ئایا حکومەتی عێراق دەتوانێت یارمەتی هەرێمی کوردستان بدات بۆ ڕزگاربوون لەقەرزەکان؟

د. سامان شاڵی
  2023-06-08     462


حکومەتی عێراق دەتوانێت ڕۆڵێکی چارەنووسساز بگێڕێت لە پاڵپشتیکردنی هەوڵەکانی هەرێمی کوردستان بۆ چارەسەرکردنی قەرزەکانی. لێرەدا چەند ڕێگایەک دەخەینەڕوو کە حکومەتی عێراق دەتوانێت هاوکاری بکات:

1- گفتوگۆ و دانوستان: حکومەتی عێراق دەتوانێت گفتوگۆی بنیاتنەر لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان بکات بۆ تێگەیشتن لە دۆخی قەرزەکانی هەرێم و پێکەوە کار بۆ دۆزینەوەی چارەسەر. ئەم هاوکارییە دەتوانێت بریتی بێت لە گفتوگۆکردن لەسەر بژاردەکانی داڕشتنەوەی قەرزەکان، داوای پشتگیری دارایی و گەڕان بەدوای ڕێگاکانی ئەگەری کەمکردنەوەی قەرزەکان.

2. هاوکاری دارایی: حکومەتی عێراق دەتوانێت هاوکاری دارایی هەرێمی کوردستان بکات بۆ ئەوەی هاوکاربێت لە کەمکردنەوەی بارگرانی قەرزەکانی. ئەمەش دەتوانێت بریتی بێت لە تەرخانکردنی بەشێک لە بودجەی فیدراڵی بۆ پشتگیریکردنی گەشەپێدانی ئابووری هەرێم و پڕۆژەکانی ژێرخانی و بەرنامە کۆمەڵایەتییەکان. تەرخانکردنی پارە دەبێت لەسەر بنەمای پێوەرە شەفاف و دادپەروەرانە بێت، کە دڵنیابێت لە بەکارهێنانی کارامەی سەرچاوەکان.

3. دابەشکردنی داهات و ڕێکخستنە داراییەکان: بەرزکردنەوەی میکانیزمەکانی دابەشکردنی داهات و ڕێکخستنە داراییەکانی نێوان حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان دەتوانێت بەشداربێت لە هەوڵەکانی کەمکردنەوەی قەرزەکان. ئەمەش دەتوانێت سەردانکردنەوە و نوێکردنەوەی فۆرمولەی دابەشکردنی داهاتی ئێستای هەبێت، دڵنیابوون لەوەی هەرێمی کوردستان پشکێکی دادپەروەرانە لە داهات و سەرچاوە نیشتمانییەکان وەردەگرێت بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە داراییەکانی.

4- دەستپێشخەری هاوکاری ئابووری و گەشەپێدان: حکومەتی عێراق دەتوانێت هاوکاری حکومەتی هەرێم بکات بۆ جێبەجێکردنی پڕۆژە و دەستپێشخەرییە ئابوورییە هاوبەشەکان کە بەشدارن لە گەشەی ئابووری هەرێم و کەمکردنەوەی قەرزەکان. ئەمەش دەتوانێت وەبەرهێنانی هاوبەش لە ژێرخانی ئابووری و پڕۆژەکانی وزە و گەشەپێدانی پیشەسازیدا بگرێتەوە کە داهات بەدەستبهێنێت و هەلی کار دروست دەکات.

5. پاڵپشتی بۆ چاکسازی ئابووری: حکومەتی عێراق دەتوانێت هاوکاری تەکنیکی و شارەزایی و پاڵپشتی بنیاتنانی توانا پێشکەش بە حکومەتی هەرێم بکات لە جێبەجێکردنی چاکسازییە ئابوورییەکاندا. ئەمەش دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بەرزکردنەوەی بەڕێوەبردنی دارایی و باشترکردنی سیستەمی دارایی گشتی و بەهێزکردنی حوکمڕانی و شەفافیەت و پێشخستنی گەشەسەندنی ئابووری بەردەوام لە هەرێمی کوردستان.

6. داکۆکیکردنی‌ نێودەوڵەتی‌: حکومەتی‌ عێراق دەتوانێت بە نوێنەرایەتی‌ هەرێمی‌ کوردستان لە کۆڕبەندی‌ نێودەوڵەتی‌ و لەگەڵ دامەزراوە داراییەکانی‌ نێودەوڵەتی‌ داکۆکی‌ بکات. ئەمەش دەتوانێت بریتی بێت لە لۆبیکردن بۆ کەمکردنەوەی قەرزەکان یان مەرجە لەبارەکانی داڕشتنەوەی قەرزەکان، تیشک خستنە سەر ئاستەنگە ئابوورییەکانی هەرێم، و داوای پشتیوانی نێودەوڵەتی بۆ کەمکردنەوەی بارگرانی قەرزەکان.

7- سەقامگیری و ئاسایشی سیاسی: پاراستنی سەقامگیری و ئاسایشی سیاسی لە عێراق بە گشتی، بە هەرێمی کوردستانیشەوە، بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنان، بەرەوپێشبردنی گەشەی ئابووری، و چارەسەرکردنی دۆخی قەرزەکان زۆر گرنگە. حکومەتی عێراق دەتوانێت کاربکات بۆ پەرەپێدانی ژینگەیەکی سەقامگیر و دڵنیا، کە هانی وەبەرهێنەرانی ناوخۆ و دەرەکی دەدات بۆ بەشداریکردن لە چالاکییە ئابوورییەکانی هەرێم.

8. شەفافیەت لەسەر قەرزەکان: حکومەتی هەرێم دەبێت متمانە لە نێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی عێراق لەلایەک و لەلایەکی تریش لەنێوان حکومەتی هەرێم و گەلی کوردستان دروست بکات. پێویستە زۆر ڕوون و شەفاف بێت سەبارەت بە ئیلتزاماتەکانی بۆ ئەوەی بتوانێت یارمەتیدەر بێت لە نەهێشتنی قەرزەکان.

9. پاشەکەوتی مووچە: حکومەتی عێراق هۆکاری پشت پاشەکەوتکردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمە، بۆیە دەبێت حکومەتی فیدراڵی هاوکار بێت بۆ گەڕاندنەوەی ئەو مافانە، هاوشێوەی هەموو فەرمانبەرانی فیدراڵی عێراق، بەتەرخانکردنی بڕە پارەی مانگانە لە بودجەی فیدراڵی بە هاوکاری حکومەتی هەرێم.

هاوکاری و هەماهەنگی نزیک لە نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ چارەسەری کاریگەرانەی دۆخی قەرزەکان و پاڵپشتیکردنی گەشەسەندنی ئابووریی بەردەوام لە هەرێمی کوردستان و عێراق زۆر پێویستە.

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×