لافاو…هەولێر.. دوبەی

د. شیروان نوری غه‌فور
  2021-12-19     436

لە هەموو ووڵاتێکی سەر ئەم جیهانە کاتێک کارەساتێکی سرووشتی وەک بومەلەرزە و لافاو ڕوودەدات و خەسارەتی مرۆڤی و مادی و وێرانبوونی لێدەکەوێتەوە .. دەستبەجێ لەهەموو لایەکەوە، هەموو تاکێکی خاوەن ویجدان، دوور یان نزیک لە شوێنی ڕووداوەکە پشتگیری و خەمخۆری خۆیان دەردەبڕن  بەرامبەر ئەو ڕوداوە نەخوازراوە سروشتیە..  وەهای دەبینن کە قسە و کۆمێنتی زبر و ناشرین کاتی نیە لە کاتی ئەو کارەساتەدا..

 

ئەم لافاوەی هەولێر هەر وەک ئەو لافاوانەی لە جیهاندا ڕوودەدات بە تایبەتی لە ١٠-١٥ ساڵی ڕابووردوەوە دەرئەنجامی نا جێگیری پلەی گەرمی و پاڵەپەستۆی هەوایە کە پیسبوونی ژینگە هۆکارە سەرەکیەکەیەتی و پێیدەوترێت torrential rain.

 

ئەم بارانە لە ماوەیەکی کەمدا ئەوەندە بەهێز و خوڕ دەبارێت  کە بەشێکی زۆر لە جۆرەکانی خاک فریای هەڵمژینی تەواوی ئەوبارانە ناکەوێت و ڕێژەی run off و water log ی سەرزەوی بەجۆرێک زیاد دەکات کە هیچ ئاوەڕۆیەک فریای  گواستنەوە و گەیاندنی ئەو ئاوە زۆرە ناکەوێت بۆ شوێنی مەبەست بەتایبەتی ئەگەر زەوی و landscap ی ناوچەکە تەختانی بێت وەک هەولێر.. ئەنجامەکەشی دەبێتە لافاوێکی زۆر.

 

ئەم نووسینەم پاساو هێنانەوە نیە بۆ کەمتەرخەمی ئیداری بەرپرسان و کاربەدەستانی هەولێر  و ناوچەی زەرد بەڵکو تەنها ڕوونکردنەوەیەکی زانستی و بەرپرسیارانەیە بەرامبەر ئەم کارەساتەی ڕوویدا. بەرپرسانی ئیداری هەردوو زۆنەکە بە زەرد و سەوزەوە کەمتەرخەمیان زۆرە لە گشت بوارەکاندا.. ئەمەش زۆری لەسەر ووتراوە و نووسراوە.

 

 ئەم جۆرە باران بارینە و لافاوانە لە زۆر شوێنی ووڵاتانی پێشکەوتووی سەر زەوی ڕوودەدات و کارەسات درووستدەکات..  ئەوەی سەرنجڕاکێشە ئەوەیە کە هاووڵاتی ئەو شوێن و ووڵاتانە لە دڵەوە بە شێوازێکی ناسک و پڕهەست خەمخۆری خۆیان نیشاندەدەن بەرامبەر کارەساتەکە و تەنانەت گرووپ درووستدەکەن لەسەر چۆنیەتی یارمەتیدانی ئەو شوێنە.. زۆرجاریش بە کۆمێنتی بونیادنەر ڕەخنە لە پەرپرسانی حکومی و ناحکومی دەگرن. 

 

لە ئەنجامی لافاوێکدا لە ٢٥ ی حوزەیرانی ساڵی ٢٠٠٧ لە شاری هەڵ لە بەریتانیا ٩٠٠٠ ماڵ و کۆمپانیا و بزنس وێرانبوون  و ژێر ئاو کەوتن و ٣٥٠٠٠ خانەوادە تووشی زەرەر بوون بێ ماڵ مانەوە بۆ ماوەیەکی زۆر.

 

لە ١٦ ی ئابی ٢٠٠٤ لەشاری بۆسکاسڵ لە بەریتانیا لە ماوەی یەک کاتژمێردا، باران بارینی بە خوڕ دوو مەتر ئاستی ڕوبارەکانی ناوچەکەی بەرزککردەوە و زیانەکانی ناوچەکە خەمڵێندرا بە ٥٠ ملیۆن پاوەن.

 

لە حوزەیرانی ساڵی ٢٠٢٠ زیانی لافاوەکەی شاری تۆنگلنگ لە ووڵاتی چین  خەمڵێندرا بە٣٢ ملیار دۆلار.

 

باران و لافاوی هاوینی ڕابووردو لە ئەڵمانیا و بەلجیکا کارەساتێکی مرۆیی و مادی وەهای لێکەوتەوە کە تائێستاش کاریگەری هەرماوە.

 

 لە کاتی کارەساتی سرووشتی ناڕەوادا وەک ئەو چەند ڕوداوەی سەرەوە وەک نموونە باسمکرد، هەروەها ئەم کارەساتەی هەولێر بە ویجدانەوە پێویستی بە هەڵوێست و ناخی پاک و هەستی بەرز و کردەوەی جوان و ووتە و کۆمێنت ونووسین و چارەسەری بە نرخی هەیە.. نەک نووسینی کۆمێنتی زبر و ناڕەوا و بەرواردکردنی هەولێر لەم کاتە هەستیارەدا وەک  گاڵتەپێکردن بە شاری دوبەی لەکاتێکدا ئەوە هەولێرە و خەڵکی بێدەرامەتی هەولێرە کە تووشی زیان و ماڵوێرانی بوون نەک ماڵە ملیۆنەرەکان و ماڵە بەرپرسەکان

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×