ئا: كاوە ڕەش، بەریتانیا
زۆرن چیرۆكی ئەو كوردانەی بەدرێژای مێژوو، بەهۆكاری جەنگ و كارەسات و نەهامەتیە نەبڕاوەكانی سەر میللەتی كورد، لەجێگاو مەكانی خۆیان. ڕاماڵدراون و ئاوارەو پاڕاگەندەی هەندەران بوون، هەر كوردێك لەهەركوێیەك هەبێی و تۆ بیدوێنی لەڕۆژی هاتنە ناو دونیاوە چیرۆكێكی سەرنجڕاكێشی لەگەڵ دایە. چیرۆكی پیاوێكی كورد كەچۆن بەهەڕەتی لاوی گەیشتۆتە بەریتانیاو لەوێش توشی نەهامەتی و چاوەڕوانی و گرتن و هەڕەشەی دیپرتكردنەوە بۆتەوە بۆتە بابەتێكی سەرنجڕاكێش بۆ خوێنەری ئینگلیزەكان و خەڵكی ئەو شارۆچكەی ئەوی لێ نیشتەجێیە.
ئەویش وەك زۆرێك لەخێزانەكان بۆ پاراستنی گیان ڕۆڵەكانیان لەو كێشەو تەنگ و چەڵەمەی ڕووبەڕویان دەبێتەوەو بۆ ئایندەیەكی گەشتر خێزانی لاوێكی كورد لەساڵی ١٩٩٩ كەئەو كات كوڕەكەیان تەمەنی حەڤدە ساڵ بوە لەهەرێمی كوردستانەوە بەڕێگای قاچاغ و پڕزەحمەت، بەڕێ دەكەن بۆ دەرەوەی ووڵات.
ئەو دوای ئەوەی ڕەتی كردۆتەوە لەكامپی گروپە توندڕەوەكان كە لەچیاكانی باكوری عێڕاق، مۆڵگەو سەربازگەیان هەبوە، وەك خۆكوژێك مەشق و ڕاهێنان بكات، سەرئەنجام توشی ئەشكەنجەو ئازاری زۆر بۆتەوەو، دواتر لەڕێگای خوشكەكەیەوە ڕزگاركراوەو هەڵهاتوە بۆ هەندەران.
ئارام ڕەئوف، بەپێی گێڕانەوەی سەرگوزشتەكەی بۆ ڕۆژنامەوانی ڕۆژنامەی (سانسێت) و بەبەگوتەی خۆی، دوای ئەشكەنجەو ئازاردانی لەلایەن گروپە توندڕەوەكانەوە، خۆشكە گەورەكەی توانیویەتی لەكامپی ڕاهێنانی سەربازی توندڕەوەكان سەردانی بكات، دوای ئەوەی بەفێڵی بردنی بۆنەخۆشخانەو تیماركردنی، توانیویەتی ڕزگاری بكات و پاشان هەرێمی كوردستانی بەجێ هێشتوە..
ئەو دوای بیست ساڵ لەڕزگاربونی لەچنگی گروپە توندڕەوەكان، ئێستا هاووڵاتییەكی بەریتانییەو، هەروەها، ئەندامی ئەنجومەنی شارەوانیی و وەكنكەسێكی خۆبەخشیش.
ئارام ڕەئوفی تەمەن ٣٨ساڵ، كەئێستا Broadstairs كار دەكات. ژیانی ڕۆژانەی لەشارۆچكەی بەسەر دەبات دەڵێ; لەكاتی لەدایك بونییەوە، بەردەوام لەژێر بۆمب باران و جەنگدا ژیاوە. وەك خۆی دەڵێ; ئەوكات جەنگی عێڕاق ئێران بوو، زۆربەی كات كەچوین بۆ قوتابخانە فڕۆكە بۆمبارانی دەكرد. جار هەبوو پەنجەرەی قوتابخانە و ماڵەكان بەدەنگ و پارچەی بۆردومانەكان دەشكان. زۆربەی كاتەكان دەبوو لەژێر مەتەرێزو ژیر زەمینەكان، ژیان بەسەر بەرین، بۆ خۆپارێزی لەهێرشی ئاسمانی فڕۆكەو بۆمب. هەرلەوێش بەكۆمەڵ دراوسێی و مامۆستاو قوتابییەكان، خواردن و خواردنەوەیان، ئامادە دەكرد. بۆ ئێمەی كەم. تەمەن چونكە ئەو كات منداڵ بوین، وەك سەیران دەمان بینی ئەو شێوە ژیانە سەختە.
هەرلەدرێژەی گێڕانەوەی یادەوەریە تاڵەكانی، ئارام دەڵێ "پاش كۆتای هاتنی جەنگی عێڕاق-ئێران، ڕژێمی سەدام، بەهێرشی كیمیایی و ڕاگواستن و، ئەنفالی گەلی كوردیی دەست پێكرد و هەزاران هاووڵاتی بێ تاوانی كوشت و بێ سەروشوێن كرد".
دواتر ڕاپەڕین دەستی پێكرد، بەڵام ڕژێمی عێڕاق سەركوتی كردو هەزاران هاووڵاتی دیكەی بێ تاوان بونە قوربانی. لەگەڵ كشانەوەی ڕژێم لەبەشێك لەشارەكانی باكوری عئڕاق، سەدام ئابڵوقەی ناوچەكانی ژێر كۆنتڕۆڵی كوردەكانی دەست پێكرد. تا دەهات ڕەوشەكە ئاڵۆزتر دەبوو، ئەوە بوو جەنگی نێوخۆی حیزبە كوردییەكان سەری هەڵداو هەرلایەنەو بەپاڵپشتی دەرەوەن یاخود ناوخۆ شەڕی ناوخۆیان گەرم دەكرد. بەئاشكرا یەكێك لەلایەنەكان پاڵپشتی سەربازی لەڕژێمی بەعس وەردەگرت، بەوەش ڕەوشەكە هێندەی دیكە كەوتبوە مەترسیەوە.
ئارام ڕەئوف دەڵێت "لەو كاتە سەختەدا لەیەن لایەنێك لەگروپە توندڕەوەكان، بۆ ماوەی دوو مانگ ئەشكەنجەدراوەو ڕفێندراوە بۆ ناو چیاكانی باكوری عێڕاق، ئەو شوێنەی مۆڵگەی مەشق و ڕاهێنانی چەكدارە توندڕەوەكان بوە".
ئەو دەشڵێت "دڵنیا نیم كەئایا باوكم تێوە گلاوە یان نا، كەبۆتە هۆی بەئامانج گرتنی لەلایەن ئەو گروپانەوە، چونكە ئەو كەژو كێوانە لەژێر كۆنتڕۆڵی ئەو گروپانەدا بون، بۆیە زۆرێك لەخەڵكی ناوچەكە هیچ بژاردەیەكی دیكەی نەبوو. ئارام دەڵێ; ڕۆژێك لەقوتابخانە كەگەڕامەوە ماڵەوە، باوكم هاوڕێیەكی خۆی لەگەڵ بوو داوای كرد بەئۆتۆمبیل پیاسەیەك بكەین، ئەو ڕۆژەن منی برد بۆ ئەو كەژو كێوانەی كەحوكمەتی كوردیی، دەسەڵاتی بەسەردا نەبوو. ماوەی دوو مانگ منیان لەوێ دەستبەسەر كرد، بەخواردنێكی كەم و ئازارو ئەشكنجەدان، دەیان ویست، مەشق و ڕاهێنانی سەربازی بكەم، دەربارەی چۆنیەتی كردەوەی خۆكوژیی، لەو شوێنەی ئەوان بۆم!دیاری دەكەن. هەموو بەیانییەك دەهاتن بۆ لام و دەیان پرسی، ئامادەی بۆ ڕاهێنان لەسەر چۆنیەتی خۆ تەقاندنەوە؟ بەڵام من بەردەوام ڕەتم دەكردەوە دەم گوت: هێشتا ئامادە نیم بۆ ئەو كارە".
ئارام ئاماژە بەوە دەکات کە هۆكاری ڕەتكردنەوەی كردەوەی خۆكوژی بۆ ڕۆشنفكری خوشكەكەی دەگەڕێتەوە، چونكە ئەو كەسێكی خوێندەوارو ڕۆشنبیر بوە، بەچەندین كتێب و كۆڕو كۆبونەوەی ناساندوە كە ئەوەش بۆتە هۆی تێڕوانینی فراوانی ئەو بۆ دەوروبەر.
ئارام، خوشكەكەی بەكەسێكی زیرەك و وریا وەسفكردوە، بەوەی توانیویەتی بڕوا بەچەكدارەكان بهێنێت، بەوەی ئەو لەژێر دەستیان ڕزگار بكات.
ئەو دەڵێت "چەكدارەكانی بڕوا پێهێنا كە من ڕازی دەبم بەو كارەی ئەوان پێم دەسپێرن، بەو مەرجەی بمبات بۆ لای دكتۆر، چونكە دوای دوو مانگ من زۆر لاوازو بێهێز ببوم، لەژێر دەستی ئەو چەكدارانە. بۆیە هەرچۆنێك بێت، منی گەیاندە نەخۆشخانە، دوای دوو هەفتە مانەوە بردمیە ناو باخێك و دواتر بەئۆتۆمبیل بەناو شاخەكاندا گەیاندیانمە ووڵاتی ئێران و لەوێشەوە بۆ توركیا. دواجاریش دوای دوای حەوت ڕۆژ مانەوە لەپشتی لۆری دا، گەیشتمە بەریتانیا".
ئارام ڕەئوف، لەساڵێ ٢٠٠٢ لەگروپێكی كۆمەڵاتی كۆچبەران وەك خۆبەخش دەستی بەكار كردوە. هاوكات هاوكاری پەنابەرانیش دەكات وەك وەرگێڕ.
ئەو باس لەوە دەکات هەرچەندە لەكاتی گەیشتنی بۆ بەریتانیا، نەیتوانیوە بەباشی زمانی ئینگلیزی بەكاربهێنێ، وەك خۆی دەڵێ; زۆرجار وشەكانی لێ تێكەڵ دەبون.
ئەو كەلەساڵی ١٩٩٩ گەیشتۆتە ئەو وڵاتەو داوای مافی پەنابەری كردوە، بەڵام لەساڵی ٢٠٠٥ وەزارەتی ناوخۆ داواكاری كەیسەكەی بۆ مافی مانەوە لەبەریتانیا، ڕەتكردۆتەوە. پێیانڕاگەیاندوە كە "ئەو پێویستە بگەڕێتەوە بۆ عێڕاق، چونكە وڵاتەكەی پێویستی بەكەسانی وەك ئەوە بۆ بنیادنانەوە".
ئاماژە بەوەش دەکات کە دواتر دەستبەسەر كراوە لەشوێنی ڕاگرتنی پەنابەران، بۆ ئەوەی دیپۆرت بكرێتەوە بۆ عێڕاق. بەڵام چانس یاوەری دەبێت، دوای ئەوەی پرسی دیپۆرت كردنەوەی دەنگدانەوەی مێدیای و جەماوەری ناوچەكەی بەدوای خۆیدا دروستكرد. بۆیە حوكمەت لەبڕیارەكەی پاش گەزبۆتەوە ئازادكراوە.
ئارام دەڵێ "دوای ئەوەی لەساڵی ٢٠٠٦ وەك كۆچبەرێكی دەست بەسەر ئازاد كرام، وەك خۆ بەخشێك پویوەندیم بەسانت جۆن ئەمبوڵانسەوە كرد، بۆ ڕزگاردنی ژیانی بەهاناوە چوان و ئەوانەی هاوكاربون بۆ ئازاد كردنم و ڕزگار كردنی گیانی من. ئارام لەساڵی ٢٠٠٨مافی مانەوەی لەبەریتانیا وەرگرت. كەیسەكەی بەیەكێك لەدرژترین پرۆسەكانی پەناخوازی لەو كاتەدا ئەژماركراوە تاو ئەوكاتە". دواتریش لەساڵی ٢٠١١ ڕەگەزنامەی بەریتانی بەدەست هێناوە..
ساڵی ڕابردوو، ئارام وەك ئەندامێكی ئەنجومەنی شارۆچكەی سانسێت و دەوروبەری هەڵبژێردرا. ئەو دەڵێ "بەردەوام دەبێت لەكاری خۆبەخشی و هەرەوا كاركردن.، وەك سەرپەرشتیار لەهۆتێلی ڕۆیاڵ ئەلبیۆن لەبرۆدستێرس".
بەبۆچونی ئارام، دڵخۆش كردنی تەنها كەسێك گەورەترین دەست كەوتە بۆ ئەو. دەڵێت "هەموو ئامانج و كردەوەكانی بۆ ئەوەیە، وەك مرۆڤێكی ئاسای بژی و بەشداربێت لەهاوكاریكردنی كۆمەڵگا. ئارام دەڵێ; هەریەكەوە لەئاستی خۆیەوە دەتوانێت بەشداربێت هاوكاریی و دڵخۆش كردنی كەسێیك دەشێ ژیان ئاسانترو خۆشگوزەرانتتر بێت".
لەكۆتایی نەهامەتی و سەرگوزشتەی چیرۆكی ئەو گەشتەی كردویەتی لەكوردستانەوە بۆ بەریتانیا، دەیان خوێنەر،بەكۆمێنتی هاوخەمی و دەست خۆشی و، ستایشی سەركەوتنی ئەو كوردە پەناخوازەیان كردوە.
ئەویان بەكەسێكی بەبەخت زانیوە كە لەمەرگ ڕزگاری بوەو ئێستا سود بەكۆمەڵگای بەریتانی دەگویەنێت.
