رەوینەوەی گرژیەکان بۆ رێگریکردن لە تەشەنەکردنی
ئەم وێرانکەرە فابرەکە کراوە.
ناشێت خوێندنەوەی ئەم دۆخە بێبەری بکرێت لە خوێندنەوەیەکی واقیعی وردی گەمەکەرە
سەرەکیەکان و رۆڵی هەر یەک لێیان لە رابوردودا و لە ئێستاشدا، بەم شێوازە دەکرێت
خاڵ لە سەر وشەکان دابنرێن نەک کاڵفام یاخود بە مەبەستی تایبەت فیشەک بە تاریکیەوە
بنرێت و بەیەک چاو سەیری هەموان بکرێت.
روکەشانە دو کورەکەی مام جلال لە گەڵ ئامۆزاکانیان لەم روداوانەدا رۆڵی سەرەکی
دەبینن، یەکێکیان لە گەڵ شێخ لاهوری ئامۆزای لە کۆنگرەی یەكێتیدا
( ئێستا چ جۆرە یەکێتیەک و هەڵوەرینی چەپکە گۆڵەکەی مام بەدەست و پەنجەی بەشێک لە
خانەوادەکەی) بۆ سەرکردایەتی حزبەکەیان
هەڵبژێردراون، ئەوی تریان هەر لەبەر ئەوەی کوری خوالێخٶشبو مام جلال ە بە قودرەتی
قادر کرا بە جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم و لەو ساتەوەش تا ئەم چرکەیە لە سێبەری
دەسەڵاتی فیعلی هەولێردا دەگوزەرێت. بە تەنیشت ئەم کاراکتەرانەوە چەند هەڵپەرست و
خۆپەرستی ناو یەکێتی کە دەمێکە ناسنامەی یەکێتیبونیان ئەوەندە کاڵبۆتەوە کە بە
جۆکەری سیاسی پێناسە دەکرێن رۆڵی تێکدەرانە بە حەزافیرەوە جێبەجێ دەکەن. بە تەنیشت
ئەم کاراکتەرانەوە چەندین دەنگی دلێری یەکێتیە رەسەنەکان دەربارەی ئەم دۆخە سەدای
گەورەی خۆی هەیە. کەسانێکی تری کاسەلێسیش کە سەرتاپایان لە تاوان دژ بە مرۆڤایەتی
و دزی و چەتەیی و کوشتنی خۆپیشاندەران تێوەگلاوە وەک پیشەی ئاساییان غولام و
مسکێنی ئەو ئاغایانەن کە دەم و گیرفانیان چەور دەکەن.
ناشێت باس لەوە نەکەین کە پارتیەکان لە لوتکەی حزبی و حوکمرانیدا بە خەستی تورە و
دڵگرانن لە شێخ لاهور، بۆیە بە لاوازکردنی پێگەی زۆر دڵخۆش دەبن.
لە لاکەی ترەوە شێخ لاهور و گروپەکەی بونیان هەیە، بۆ خۆم زنجیرەیەک وتارم بە
ناونیشانی " شێخ لاهور، ئەگەر و ئەستەنگەکانی بەردەمی" بڵاوکردۆتەوە و
تێیاندا چاوەروانی ئەم رۆژەم کردوە، هاوکاتیش باسم لە کارە قێزەوەنەکانی ئەم گروپە
کردوە کە بۆ خودی شێخ لاهور باجێکی زۆری دەبێت.
بەشێکی بەرچاوی حوکمرانی و سیاسەتکردن لەم هەرێمەی کوردستانی گەورە کە رێژەی
دانیشتوانی پشکێکی بچوکی هاوڵاتیانی کوردستانی گەورەیە بۆتە بازرگانی،
گەندەڵی، تاوان، نادادپەروەری و زۆر کاری قێزەوەنی
تر، ئەمە لە گەڵ تێکشکاندنی تەونە کۆمەڵایەتیەکان پێوەرە رەسەنەکانی کوردایەتی و
سیاسەتیان بە شێوازێک شێواندوە کە چاوەروانی هەمو شتێکی لێدەکرێت، هەروەک شاعیری
گەورەی کورد حەمە ساڵح دیلان دەڵێت: " گورگ پاسەوان و شوان دانی لە گۆشت
جیرە". لە کەش و هەوای ماوەی
رابوردودا شێخ لاهور کۆمەڵیک هەڵەی گەورەی بەسەردا تێپەریون و بێ باکانە چاوی لێ
پۆشیون. ئەمە کۆتایی چیرۆکەکە نیە، کورد وتەنی ئەو نانە لە نانە ئەمرۆ لە خوانە،
ئەم زاتە، لە بەر هەر هۆکارێک بێت، هاتوە تەحەدای دۆخی سیاسی و حوکمرانی لە هەولێر
دەکات. ئێستا پاش فشاری دەرەکی دۆخەکە تا رادەیەک هێوربۆتەوە. تەرەفە سەرەکیەکان،
تایبەت شێخ لاهور بە سەبر و هێمنانە مامەڵەی روداوەکانی کردوە، ئەوەی لێرەدا
شایستەی گومان و پرسیارە ئەو ئیجرائاتانەی بەرامبەر شێخ لاهور کران بە ناوی
حکومەتێکی لاوازی نوقمبو لە بێ یاسایی و گەندەڵیدا کراون، هاوکات چاوپۆشی لە
گەندەڵی و مرۆڤ کوژ و کارە قێزەوەانەکانی تر دەکەن، بۆیە ئەم هەڵوێستەی ئێستایان
بژاردەیەکی مەقسودە و نیەتی تر لە پشتیەوەن.
بۆ خۆم گرنگترین پرس شکستهێنانە بە هەوڵەکان بۆ بێدەنگکردن و دەستەمۆکردنی دەڤەرەکانی
ناوچەی سڵێمانی تا هاوشێوەی چەند دەڤەرێکی تری باشوری کوردستانی لێبکەن، بەدیهێنانی
ئەم مەبەستە کوشتنی رۆحە رەسەنەکەی یاخیبون و خۆراگری ئەم سەردەمەی باشوری
کوردستانە، بە واتایەکی ترکوشتنی ئایندەیەکی گەشە. ئەگەر شێخ لاهور بتوانێت رێگری
لەم ئایندە رەشە بگرێت پشتگیری سەدان هەزار و بگرە زۆتریش لە هاوڵاتیان بەدەست
دەهێنێت، گەر پێشی نەکرێت با واز لە هەمو پۆست و پلە بهێنێت یاخود هەستێتە سەرپێ و
وەک درەختێک بە وەستانەوە بمرێت باشترە لەوەی تەسلیم بەو واقیعە بێت.
دو کورەکەی مام جلال بەبیر دەهێنمەوە کە ئێوە سلێمانی باش ناناسن، زۆربەی ژیانتان
لە دەروەی کوردستان بەسەر بردوە، خوالێخۆشبو ئیبراهیم ئەحمەدی باپیرتان و خاتو
هێرۆ خانی دایکتان لە کەسایەتیە رەسەنەکانی سلێمانین، خوالێخۆشبوی باوکتان بە
پشتگیری بەردەوامی سلێمانی توانی ئەو پێگە مێژوییە بەهێزەی لە بزافی کوردایەتیدا
بەدەست بهێنێت و ببێتە یەکێک لە سەرکردە ناودارەکانی کورد، هەر بۆیە بەردەوام
سلێمانی بە " شارە حەیاتەکە " وەسف دەکرد، داوای خەڵک لێتان ئەوەیە پێگەی
گەورەی ئەو سەرکردە ناودارەی کورد و باپیر و دایکتان بەم کارانەتان نەشێوێنن و کارێک
نەکەن شارە حەیاتەکە بکرێت بە شارێکی بێ رەونەقی دەستەمۆکراوی بێ ئیرادە لەسایەی
تۆقاندن و ترسدا، دڵنیاش بن لەو حاڵەتەدا و لە دوا مەتافدا سلێمانی لێتان قبوڵ
ناکات.
دوا قسەشم لە ئێستادا ئەمەیە: نزیکەی شەست ساڵە لە بزافی کوردایەتیدا کاردەکەم، لە
گەڵ سەرکردە مەزنەکان خوالێخۆشبوان مەلا مستەفا، مام جلال و کاک نەوشیروان کارم کردوە،
لەو دەیان ساڵەدا یەک پرەنسیپی رەسەن فێربوم و تا قەبریش لە گەڵ خۆم دەیبەم،
ئەویش: هەر دەنگ و رەنگێک بیت کوری میللەتەکەت بمێنەوە.