لەچەند رۆژی رابردوودا مەسعود پزیشکیان، یەکەم سەردانی بەوێنەی سەرۆک ئێران بۆ عێراق و هەرێمی کوردستان ئەنجامدا.

دیارە چ عێراق و چ هەرێمی کوردستان بۆ دەوڵەتی ئێران، هێندەی لە ئوستانێکی ئێران دەچن، هێندە لە دەوڵەت و هەرێمێکی سەربەخۆ ناچن، بەتایبەتی لە باری شێوەی دەسەڵات و هەژموونی سیاسیدا.

سەردانی پزیشکیان بۆ عێراق وەکو یەکەم ویستگەی بۆ ئابدەیت کردنەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیراندا، بەو مەبەستەیە کە عیراق وەکو ئەلگۆی کۆپی حوکومڕانی ئێرانی، یەک دەستتر بکاتەوە و ئەم کۆسپ و لە مپەرانە لابدات کە هێشتا ڕیگرن لەوەی وەکو قوتبێک لە ناوچەکەدا خۆیان نیشان بدەن. دیارە ئامانجەکانی پزیشکیان لەم سەردانەیدا زۆر و هەمە لایەنن، بەڵام پرسی ئەمنی و ئابوری دوو پرسی بناغەیی سەردانەکەن.

بۆ ئیران پرسی ئەمنی لە عێراقدا، مەسەلەیەکی سەرەکییە، ئەم پرسە نەک تەنها بەمانای ئەمنیەتی سنورەکان، بەڵکو بەمانای ئەمنیەتی ناوخۆیی لە عێراقدا. ئارامی و ئاسایشی سیاسی لە عیراقدا، خواستی لە مێژینەی ئیرانە بەدوای کەوتنی رژێمی بەعسەوە. ئێران کە هەژمووی سیاسی باڵای بەسەر عیراق و بریاری سیاسی و ئەمنی و یاسایی و تەنانەت سەربازییدا هەیە، هەر بۆشاییەکی ئەمنی و نائارامییەکی سیاسی گورز لە پێگەو باڵادەستیەکەی دەدات، بۆیە مەسەلەی پاراستنی هەلومەرجی ئەمنی و زاڵ بوونی ئارامیەکی سیاسی کە لە خەم برەخسێت و ترسی داڕمانی نەبێت، ئامانجێکی سەرەکی ئیران و سەردانەکەی پزیشکیانە. بە هەر ئەندازە عێراق ئارام بێت و لە پشێوی سیاسی بەدوور بێت، بەسودی ئیرانە.

لەو نێوەدا هەوڵی ئیران بە لێک نزیکردنەوەی ناو ماڵی "شیعە" و رەواندنەوەی گرژی باڵەکانی ناو ئیسلامی سیاسی شیعی، بە رێگایەک دەزانێت بۆ بەرگرتن بە لێکترازانی سیاسی و دەروازیەک بۆ وەستانەوە بەرووی باڵی سونەی سیاسی و دوبارە گەرانەوەی هەژموونی ناسیونالیزمی عەرەب بۆ عێراقێک کە هەمیشە خۆی بەبەشیک لە دنیای عەرەب زانیووە. پێداگری پزیشکیان لەسەر ئەوەی کە پێویستە سنورەکان لە نێوان وڵاتانی ئیسلامیدا هەڵبگیرێت، هەوڵێکە بەو ئاراستەیەدا کە رەنگ و بۆی ناسیونالیستی عەرەبی بخاتە ژێر هەژموونی دینی و عێراق هێندەی خۆی بە وڵاتێکی دینی پێناسەبکات، هێندە بەدوای ناسنامە ناسیونالیستیەکەیدا نەروات، یان لانی کەم ئەوە جیگر بکات کە عێراق لەگەڵ ئەوەدا بەشیکە لەجیهانی عەرەبی، هاوکات بەشکێشە لە وڵاتێک لە جیهانی ئیسلامی و لەو نیوەشدا هیلالی شیعی. جیا لەوانە بۆ ئیران گرنگە دەسەڵاتی سیاسی لە عێراقدا باڵانسێک رابگرێت و پیگەی هیزەکانی سەر با ناسیونالیزمی عەرەب لە بەرچاو بگرێت و نەبێتە فاکتەرێک بۆ وەستانەوە بەرووی دەسەڵاتی ئیستادا. عێراق تا ئەو کاتە دەتوانێت بەم ئەلگۆیەی ئیستاوە کە زامنی باڵادەستی ئیرانی بەسەر عێراقدا کردووە، جێگایەکی گرنگ بێت، کە پشێوی سیاسی نەبێتەوە بە واقعیەتی سیاسی بەتایبەتی پشێوی زبر و گەرم. هەروەها کۆکردنەوەو یەکخستنی هیزە چەکدارەکانی عیراق و میلیشیاکانی "بەرەی بەرگری" سفرکردنەوەی ناکۆکی نیوان و ئامادەکردنیان وەکو هیزێکی هەمیشە ئامادەی نیابەتی بۆ جێ بەجێکردنی راسپاردەکانی ئیران لە ململانێ ناوخۆیی دەسەڵات لە عێراق و هاوکات لە کیبەرکی ناوچەییەکاندا بەتایبەتی بەرووی ئیسرائیلدا، بۆ ئێران گرنگیەکی تایبەتی هەیە... ئەم هێزە نیابەتیانە هیز گەلێکن کە لە دەرگای پشتەوە و داڵانەکانی ململانێی سەرەکی ئیران لە ناوچەکە رۆڵی کارا دەگێرن

جیا لەوانە باڵادەستی عیراق و چوونە سەری توانایی ئەمنی چ بۆ پاراستنی دەسەڵات و چ بۆ رووبەرووبونەوەی ئەو درز و کەلێنانەی ماون بۆ رووبوونەوە لەگەڵ هیز گەلی دەرەکی و یان هیزی وەکو داعش و...تاد. ئەو بوارە بە عیراق دەدات کە پرسی چوونە دەرەوەی هیزەکانی ئەمریکا خێراتر بکات و ئەو پاساوە لەدەست ئەو هیز و لایەنانە دەربهێنێت، کە بە پاساوی بێ توانای عیراق بۆ بەرگری لەخۆی پشتیوانی لە مانەوەی هیزەکانی ئەمریکا لە عێراقدا، دەکەن. هەروەها ئیران دەیەوێت هیزەکانی عێراق ئەو تواناییە پەیدا بکەن کە بەچوونە دەرەوەی هیزەکانی ئەمریکا، ئەمنیەتی دەسەڵات لە عێراقدا زامن بکات. هەموو ئەوانە کە پەیوەندیان بە پرسی ئەمنیەوە هەیە، یەکێک لە ئامانجە هەرە سەرەکیەکانی سەردانەکەی پزیشکیانە بۆ عێراق.

پرسی ئابوری ئامانجێکی تری سەردانەکەی سەرۆک کۆماری ئێرانە. دۆخی ئابوری ئیران لەوپەری خراپیدایە، تمەن لە دۆخی دارمانێکی سەرسوڕهینەر دایە، گرانی سەرسورهینەر، بیکاری، نەبوونی یەخەگیری جەماوەرێکی ملیۆنی ئیرانە... ئەم دۆخە وای کردووە نارەزایەتی کریکاریی و جەماوەری بێ پشوو بەردەوام بێت و ناوە ناوەش شەپۆلی ئەم نارەزایەتییە لە بزوتنەوەی گەورەی شۆرشگێرانە و راپەرینی لێرەو لەویدا خۆی نیشان بدات، بزوتنەوەی "ژن، ژیان، ئازادی" دەرهاویشتەی ئەم واقعیەتەیە.

جیا لە دۆخی ئابوری ناوخۆیی... ئیران لە ژێر ئابڵۆقەیەکی هەمەلایەنەی ئەمریکا و غەربدایەو دەروازەکانی لە زەمینەی ئابوریدا بەروودا داخراوە، لە هەلومەرجێکی ئاوادا عێراق، دەروازیەکی یەکجار گرنگە هەم بەرووی دنیای عەرەبی و دەرەوە و ناوچەکەو  هەم بەرووی وەبەرهینانی ئیران لە عێراقدا، تا ئەو رادەیەی کە دەتوانێت زۆرێک لە گوشارەکان و کاریگەری ئابڵۆقەی ئابورری لەسەر خۆی کەم بکاتەوە... بۆیە پرسی ئابوری و کەڵک وەرگرتنی ئیران لە بازاری عێراق بۆ ساغ کردنەوەی کاڵاکانی تا دەگات پرۆژەی هاوبەشی ئابوری لە چەشنی ڕیگای بازرگانی و پیشەسازی و نەوت و غاز... مەسەلەی میحوەرین، پزیشکیان لەم سەردانەیدا پرسی ئابوری جێگای گرنگی هەیە بۆی. جیا لەوانە ئیران بە ئامادەیی لە پرسی ئابوری و وەبەرهێناندا لە عێراق، دەیەوێت لە بەرامبەر بە تورکیادا، جێگایەکی گرنگ پەیدا بکات و ڕیگە لەوە بگرێت تورکیا پاوانی بازاری ئابوری عیراق بکات.

تا ئەو جێگایەی بەسەردانی هەرێمی کوردستان و هەردوو زۆنی هەرێم دەگەرێتەوە، بۆ پزیشکیان هەر دوو زۆنەکە هێشتا گرنگی تایبەتیان لە دۆخی عێراق و ناوچەکەدا هەیە بۆ ئیران. سەردانی هەر دوو زۆنەکەو راگەیاندنی ئەوەی کە هەرێم دوو ناوەندی هەیە، داننانە بە دوو دەسەڵات و دوو زۆنی لێک دابڕاوی هەرێمدا، کە بەسودی ئیران و عێراقی دەزانێت، هەرێم دابەشی دوو دەسەڵات و دوو زۆن بیت، چونکە لەلایەکەوە دەرفەتی زاڵ بوون و ملکەچ کردنی دەسەڵاتی زۆنەکان، ئاسانتر دەبێت تا هەرێمێک و دەسەڵاتێکی هاوبەش و سەراسەری، لەلایەکی تریشەوە کەڵک وەگرتن و بەهرەبەرداری لە ململانێی هەردوو دەسەڵات و دوو زۆنەکەدا بە سودی خۆی بەکار دەهینێت.

لە ئێستادا کە دەسەڵاتی هەردوو زۆن و هەرێم بەگشتی لە بەرامبەر بەغدادا لاواز و هەردوو دۆسیەی گرنگی ئابوری و بریاری سیاسیان لەدەست دەرهێنراوە، هەر دوو دەسەڵاتەکە بەو ئەندازەیە لە بەرامبەر بەغدادا لاواز و خەریکی پارانەوەن بۆ دابەشکردنی موچە و نوێنەرایەتی کردنی بەغدا لە هەرێمدا، لەوەش زیاتر لە بەرامبەر بە وڵاتانی ناوچەکەو بەتایبەتیش ئیراندا لاوازن. ئیران هەمیشە دەتوانێت باڵانسی نیوانیان بگۆرێت و بەو جۆرەی دەیەوێت بەکاریان بهێنێت... بەتایبەتی کە یەکێتی لەبازنە و جەمسەی خۆیدایە. ئەو پێشوازییەی لە پزیشکیانیان کرد لە رازاندنەوەی شەقامەکان و هەڵواسینی پۆستەرەکان و دروشمی زەلیلی بۆ ئیران...تاد، وە پێداگری دەسەڵاتی هەردوو زۆن لەسەر گرنگی میژووی بوونی سەردانەکەی پزیشکیان و چەند بارەکردنەوەی ئامادەییان بۆ پاراستنی سنورەکان و ڕیگەگرتن لەوەی هەرێم بۆ هیرش بۆ سەر ئیران کەڵکی لێوەر بگیرێت، هێندەی کێ بەرکێی پارتی و یەکێتی بۆ خزمەت بە ئیران نیشاندا، هێندە سەردانەکە و پرسەکانی تر جێگایەکیان نەبوو... ئەوە لە کاتێکدایە ئەوە ئیرانە هێرش دەکاتە سەر هەرێم و سەر هیزەکانی ئۆپۆزیسیۆنی ئیرانی نەک بە پێچەوانەوەو ئەم هیرشانەش پیشێلکردنی ئیرادەی سیاسی خەڵکی کوردستان و دەسەڵاتی سیاسی هەرێمە. ئەوەی دەبوو بپارێزرێ هەرێمە لەدەست هیرش و ملهوری ئیران و وڵاتانی ناوچەکە، نەک باسی پاراستنی ئیران لە هیرشی هیزە ئۆپۆزیسیۆنەکان. بەتایبەتیش کە هیزەکانی ئۆپۆزیسیۆنی ئیرانی نەک هەر پابەندی ڕیکەوتنامەی ئەمنی بەغدا و ئیران و دەسەڵاتی هەرێم بوون، بەڵکو نایشارنەوە کە دەسەڵاتی سیاسی هەرێم دەپارێزن و بەهی خۆیانی دەزانن و کارێک ناکەن نیگەرانی بۆ دەسەڵاتی هەرێم دروست ببێت. کەچی دیسان ئەوە پارتی و یەکێتین کە نەخشەکانی ڕیکەوتنی ئەمنی جێبەجێ دەکەن و دەیانەوێت لە هێز و هەلسوراوی سیاسییەوە بیانکەن بە پەنابەری کۆنترۆڵکراو و مۆڵکراو لە جێگایەکدا، کە هیچ ئارامی و ئاسایشێکیان بۆ ناهێڵێتەوە.

پزیشکیان، لەم سەردانەیدا مەبەستی بوو، سەران و بەرپرسانی هەر دوو زۆنەکە قورمیش بکات، کە هەموو جوڵەیەکی سیاسی هیزەکانی ئۆپۆزیسیۆنی ئیرانی ببڕن و لەوەش زیاتر لە چەکیان دابماڵن و لە کاراکتەری سیاسی و حزبییەوە بیانکەن بە پەنابەری زوڵمڵیکراوی جێگای بەزەیی.

ئەوەی زۆر پیداگری لەسەر دەکرا لەلایەن سەرانی هەردوو زۆنەکە، پەیوەندی میژووی هەرێم و ئیران بوو. کە دیارە پەیوەندی هەرێم و رژێمی ئیران... پەیوەندی نێوان هیزە سیاسیەکانی بۆرژوازی کوردە بەدەسەڵاتی جمهوری ئیسلامی و لەوەش زیاتر خۆشخزمەتی و نۆکەر سفەتی. ئەگەر نا خەڵکی کوردستان چۆن دژی دەسەڵاتی سەرکوتگەرانە و مافیایی هەرێمن، بەهەمان ئەندازەش دژی رژێمی ئیرانی مەرگ و سێدارەو سەنگسار و بیمافێن، خۆیان بە هاوچارەنووسی چینی کریکار و جەماوەری بێ بەشی ئیران دەزانن. تەنانەت چارەنووسی چینی کریکار و عیراق و کوردستان، لەگەڵ چینی کریکار و جەماوەری بێبەشی ئیران، هێندە بە یەکەوە گرێی خواردووە، کە روخانی دەسەڵاتی جمهوری ئیسلامی ئیران، هیوا و ئارەزوویەکی راگەیەنراوی جەماوەری بێبەشی هەردوو وڵاتە.

سەرئەنجام، ئەوەی لە پەیوەندی دەسەڵاتی هەرێم و ئیراندا هەیە، پزیشکیان بۆ نوێکردنەوەی سەردانی هەریمشی کرد، هیچ شتیکی بەسودی پارتی و یەکێتی تیا نەبوو، چونکە ئەوەی هەبوو خواست و داواکاری ئیران بوو لە هەرێم و هەردوو دەسەڵاتەکە. دەسەڵاتی هەردوو زۆنیش بەجیا لەوەی بەڵێنی هاوکاری وبەردەوامی خۆشخزمەتیان بە ئیران و پزیشکیان دا، هیشتا لە جێگای پیداگری لەسەر پەیوەندیەکی هاوسەنگ، لە چوارچێوەی پاڕانەوەی سیاسیدا، خۆیان نیشاندا. یەکێتی بە درێژەدان بە وەفاداری پیشووی و پارتیش لەگەڵ ئەوەدا لە زۆنی جەمسەری بەرامبەر و تورکیادایە بە مل کەچ بوون بە خواستەکانی ئیران، رەزامەند بوو...

لەو نێوەدا ئەم سەردانەی پزیشکیان، هیچ دەستکەوتێکی بۆ خەڵکی عێراق و کوردستان نەبوو، مەگەر بۆ نۆکەرەکانی خۆی و ئەو گەمژانەی بە کوردی قسەکردنی پزیشکیان گیژی کردن و بیریان چۆوە، ئەوەی دۆزەخی بۆ ژیان و گوزەرانی خەڵکی کوردستان داخستووە، بە کوردی رەسەن دەدوێن لە "خاکی عەزیز"ی باب و باپیرانیان لەدایک بوون.