شەریف عەلی
خوێنه‌ری به‌ڕێز، زانیاری
ناو به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كان، دیدی (شه‌ریف عه‌لی) نین. به‌ڵكو زانیاری وردی ده‌یان
دبلۆماتكاری پسپۆڕی به‌ریتانیا و سی-ئای-ئه‌ین له‌سه‌ر حیزب و سه‌ركرده‌كانی كورد.
من ته‌نیا ماندوێتیم كێشاوه كه سه‌ره‌ڕای سه‌ختی خوێندنی دكتۆراكه‌م، به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه‌كان ده‌دۆزمه‌وه‌و، به‌پێی مه‌جال ده‌یخه‌مه پێش چاوت. پاشان وه‌ك كتێبه
به‌ڵگه‌نامه‌ییه‌كانی ساڵانی پێشوم، ته‌واوی ئه‌م به‌ڵگه‌نامه نهێنییانه‌ش به‌پێی
به‌رواره‌كانیان، ناوه‌ڕۆكه‌كانیان ده‌قاوده‌ق و بێ-ده‌ستكاری، وه‌ك پاراستنی ئه‌ته‌كێتی
زانستییم، له چه‌ندین كتێبی ترم دا چاپیان ده‌كه‌م.
پێش ئه‌وه‌ی به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه‌كان به نوسخه بنه‌ڕه‌تییه‌كه‌ی به ئینگلیزی و، ده‌قاوده‌قیان به كوردی
له‌سه‌ر بارمته‌گرتن و سهرانهسهندنی حیزبه كوردییه‌كان له ساڵانی 1980-1982 بخه‌مه‌ڕو،
دیدێكی گشتگیری دبلۆماتكارانی به‌ریتانیی و ئه‌مریكیی له‌سه‌ر حیزب و سه‌ركرده‌كانی
كورد ده‌خه‌مه‌ڕو.
به‌پێی به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه‌كانی به‌ریتانیا و سی-ئای-ئه‌ی، ته‌نیا (شۆڕشی ئه‌یلول) شۆڕشێكی نه‌ته‌وه‌یی
جه‌ماوه‌ری كورد بوه له باشوری كوردستان. به‌ڵام جوڵانه‌وه‌كانی تر هه‌مویان یاخی
بونی كه‌مینه‌یه‌ك چه‌كدار بون، نه‌ك ئه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری بوبن. چونكه به‌پێی به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه‌كان شۆڕشی ئه‌یلول شۆڕشێك بوه هه‌ڵقوڵاوی ته‌واوی جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان
بوه. به‌وه‌ی له‌سه‌ر داخوازی مه‌لا مسته‌فا له ڕێكه‌وتی 6 ی 9 ی 1961، بۆ یه‌كه‌مجار
له مێژووی باشوری كوردستان دا، له پارێزگاكانی كه‌ركوك، دهۆك، هه‌ولێر و سلێمانیی
مانگرتنی گشتی به‌رفراوان ئه‌نجام دراوه به ئامانجی چنگخستنی مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی
گه‌لی كورد.
ئه‌و سه‌رده‌مه، سه‌رده‌می
پان-عه‌ره‌بیزم بوه له عێراق دا، هه‌م له لایه‌ن عه‌بدولكه‌ریم قاسم و عه‌بدولسه‌لام
عارف و، هه‌میش له‌لایه‌ن حیزبی به‌عس. واته: ئایدیای فاشیزمی عه‌ره‌بیی له لوتكه‌ی
گه‌شه‌سه‌ندن دابوه. بۆیه ڕژێمی عێراق وه‌ڵامی مانگرتوانی به بۆمباران داوه‌ته‌وه‌و
هه‌تا 23 ی 9 ی 1961 بۆمبارانكردنی شاروگونده‌كانی كوردستان درێژه‌ی هه‌بوه. به ئامانجی
به عه‌ره‌بكردنی ته‌واوی كوردستان و، كوشتنی خودی مه‌لا مسته‌فا. هه‌ربۆیه‌ش، له
23 ی 9 ی 1963، قاسم ڕایگه‌یاندوه: ''مه‌لا مسته‌فا كوژراوه‌و، پرسی كورد تاهه‌تایه
له مێژووی عێراق دا سڕایه‌وه و كۆتایی هات''.
له‌وكاته‌دا، دروشمی
مه‌لا مسته‌فا به‌رگری كردن بوه له پێناو مافه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان دا. مام جه‌لال
و عه‌لی عه‌سكه‌ری پشتیوانی مه‌لا مسته‌فایان
كردوه بۆ به‌ره‌نگاربونه‌وه. به‌لام به‌پێی چاوپێكه‌وتنه‌كانی ئیبراهیم ئه‌حمه‌د
له به‌ڵگه‌نامه‌كان دا، پێی وابوه: ''كورد توانای به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی سوپای عه‌ره‌بیی
نییه و باشتره شه‌ڕ نه‌كه‌ن''. هه‌رچه‌نده ڕژێمی عێراق ده‌یگرن.
به‌ریتانیا و عه‌ره‌ب:
بیركردنه‌وه له دابڕینی مام جه‌لال له شۆڕشه‌كه‌ی كورد.
به‌پێی به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه‌كان، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی عه‌بدولكه‌ریم قاسم دۆستی یه‌كێتیی سۆڤیه‌ت بوه‌و، به‌رده‌وام
ئامانجی خۆماڵیكردنی نه‌وتی عێراق و، گرتنی كوه‌یت و لكاندنی بوه به عێراق. بۆیه
ئه‌مریكا و به‌ریتانیا پلانی سه‌رخستنی كوده‌تایه‌ك به‌سه‌رپه‌رشتی عه‌بدولسه‌لام عارف
و حیزبی به‌عس داده‌ڕێژن له دژی عه‌بدولكه‌ریم قاسم. پلانه‌كه‌یان له كاتژمێر هه‌شتی
سه‌رله‌به‌یانی ڕۆژی هه‌ینی به‌رواری 8 ی
2 ی 1963 كه چوارده‌یه‌مین ڕۆژی ڕه‌مه‌زان بوه، سه‌رده‌گرێت و، كوده‌تاچییه‌كان عه‌بدولكه‌ریم
قاسم له په‌خشی ته‌له‌فزیۆن دا ڕه‌می ده‌كه‌ن. له پاش كوده‌تاكه، عه‌بدولسه‌لام
عارف ده‌بێته سه‌رۆككۆمار و، ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كریش ده‌بێته سه‌رۆك وه‌زیران.
عه‌بدولسه‌لام عارف ده‌ست ده‌كات به فرۆشتنی نه‌وت به به‌ریتانیا و توندوتۆڵكردنی
په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گه‌ڵیی دا.
به‌ڵگه‌نامه‌كان به‌تایبه‌ت
فایلی ژماره (FO
371/170447) ى به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی
به‌ریتانیی، به‌ڕونی جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه، كه به‌ریتانیا فڕۆكه‌ی جه‌نگی پێشكه‌وتوی
له جۆری (هه‌نته‌ر هانته‌ر) و بۆمبی پێشكه‌وتوی به سوپای عێراق فرۆشتوه له پێناو
له‌ناوبردنی شۆڕشی كورد. هه‌روه‌ها به‌پێی به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی به‌ریتانیی ژماره‌ی
فایل (FO
371/180812) سۆڤیه‌تیش فڕۆكه‌ی جه‌نگی
پێشكه‌وتوی به عێراق فرۆشتوه بۆ لێدان له شۆڕشی كورد. به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی به‌ریتانیی
ژماره (10114/56/65) به وردی ئاماژه به‌وه ده‌دات كه ئه‌ڵمانیاش سێ هه‌زار بۆمبی
وێرانكه‌ری ناپاڵمی به عێراق فرۆشتوه بۆ له ناوبردنی شۆڕشی ئه‌یلول.
پاش ئه‌وه‌ی ژماره‌یه‌كی
زۆری كورد ده‌كوژرێت، مه‌لا مسته‌فا هه‌ر ناكوژرێت و شۆڕشه‌كه‌ش كۆتایی نایه‌ت. بۆیه
خودی فڕۆكه‌وانه‌كانی به‌ریتانیی خۆیان به‌شدار ده‌بن له مه‌شقكردن به فڕۆكه‌وانه‌كانی
عێراق و چۆنیه‌تی لێدانی ئه‌و شه‌ڕگانه‌ی كه ئه‌گه‌ری هه‌بوه مه‌لا مسته‌فای تێدا
بوبێت. ئه‌وه ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی كه برینداری ده‌كه‌ن و، دواتر نامرێت.
دبلۆماتكارێكی باڵوێزخانه‌ی
به‌ریتانیا له به‌غداد ده‌قاوده‌ق ئه‌م دێڕه‌ی بۆ به‌شی خۆرهه‌ڵاتی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی
به‌ریتانیا ناردوه: ''تاكه هۆكار كه مه‌لا مسته‌فا ناكوژرێت ئه‌وه‌یه كه له سه‌نگه‌ره‌كاندا
زوو-زوو ده‌جوڵێت و شوێنی خۆی ده‌گۆڕێت. مه‌لا مسته‌فا له پێشه‌وه‌ی شه‌ڕه‌كاندا هه‌میشه
دوو سه‌د چه‌كداری شه‌ڕكه‌ری له‌گه‌ڵ دایه. له یه‌كتر ده‌چن. جار-جار له شه‌ڕه‌كاندا
كوڕێكی خۆی له‌گه‌ڵ دایه، كه كوڕه مامناوه‌ندییه‌كه‌یه‌تیی و ناوی ئیدریسه''.
پاش تێكشكاندنی سوپای
عێراق، حكومه‌تی عێراق داوای دانوستان ده‌كات، مه‌لا مسته‌فا هه‌ڵده‌ستێت مام جه‌لال
دیاری ده‌كات بۆ سه‌رۆكایه‌تی وه‌فدی دانوستان. كاتێك مام جه‌لال ده‌چێته به‌غداد،
به‌سانایی عه‌بدولسه‌لام عارف و ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر له خشته‌ی ده‌به‌ن و پێی ده‌ڵێن:
''ئێمه نیازی یه‌كگرتنمان له‌گه‌ڵ میسر و سوریا هه‌یه. داخوازییه‌كانی ئێوه‌ی كورد
ده‌بێت ببردرێت بۆ لای سه‌رۆك جه‌مال عه‌بدولناسر چونكه ئه‌و ده‌بێته سه‌رۆكی ده‌وڵه‌تی
یه‌كگرتوی میسر-سوریا-عێراق''.
مام جه‌لال به‌زوویی
ده‌ڵێت: ''من ئاماده‌م له‌گه‌ڵ وه‌فدی ئێوه سه‌ردانی سه‌رۆك ناسر بكه‌م''. واته:
سه‌ره‌تای له‌قكردنی شۆڕشی كورد له‌لایه‌ن عه‌ره‌به‌كانه‌وه له ساڵی 1963 به‌و ڕوداوه
ده‌ست پێ ده‌كات. به‌پێی به‌ڵگه‌نامه‌كان، عه‌ره‌به‌كان ئامانجیان ئه‌وه‌بوه كه كات
به شۆڕشی كورد بكوژن تا دووبه‌ره‌كیی له نێوانیان ساز ده‌كه‌ن، ئینجا سوپای سوریا
و ڕاوێژكارانی سه‌ربازی میسر دێنن بۆ له‌ناوبردنی.
به‌پێی به‌ڵگه‌نامه
نهێنییه به‌ریتانییه‌كان ژماره‌كانی (10224/229/63) و (FO 248/1616) و
(10114/158/65) به‌هێزترین سوپای شه‌ڕدیتوی یه‌كگرتوی عه‌ره‌ب كه فڕۆكه‌كانیان بۆمبی
كیمیاویی هه‌ڵگرتوه‌و سه‌ربازه‌كانیشیان ماسكی كیمیاوییان پێ بوه، كه په‌نجا هه‌زار
سوپای عێراق و پێنج هه‌زار سوپای یه‌رموكی سوریا و سه‌دان ڕاویژكاری سه‌ربازی میسر
له به‌ره‌ی شه‌ڕی ئیسرائیل ده‌كشێنه‌وه بۆ به‌ره‌ی شه‌ڕی دژ به كورد. پاش چه‌ندین
جه‌نگیی زۆر سه‌خت، زۆر به خراپیی له‌لایه‌ن كورده‌وه تێك ده‌شكێن. به‌جۆرێك به‌ڵگه‌نامه‌كان
جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه: ''ده‌یان ئه‌فسه‌ر و جه‌نه‌راڵی عێراقیی و سوری و میسری له داخ
و حه‌سره‌تی ئه‌و شكسته‌دا خۆیان ده‌كوژن و، ته‌رمی به‌شێكیشیان له ژێر ده‌ستی مه‌لا
مسته‌فا دایه''.
له بابه‌تێكی تردا له‌سه‌ر
''دبلۆماسییه‌تی كوردی له دیدی به‌ڵگه‌نامه نهینییه‌كاندا''. ئاماژه به‌وه ده‌كه‌م
چۆن به‌ریتانیا له ساڵی 1965 بانگیشتی مام جه‌لال بۆ به‌ریتانیا ده‌كه‌ن و، دواتر
پێیان وایه: ''هه‌رچه‌نده كه‌سێكی به وزه و كراوه‌و ڕووخۆشه. به‌ڵام كه‌سێكه
ناتوانێت زاری كۆنترۆڵ بكات و له دبلۆماسییه‌ت دا خاڵه نه‌رێنییه‌كه‌ی ئه‌وه‌یه:
بێ-سه‌روبه‌ره‌یه و، كه‌سێكی ته‌كتیكییه''. دبلۆماتكارێك ده‌قاوده‌ق ئه‌مه‌ی نوسیوه:
''ئه‌گه‌ر چاوپێكه‌وتنێكی ڕۆژنامه‌وانی له‌گه‌ڵ جه‌لال تاڵه‌بانی بكرێت، به‌ئاسانی
پلانی نهێنیی ناو مێشكی ئاشكرا ده‌كرێت. چونكه زۆر قسه ده‌كات و قسه‌ی جۆراوجۆری
له ده‌م ده‌رده‌چێت و، له ڕوی سیاسییه‌وه بێ-دیسپلینه و توانای پاراستنی نهێنیی
نییه''.
ساڵانی 1965 تا 1970.
ده‌یانجار، له به‌ڵگه‌نامه‌كان
دا به‌وردی باسی فیداكاری خه‌ڵكی سلێمانیی و خانه‌قین كراوه. به جۆرێك له ساڵی
1965 ژن و منداڵی خه‌ڵكی سلێمانی هێنده ئیراده‌یان شۆڕشگێڕانه‌بوه خۆیان كردوه به
ژێر تانكه‌كانی سوپای عه‌ره‌ب دا. ئه‌مه لای دبلۆماتكاره‌كان زۆر سه‌رنجڕاكێش بوه.
به‌هۆی فیداكارییه‌كانیشه‌وه، قورسترین پرۆسه‌كانی به‌عه‌ره‌بكردن له خانه‌قین بوه.
وێرانكراوترین شوێنیش بارزان بوه به‌تایبه‌ت خانوه كۆنه‌كانی بارزانییه جووله‌كه‌كان
و بارزانییه مه‌سیحییه‌كان له‌لایه‌ن فڕۆكه شه‌ڕكه‌ره‌كانه‌وه، وێران كراون و ئاسه‌واریان
نه‌هێڵراوه‌ته‌وه.
به‌ڵكه‌نامه نهێنییه‌كانی
به‌ریتانیا و سی-ئای-ئه‌ی، زۆر به نه‌رێنی باسی مام جه‌لال و ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ده‌كه‌ن
له ساڵانی 1965 تا 1970. به‌جۆرێك، دبلۆماتكارێكی ئه‌مریكیی له ساڵی 1966 ئاماژه‌ی
به‌وه داوه: ''ئه‌سته‌مه بڕوا به‌وه بكه‌م كه چاوه‌كانم ده‌یبینن. ئه‌مانه سێ
ساڵ پێش ئێستا دانوستانیان ده‌كرد له‌سه‌ر مافی نه‌ته‌وه‌كه‌یان. كه‌چی ئێستا پێش سوپای
عێراق و ڕاوێژكارانی میسری كه‌وتون دژی نه‌ته‌وه‌كه‌یان. له‌كاتێكدا سوپای عێراق و
ڕاوێژكارانی میسر چه‌كی كیمیاوی دژی خه‌ڵكی سڤیلی نه‌ته‌وه‌كه‌یان به‌كاردێنن''.
به‌پێی به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی
سی-ئای-ئه‌ی، له‌وكاته‌دا هه‌واڵنێرێكی سی-ئای-ئه‌ی چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ل مه‌لا مسته‌فا
ده‌كات. مه‌لا مسته‌فا ده‌ڵێت: ''هه‌مو دنیا دژمانه. تاوانمان ئه‌وه‌یه داوای حه‌قی
خۆمان له‌سه‌ر خاكی خۆمان ده‌كه‌ین. خۆم زۆر بێكه‌سم و، میلله‌ته‌كه‌شم زۆر بێكه‌سه.
به‌ڵام تا ئازادبون شه‌ڕ ده‌كه‌ین''. هه‌ندێك ده‌سته‌واژه‌ی توند و كورتیش دژی ئیبراهیم
ئه‌حمه‌د و مام جه‌لال به‌كارده‌هێنێت كه: ''ئه‌وان له‌لایه‌ن ڕۆڵه‌كانی نه‌ته‌وه‌ی
سته‌ملێكراوی كورده‌وه نه‌عله‌تیان لێ كراوه، چونكه له‌گه‌ڵ سوپای عه‌ره‌ب كه‌وتون
دژی نه‌ته‌وه‌كه‌یان'' و، ده‌سته‌واژه‌ی توندتر!
له ساڵی 1966 كاتیك
سوپاكانی عێراق زۆر به خراپی تێك ده‌شكێن، عێراق دیسانه‌وه داوای دانوستاندن ده‌كات.
چه‌ندین به‌ڵگه‌نامه ئاماژه به‌وه ده‌كه‌ن: ''عه‌بدولڕه‌حمان عارفی سه‌رۆك كۆمار
ویستی هه‌ستی ئاینیی مه‌لا مسته‌فا بجوڵێنێت. بۆیه له دانوستانه‌كه‌دا له ڕه‌واندز،
وه‌ك دیاری قورئانێكی به مه‌لامسته‌فا دا. مه‌لا مسته‌فاش له به‌رانبه‌ر ئه‌و دیارییه‌ی
سه‌رۆككۆماری عێراق، هه‌ستا ژماره‌یه‌ك قه‌باخی بۆمبی كیمیاوی و قه‌باخی تۆپی ته‌قیوی
پێشكه‌ش به عه‌بدولڕه‌حمان عارف كرد كه پێشتر سوپاكانی عێراق و سوریا به‌سه‌رپه‌رشتی
ڕاوێژكارانی میسر دژی كورد به‌كاریان هێنابو''.
هه‌مو به‌ڵگه‌نامه‌كان
جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه كه عه‌بدولڕه‌حمان عارفی سه‌رۆككۆماری عێراق جه‌نه‌ڕاڵێكی خوێنڕێژی
زۆر بێ-ئه‌ته‌كێت بوه.
ئینجا عه‌بدولڕه‌حمان
عارف ئامانجه‌كه‌ی بۆ جوڵاندنی هه‌ستی ئاینیی مه‌لا مسته‌فا ڕونتر ده‌كاته‌وه‌و به
مه‌لا مسته‌فا ده‌ڵێت: ''پێویستمان به هاوكاری تۆیه، به‌ڵكو دوو یه‌كه‌ی پێشمه‌رگه
هاوكاربێت له‌گه‌ڵ سوپای ئێمه‌دا بڕۆن بۆ به‌ره‌ی شه‌ڕ له دژی ئیسرائیل''.
مه‌لا مسته‌فاش له وه‌ڵامدا
به سه‌رۆككۆماری عێراق ده‌ڵێت: ''من هه‌رگیز شه‌ڕی ئیسرائیل ناكه‌م. ئامۆژگاریم بۆ
ئێوه‌ی كاربه‌ده‌ستانی عێراق و هه‌مو عه‌ره‌ب ئه‌وه‌یه كه خۆتان له‌و قوڕه‌ی شه‌ڕی
ئیسرائیل ده‌رباز بكه‌ن. ئه‌گینا تا زیاتر شه‌ڕی ئیسرائیل بكه‌ن، عه‌ره‌ب زه‌ره‌ری
زۆرتر ده‌كات''. ئه‌م وه‌ڵامه عه‌بدولڕه‌حمان عارف له ناخه‌وه زۆر توڕه ده‌كات.
به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كان
به درێژی ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كه‌ن: ''له ساڵی 1969، ڕژێمی عێراق له به‌غداد دوو بڵاوكراوه‌ی
به ناوی ئه‌لنور و زانیاری به ئیبراهیم ئه‌حمه‌د و مام جه‌لال ده‌ركردوه. مه‌به‌ستی
ڕژێمی عێراقی ئه‌وه‌بوه: به‌رده‌وام له‌و بڵاوكراوانه‌دا مه‌لا مسته‌فا و شۆڕشی كورد
به به‌شێك له زایۆنیزم له قه‌ڵه‌م بدرێن، بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی عێراق به‌تایبه‌ت و
نه‌ته‌وه ئیسلامه‌كان به‌گشتی له شۆرشی كورد و مه‌لا مسته‌فا هان بدرێن''.
ده‌یان به‌ڵگه‌نامه
باس له كۆتا جه‌نگی به‌ره‌یی هاوینی ساڵی 1969 ده‌كه‌ن، كه یه‌كه‌كانی سوپای عێراق
زۆر به خراپیی تێك ده‌شكێن. ئینجا سه‌ددام حسێنی جێگری ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر بڕیاری
ڕێكه‌وتنی ساڵی 1970 له به‌رانبه‌ر مه‌لا مسته‌فا ده‌دات. چونكه سه‌ددام پێی وابوه
به‌درێژایی ئه‌و نۆ ساڵه‌ی شه‌ڕی به‌ره‌یی له دژی كورد، ئابوری عێراق داته‌پیوه.
مه‌لا مسته‌فا و ئیسرائیل
له بابه‌تێكی چه‌ندین
ڕۆژ له‌مه‌وبه‌رم دا، به كورتی باسم له یه‌كه‌م سه‌ردانی مه‌لا مسته‌فا بۆ ئیسرائیل
له ساڵی 1969 له دیدی دبلۆماتكاره به‌ریتانیی و ئه‌مریكییه‌كانه‌وه كرد. به‌پێی
به‌ڵگه‌نامه‌كان، مه‌لا مسته‌فا له ساڵی 1973 ێش سه‌ردانی ئیسرائیلی كردوه. جانتایه‌كی
تا ئه‌ندازه‌یه‌ك گه‌وره‌ی پێ بوه كه هه‌ندێك پارچه زێڕ و خشڵی گرانبه‌های تێدابوه.
له‌وێ هه‌وڵی داوه به‌شێكی ئه‌و كچه كورده جووله‌كانه‌ی كه له ئیسرائیل شوویان
كردوه، به‌تایبه‌ت ئه‌و كچه كورده جووله‌كانه‌ی كه خه‌ڵكی زاخۆ و بارزان بون، بدۆزێته‌وه‌و،
سه‌ردانیان بكات و، وه‌ك دیاری پارچه زێڕێكی گرانبه‌هایان پێ بدات.
له به‌ڵگه‌نامه‌كان
دا مه‌لا مسته‌فا وه‌ك سه‌رۆكی كورد ده‌ناسێنن. به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك زانیارییه‌كی سه‌رنجڕاكێشی
تێدایه. كاتێك له ساڵی 1973 مه‌لا مسته‌فا بۆ دووه‌مجار له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی ئیسرائیل
كۆده‌بێته‌وه. مه‌لا مسته‌فا هه‌ڵده‌ستێت نامه‌یه‌ك به ناوی هه‌مو میلله‌تی كورده‌وه
به ئیمزای خۆی ده‌داته ده‌ست سه‌رۆكی ئیسرائیل كه: ''ئێمه‌ی میلله‌تی كورد دان به
ده‌وڵه‌تی ئیسرائیل دا ده‌نێین و، ده‌مانه‌وێت دۆستایه‌تیمان له‌گه‌ڵ ئیسرائیل بۆ هه‌میشه
بێت''.
ئینجا مه‌لا مسته‌فا
به زاره‌كی به سه‌رۆكی ئیسرائیل ده‌ڵێت: ''من حه‌زم له مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ عه‌ره‌ب
و كاربه‌ده‌ستانی عێراق نییه. به‌ڵام زۆر خۆشحاڵم به مامه‌ڵه و په‌یوه‌ندی مێژووییمان
له‌گه‌ڵ گه‌لی ئیسرائیل دا''. له‌وێدایه كه به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی سی-ئای-ئه‌ی ئه‌وه
ده‌خاته‌ڕو كه كاربه‌ده‌ستێكی مۆساد ئاماژه‌ی به‌وه داوه: ''هه‌مو هه‌ڵسوكه‌وتێكی
مه‌لا مسته‌فا له پیاوه پیره كلاسیكییه جووله‌كه‌كان ده‌چێت''.
بۆ ئه‌و خوێنه‌ره به‌ڕێزانه‌ی
كه پێیان خۆشه زانیاری زیاتری ناو به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كانی به‌ریتانیا و سی-ئای-ئه‌ی
له‌سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كانی كورد و ئیسرائیل، بزانن. ئه‌گه‌ر كرا ئه‌وا له بابه‌تی:
''دبلۆماسییه‌تی كورد له دیدی به‌ڵگه‌نامه‌كانه‌وه''، كه‌مێك زانیاری زیاتر ده‌خه‌مه‌وه‌ڕو.
یه‌كێتیی و قیاده موه‌قته.
چوار به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی
به‌ریتانیی ئاماژه به‌وه ده‌كه‌ن كه یاخی بونی چه‌كداری نوێ له‌لایه‌ن كوڕانی بارزانیی
و جه‌لال تاڵه‌بانیی، هاتۆته‌وه بون.
به‌پێچه‌وانه‌ی شۆڕشی
ئه‌یلوله‌وه، ئه‌و چوار به‌ڵگه‌نامه‌یه به هیچ جۆرێك به‌رپابونی شه‌ڕی چه‌كداری
یه‌كێتیی و قیاده موه‌قه‌ته دژی عێراق به (شۆڕش) ناو نابه‌ن. بگره به یاخیبونێكی
زۆر بچوكی چه‌كداری ناوی ده‌به‌ن.
هه‌روه‌ها دروستبونی
یه‌كێتیی ده‌گێڕنه‌وه بۆ پیلانێكی ئیستیخباراتی به‌عسی سوری دژی به‌عسی عێراق و، به‌پێی
زانیارییه هه‌واڵگرییه‌كانیشیان ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كه‌ن كه ناوی یه‌كێتیی نیشتیمانی
كوردستان، له دروشمی یه‌كێتیی نیشتیمانی عه‌ره‌بی به‌عسی سورییه‌وه كۆپی كراوه.
ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه
ده‌ڵێن: ''دروستبونی یه‌كێتیی هۆكاره‌كه‌ی ده‌ره‌كییه. چونكه به‌عسی سوریا بڕێك پاره‌ی
زۆری به جه‌لال تاڵه‌بانیی داوه بۆ به‌گه‌ڕخستنی جولانه‌وه‌ی چه‌كداری دژی به‌عسی
عێراق''.
هه‌روه‌ها، ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه
به هیچ جۆرێك جولانه‌وه‌ی قیاده موه‌قه‌ته‌ش به (شۆڕش) ناوناهێنن. به‌ڵكو به جولانه‌وه‌یه‌كی
چه‌كداری ناوی دێنن كه ده‌ستی ده‌ره‌كی له پشت دروستبونه‌كه‌یه‌تی. به‌پێی ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه،
ده‌زگای سی-ئای-ئه‌ی بڕێكی زۆر پاره‌ی به ئیدریس بارزانیی و مه‌سعود بارزانیی داوه
كه جوڵانه‌وه‌ی چه‌كداری دژی حكومه‌تی به‌عس بهێننه‌كایه‌وه.
هه‌رچه‌نده له ده‌یان
به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی دا، به ژماره فایله‌كانی (FO 371/175753) و
(EQ
1019/57) و(FO
371/160812) و (FCO 160/3/9) و زۆری تر، شۆڕشی ئه‌یلول به (شۆڕشی نه‌ته‌وه‌یی)
ناوی براوه.
به‌ڵام ئه‌وه‌ی یه‌كێتیی
پێی ده‌ڵێت: (شۆڕشی نوێ) و، ئه‌وه‌ش پارتیی پێی ده‌ڵێت: (شۆڕشی گوڵان)، به هیچ جۆرێك
له به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كانی ساڵانی 1976 تا 1981 به (شۆڕش) ناناسرێت. دبلۆماتكاره‌كان
له‌به‌ر دوو هۆكار وایان نوسیوه كه ڕونیان كردۆته‌وه:-
یه‌كه‌م: ده‌ستی ده‌ره‌كیی
'ئیستیخباراتی به‌عسی سوری بۆ یه‌كیتیی و، سی-ئای-ئه‌ی بۆ پارتیی' هۆكاری دروستبونیان
بون.
دووه‌م: یاخیبونێكی زۆر
بچوكی چه‌كداری بێ-پره‌نسیپی ناڕێكخراوبون، كه جه‌ماوه‌ریی نه‌بون. به‌ڵگه‌نامه‌كان
ده‌قاوده‌ق نوسیویانه: ''هه‌ڵسوكه‌وتی یه‌كێتیی و حسك له (باند) ده‌چێت تا له كه‌سانێكی
ڕێكخراو كه هه‌ڵگری پره‌نسیپی سیاسیی و شۆڕشگیڕیی بن''.
به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كان
ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كه‌ن، ئه‌م دوو یاخی بونه چه‌كدارییه بچوكه ڕه‌نگه به زویی
به‌ری یه‌كتر بكه‌ون و شه‌ڕ له نێوانیان بێته ئاراوه. چونكه یه‌كێتیی له‌لایه‌ن
ئیستیخباراتی به‌عسی سورییه‌وه ئاڕاسته ده‌كرێ و، پارتییش له‌لایه‌ن سی-ئای-ئه‌یه‌وه،
كه ئه‌و دوو هێزه ده‌ره‌كییه‌ی كه ئاڕاسته‌یان ده‌كات دوو جه‌مسه‌ری دژ به یه‌كن.
---
خوێنه‌رانی به‌ڕێز چاوه‌ڕوانی
به‌شی دووه‌م بن، به‌پێی مه‌جال كه‌مێكی تریان ده‌خه‌مه‌ڕو. ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه‌ی لای
خواره‌وه چه‌ند به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی نهێنیی به‌ریتانیان هی ساڵی 1981. كه تێیدا پارتیی
به جاش و، حسك و یه‌كێتییش به (باندی مافیای)ی شوناسییان له‌لایه‌ن دبلۆماتكاره‌كانه‌وه،
پێ به‌خشراوه.
به‌لای كه‌مه‌وه چوار
سه‌د به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی به‌ریتانیی زۆر به نه‌رێنی باسی كرده‌وه‌كانی یه‌كێتیی
و حسك ده‌كه‌ن. به‌تایبه‌ت ڕه‌خنه‌ی گه‌وره‌یان له‌سه‌ر لاوازی بواری كارگێڕی و به‌ڕێوه‌بردن
له یه‌كێتیی دا و كرده‌وه‌كانی یه‌كێتیی، تێدایه. له یه‌كێك له‌م به‌ڵگه‌نامانه‌ی
خواره‌وه‌دا دبلۆماتكاره‌كه ده‌ڵێت: ''مام جه‌لال پیاوێكی به توانایه''. ئه‌ڵبه‌ته
له به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كانی دواتردا ڕونتری ده‌كاته‌وه كه مه‌به‌ستی توندوتۆڵی
مام جه‌لاله له ڕوی ته‌كتیكیی و پڕ-وزه‌بونییه‌وه، نه‌ك له ڕوی ستراتیژییه‌وه.
بۆیه ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ش داده‌نێم كه به دێڕێك وه‌سفی مام جه‌لال ده‌كات، چونكه
ڕاستییه‌كه‌ی زۆرینه‌ی به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كان به نه‌رێنیی باسی یه‌كێتیی و حسك
ده‌كه‌ن. ته‌نیا له‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ش دایه كه به پارتیی ده‌ڵێن: جاش. چونكه به‌ڵگه‌نامه‌كانی
دواتر ده‌ڵێن: ''هه‌رچه‌نده كوڕانی بارزانیی له ژێر فشاری توندی ئێران دان بۆ ئه‌وه‌ی
شه‌ڕی كوردی ئێران بكه‌ن. به‌لام كوڕانی بارزانیی وازیان له‌و شه‌ڕه هێناوه''.
به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی تر
به درێژی باس له‌وه ده‌كات هێزێكی یه‌كێتیی هه‌ستاون پێنج كرێكاری به‌ریتانیی ده‌ڕفێنن
له ساڵی 1981. دواتر له پێناو نزیكبونه‌وه‌ی یه‌كێتیی له ڕژێمی عێراق، یه‌كێتیی
به‌نهێنیی كرێكاره‌كان ته‌سلیمی سه‌ربازگه‌یه‌كی ڕژێمی عێراقیی ده‌كه‌ن!
دبلۆماتكارێكی باڵوێزخانه‌ی
به‌ریتانیا له به‌غدا بۆ به‌شی خۆرهه‌لاتی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا نوسیویه‌تی:
''وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق كرێكاره‌كانی هێنایه‌وه. باڵوێزمان به وه‌زیری وت: ئه‌م
كرێكارانه لای ئێوه چی ده‌كه‌ن، خۆ ئه‌مانه گروپه‌كه‌ی جه‌لال تاڵه‌بانیی ڕفاندبونیی!؟
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق شپرزه بو و وتی: گروپه‌كه‌ی جه‌لال تاڵه‌بانی دوێنێ شه‌و
فڕێیان داونه‌ته فه‌رمانگه‌یه‌كی حكومی له به‌غداد''.
ئه‌مه له‌كاتێكدابوه،
كه دبلۆماتكاره ئینگلیزه‌كان به وردی زانیارییان هه‌بوه كه كاتژمێر چه‌ند ڕفێنراون
و، له چ به‌روارێكیش دراون به سه‌ربازگه‌یه‌كی عێراقیی هه‌ر له ناو خاكی كوردستان
دا و، هۆكاری ئه‌و ته‌نسیقه‌ی نێوان یه‌كێتیی و ڕژێمی عێراقیش بۆچی گه‌ڕاوه‌ته‌وه!!
واته: كاتێك ته‌واوی به‌ڵگه‌نامه‌كان بخوێننه‌وه، به‌وردی تێ ده‌گه‌ن كه فێڵه‌كانی
یه‌كێتیی زۆر كاڵوكرچ بون و، زۆر له‌سه‌ر كورد كه‌وتون. ئینگلیزه‌كان زۆر هه‌واڵنێریان
هه‌م له ناو حكومه‌تی عێراق و، هه‌م له ناو حیزبه كوردییه‌كانیش دا هه‌بوه!!
له كۆتایی دا دبلۆماتكاره‌كه
نوسیویه‌تی: ''جه‌لال تاڵه‌بانی پێی وایه خۆی زۆر زیره‌كه. به‌ڵام له‌م قه‌یران خۆی
ڕزگار ناكات، كه‌چی قه‌یرانێكی تر بۆ خۆی ده‌خولقێنێت!''.
ئه‌وانه‌ی له ناو كورد
دا به‌رده‌وام زانیارییان داوه‌ته به‌ریتانیا، بریتی بون له: ''سامی عه‌بدولڕه‌حمان،
عه‌لی قای محمد و، زۆری تر!''.
كاتێك وه‌ك ئه‌كادیمییه‌كی
نه‌ته‌وه‌یی بێلایه‌ن، ئه‌م به‌ڵگه‌نامانه به‌بێ سۆز شه‌ن و كه‌و ده‌كه‌م. بۆ نمونه
ئه‌گه‌ر یه‌كێتیی وه‌ربگرم، خێرا ئه‌و زانیاریانه‌ت ده‌ست ده‌كه‌وێت كه سه‌ركرده‌كانیان
له ژێره‌وه ته‌نسیقیان له‌گه‌ل شوێنی تر هه‌بوه، له دژی هاوڕێكانی خۆیان!! چونكه
به‌ڵگه‌نامه‌كان زانیارییان له‌سه‌ر زۆربه‌ی سه‌ركرده‌كانی كورد تێدایه.
له ساڵانی كۆتایی هه‌شتاكانیش
دا باسێكیشیان له‌سه‌ر نه‌وشیروان مسته‌فاش كردوه!
--
به‌هه‌رحاڵ، وه‌ك له‌م
به‌ڵگه‌نامانه‌ی خواره‌وه ده‌رده‌كه‌وێت، ئه‌و كه‌سه بیانییه 'به‌ریتانیی، هیندی،
ئه‌ڵمانیی، لوبنانی، ئوسترالی، فه‌ره‌نسیی و هتد'انه‌ی كه یه‌كێتیی و حسك ڕفاندونیانن:
كه‌سانی كرێكار بون له پرۆژه‌كانی دروستكردنی به‌نداو و پردوڕێگاوبان له 'سلێمانیی،
ده‌ربه‌ندیخان، هه‌ولێر، مه‌لا عه‌بدوڵا و كه‌ركوك' كاریان كردوه. له ڕوی داراییه‌وه
كه‌سانێك بون هه‌ژار و كه‌مده‌رامه‌ت بون. زۆربه‌ی جار یه‌كێتیی و حسك ئه‌و ڕفاندنانه‌یان
له پێناو پاره‌دا كردوه. له به‌رانبه‌ردا، خێزانی ئه‌و كه‌سه بیانیانه توشی كێشه
و قه‌رزارییه‌كی زۆر بونه‌ته‌وه له پێناو دۆزینه‌وه‌یان و پاره په‌یداكردن بۆ ئازادكردنی
كه‌سوكاره‌كانیان.
هه‌ندێكجاریش یه‌كێتیی
و حسك چه‌ند خاڵێكیان وه‌ك مه‌رج دیاری كردوه بۆ ئازادكردنیان. به‌لام خاڵی دیاری
كردنی بڕی پاره‌كه لای یه‌كێتیی و حسك گرنگترین خاڵ بوه.
ترسناكترین خاڵی داواكارییه‌كانی
حسك و یه‌كێتیی له كۆمپانیا بیانییه‌كانی پرۆژه مه‌ده‌نییه‌كان ئه‌وه‌بوه: ''نابێت
ئیتر هیچ پرۆژه‌یه‌ك له باكوری عێراق (هه‌رێمی كوردستان) ئه‌نجام بده‌ن. چونكه ده‌بێته
هۆی بوژاندنه‌وه‌ی ئابوری عێراق''. له راستییدا ئه‌م داواكارییه‌ی حسك و یه‌كێتیی
داخوازییه‌كی زۆر نانه‌ته‌وه‌ییانه و ناسیاسییانه بوه كه ته‌نیا خزمه‌تی به ده‌وڵه‌تی
داگیركه‌ری عێراق كردوه. چونكه هه‌ر له ساڵی 1981 كه یه‌كیتیی و حسك هه‌ستاون كرێكاری
بیانییان ڕفاندوه، ئیتر تا ساڵی 1991 زۆرینه‌ی كۆمپانیا بیانییه‌كان نه‌یانوێراوه
ڕوبكه‌نه‌وه باشوری كوردستان. هه‌ربۆیه‌شه له به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كانی به‌ریتانیا
دا یه‌كێتیی و حسك به (باند) ناویان هێنراوه. ئه‌ڵبه‌ته له ڕوی دبلۆماسییه‌وه
ناساندنی هێزێك به (باند) زۆر ترسناكتر و توندتره له وشه‌ی (چه‌ته). چونكه (چه‌ته)
داوای باج ده‌كات. به‌ڵام له به‌كارهێنان دا (باند) قورسترین و توندترین وشه‌ی دبلۆماسییه،
كه گروپێك به بازرگانی به مرۆڤ و جه‌سته‌ی مرۆڤ و ماده‌ی هۆشبه‌ر و هه‌مو كارێكی
نایاسایه‌وه تێوه گلابن، ده‌وترێت.
ئه‌م کاری كرێكار ڕفاندنانه،
له‌وكاته‌دا ھەم لە ئاستی نێودەوڵەتیی دا ناوی (کورد)ی زۆر ناشیرین كردوه‌و، ھەم بەریتانیاش
بڕیاری داوە بەرانبەر کەیسی پەنابەرانی کورد لەوکاتەدا توندبێ و به ئاشكرا ده‌یانجار
دبلۆماتكاره‌كان له‌م به‌ڵگه‌نامانه‌ی خواره‌وه‌و چوار سه‌د به‌ڵگه‌نامه‌ی نهێنیی تردا
نوسیویانه: ''كرده‌وه‌كانی حسك و یه‌كێتیی خزمه‌ت به دۆزی كورد ناكات و، زیانی گه‌وره
به نه‌ته‌وه‌ی كورد ده‌گه‌یه‌نێت''. ھەمیش حکومەتی عێراق ئەوەی قۆستۆتەوە کە بە نھێنیی
کاری لەسەر بکات بۆ لێدان لە ناوبانگی کورد. ئەم ھۆکاری ڕفاندنانە و چەندین ھۆکاری
تر کە لە بابەتی 'دبلۆماسییەتی کورد لە بەڵگەنامە نھێنییەکان دا' دەیخەمەڕو، ھۆکارێک
بون کە زۆرێک لە زلھێزان سه‌باره‌ت به دڕندەییه‌كانی بەعس له دژی کورد، بێھەڵوێست
بن.
---
خوێنه‌ری به‌ڕێز، ئه‌م
به‌ڵگه‌نامانه كه ده‌قاوده‌ق ده‌خرێنه به‌رده‌ستت و، به‌رده‌وام بێ-ده‌ستكاری به
كتێب لێیان چاپ ده‌كه‌م، به بێ باج به‌سه‌رم دا تێپه‌ڕ نه‌بوه! منیش وه‌ك هه‌ر كه‌سێك
مرۆڤم و پێویستیم به بژێوی ژیانه و، هه‌م ئه‌رك و هه‌م مافی یاساییشم ده‌بێ هه‌بێت.
له ژیانم دا سه‌رم بۆ كه‌س دانه‌نواندوه‌و، پێش ڕۆشتنه زانكۆی سلێمانیش، له سه‌رده‌مانی خوێندنی ناوه‌ندییه‌وه
له هه‌ڵه‌بجه كاسپیم كردوه. به‌ڵام پاش چاپكردنی كتێبه‌كانم و پاراستنی ئه‌ته‌كیتیی
زانستییم كه ده‌قاوده‌ق به‌ڵگه‌نامه‌كانی پێشوم چاپ كردوه. بوه‌ته هۆكارێك كه غه‌دری
زۆرم لێكراوه‌و، گرنگیشه ئه‌و غه‌درانه‌ی كه لێت ده‌كرێت باسی بكه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی
فێر نه‌بن غه‌در له كه‌سانی تری بێلایه‌ن بكه‌ن. هاوڕێكانم كه له یه‌ك به‌روار
دا له زانكۆ دامه‌زراوین، به‌پێی یاسا زه‌وییان پێ دراوه‌و حه‌قی ته‌واوی خۆیان بوه.
كه‌چی من كه له ماسته‌ریش دا زانكۆیه‌كی به‌رزم ته‌واو كردوه: ناوی من له لیسته‌كه‌دا
نه‌بو و، له‌گه‌ڵ زۆر غه‌دری تر. له‌كاتێك دا نرخی پارچه زه‌وییه‌كی یاسایی زیاد له
ده ده‌فته‌ر دۆلاره. بۆیه تاكه‌كانی میلله‌ته‌كه‌مان پێویسته ئاگاداری ئه‌وه بن:
ئه‌و كه‌مینه‌یه‌ی كه بیانه‌وێت زانست له زانستگاكانی كوردستان دا ڕێڕه‌وی خۆی بگرێت،
باجی گه‌وره ده‌ده‌ن. هه‌مو جۆره غه‌درێكی دارایی و كارگێڕی له دژت ئه‌نجام ده‌ده‌ن
بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ئه‌كادیمیستانه‌ی كه خاوه‌ن شه‌خسیه‌تن و به توانای خۆیان پێگه‌شتون
سه‌ریان بۆ نه‌وی بكه‌ن و، زانست به جۆرێك ئاڕاسته بكه‌ن كه ئه‌وان ئه‌یانه‌ویت.
له‌وه‌ش زیاتر، قبوڵ خاسه حیزبییه‌كانیان كه به بێ ئه‌وه‌ی توانای زانستییان هه‌بێت
پله‌ی زانستیی (پڕۆفیسۆر و دكتۆرا)یان پێ به‌خشراوه، كه‌چی ئه‌و قبوڵ خاسانه‌ش هه‌ڵده‌ستن
زانكۆكانیان پڕ كردوه له كه‌سانی نزیك له خۆیان له 'برا، خوشك، كچ، كوڕ، ژن، ئامۆزا،
پورزا و، زاواكانیان'. واته: هه‌ندێك له زانكۆكانیشیان وه‌ك دیوه‌خانی خێزانیی و
شه‌ڕه ته‌كه‌تول لێ كردوه! چونكه به توانای خۆیان پێنه‌گه‌شتون بۆیه وایان به‌سه‌ر
زانكۆكانی كوردستان هێناوه‌و، زۆربه‌شیان خانوی سی ده‌فته‌ری زانكۆ و زه‌وی ده ده‌فته‌رییان
پێ دراوه، به‌بێ ئه‌وه‌ی به‌رهه‌مێكی ئه‌وتۆیان بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌یان هه‌بێت.
به‌هه‌رحاڵ، بۆ ئه‌وه‌ی
به وردی له بارمته ڕفاندن و سهرانهسهندنی حیزبه كوردییه‌كان تێبگه‌یت، ئه‌مانه‌ی
خواره‌وه ژماره‌یه‌كی زۆر كه‌می به‌ڵگه‌نامه نهێنییه‌كانن، فه‌رمون ده‌قاوده‌قیان
به زمانی كوردی بخوێننه‌وه.
---
پڕۆفایلی شه‌ریف عه‌لی.
شه‌ریف عه‌لی له 24
ی 11 ی 1984 له هه‌ڵه‌بجه له دایك بوه.
پاش كاره‌ساتی كیمیابارنی
هه‌ڵه‌بجه و ئاواره‌بونیان بۆ ئێران، له ساڵی 1990 ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌و، به‌و هۆیه‌وه
ڕژێمی عێراق له‌گه‌ڵ سه‌دان ماڵی تری هه‌ڵه‌بجه‌یی دا ڕایانده‌گوازێت بۆ 'ئۆردوگای
زۆره‌ملێی به‌رحوشتر' به مه‌به‌ستی ئه‌نفال كردنیان.
پاش ڕاپه‌ڕین و ڕزگاربونیان
له ئۆردوگای به‌رحوشتر، له ساڵی 1991 ده‌گه‌ڕێنه‌وه هه‌ڵه‌بجه و، خوێندنی سه‌ره‌تایی
و ئاماده‌یی هه‌ر له‌وێ ته‌واو كردوه.
له 2001 ه‌وه تا ئێستا
ده‌ستی به نوسین كردوه‌و، له 2008 یشه‌وه ده‌ستی كردوه به چاپكردنی كتێبه‌كانی.
هه‌ر له ساڵی 2008 یش به‌هۆی نوسینی بابه‌تێكی تراژیدی له‌سه‌ر تاقانه‌یه‌كی ئه‌نفال
نازناوی ''هه‌ژاری'' بۆ خۆی هه‌ڵبژاردوه.
له 2008 به پله‌ی یه‌كه‌م
به‌شی مێژووی زانكۆی سلێمانی ته‌واو كردوه.
به‌هۆی ئه‌وه‌ی نوسه‌رێكی
بێلایه‌ن بوه، چه‌ندین جار له زانكۆی سلێمانی سته‌می لێكراوه. كه له ساڵی
2008 له لاپه‌ڕه‌ی (خوێندنی باڵا)ی دوو ژماره‌ی ڕۆژنامه‌ی ئاوێنه به به‌دواداچونی
ڕۆژنامه‌وانیی ئه‌و سته‌مانه كه لێی كراوه، خراونه‌ته‌ڕو.
ماسته‌ری له زانكۆی
له‌نده‌ن له (سیاسه‌ت و ستراتیژی به‌ریتانیا و ئه‌مریكا) ته‌واو كردوه. ماسته‌رنامه‌كه‌ی
به‌ناونیشانی: ''چۆن به‌ریتانیا ستراتیژی خۆی له داگیرگه‌كانی ئه‌مریكا ڕواند'' له‌لایه‌ن
'پڕۆفیسۆرێكی به ڕه‌گه‌ز جوله‌كه‌ی زانكۆی ئۆكسفۆرد و، پڕۆفیسۆرێكی به ڕه‌گه‌ز ئینگلیزی
زانكۆی له‌نده‌ن' سه‌رپه‌رشتی كراوه‌و، پله‌ی 'زۆرباشه‌ی بالا'ی به‌ده‌ست هێناوه.
له 2014 تا 2018 له
چوار زانكۆ 'زانكۆی سلێمانیی وه‌ك میلاك و، له سێ زانكۆی تری هه‌رێم'، وانه‌بێژ بوه.
ئێستا خوێندكاری دكتۆرایه
له ''دبلۆماسییه‌تی نێوده‌وڵه‌تی به‌ریتانیی'' و، تێزی دكتۆراكه‌ی له‌لایه‌ن 'ئه‌كادیمیستێكی
ئینگلیز و، ئه‌كادیمیستێكی به ڕه‌گه‌ز جووله‌كه' سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێت. ساڵانی یه‌كه‌م
و دووه‌می دكتۆراكه‌ی به سه‌ركه‌وتویی ته‌واو كردوه. هه‌نگاو به‌ره‌و ساڵی سێیه‌می
دكتۆراكه‌ی ده‌نێت.
---
فه‌رمون ئه‌مه‌ش ده‌قاوده‌قی
به‌ڵگه‌نامه‌كانه له‌سه‌ر بارمته ڕفاندن و سهرانهسهندنی حیزبه كوردییه‌كانه،
به زمانی كوردی:
باڵیۆزخانەی بەریتانیا/ تاران
12ی شوباتی 1980
بەڕێز هەیچ. دی. ئەی. مایرس سی ئێم جی
بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست
وەزارەتی دەرەوە و كۆمۆنوێڵز
بەڕێز دەیڤد،
كوردەكان
1. رەنگە لە راپۆرتەكانی ئەم دواییەدا تێبینی ئەوەت كردبێت كە بزوتنەوەی كوردیی لە گەشەسەندن دایە. شێخ عیزەدین حوسەینی كە سەركردەیەكی ئایینییە و لە مهاباد نیشتەجێیە, وا پێدەچو لە ساڵی رابردودا بۆ ماوەیەك بەرەیەكی پتەوی بەدەست هێنابێت كە هەمو گروپەكانی كوردی ئێرانی لەخۆ دەگرت جگە لە (پێشمەرگەكانی كوردی مسوڵمان) و، لە راگەیاندنەكاندا وەكو (شاندی نوێنەرایەتی كورد) ناسراوە. كاریگەریی ئەم بەرەیە لەوەدا وەكو پێویست بو كە خومەینی ناچار كرد لەو سەرزەنشتكردنەی پێشوی پەشیمان ببێتەوە كە روبەڕوی حوسەینی و قاسملوی كردبوەوە و، وەكو "موفسید فیلئەرز- بێ باوەڕانی سەر زەوی" ناوزەدی كردبون و، هەروەها حكومەتیشی ناچار كرد كەوا بۆ دەرخستنی نیازپاكییەكەی وەفدێك بۆ دانوستان بنێرێتە لای كوردەكان. هەرچەندە كوردەكان لە بەرەی چەپگەراكانی چریكە فیداییەكانی خەلق دابون. بەڵام پێشهاتە نوێیەكانی ناوچەكە دەریدەخەن كە حكومەت لەم دواییەدا توانیوێتی درزێك لەنێوان گروپە جیاوازەكاندا دروست بكات، كە دەردەكەوێت جیاوازی سیاسیی گەورەیان لەژێر ئەو ئامانجە هاوبەشەیاندا هەیە كە بۆ دروستكردنی ناوچەیەكی ئۆتۆنۆمی هەیانە (تەنانەت وا پێویستە كە پابەندبونی چریكە فیداییەكانی خەلق بۆ ئەم ئامانجە بخرێتە ژێر پرسیارەوە). كوردەكان لەئێستادا هەم تفەنگ بەیەكترەوە دەنێن و هەم بە (پاسداران)یشی دەنێن، كە پاسداران لەسەر ئاستی جیهان بە چاوێكی نەخوازراوەوە تەماشا دەكرێن. من لەبەر بەرژەوەندی خۆم هەوڵم داوە كە جۆرە رێكخستنێك لەم ئاڵۆزیی گروپانەدا بەدی بهێنم و, بەم دواییە توانیومە بابەتەكە لەگەڵ سەركردەیەكی كورد و، هەروەها لەگەڵ باڵیۆزی تورك و چەند كەسێكی تردا باس بكەم.
2. ئەنجامەكەی ئەوەیە كە رەنگە بتوانرێ لە روی زمانەوانییەوە بەمجۆرە وەربگێڕدرێت:
حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران: گەورەترین حزبی تاقانەی كوردستانی ئێرانە، قاسملو ڕێبەرایەتی دەكات.
پارتی دیموكراتی كورد (پدك) (عێراق): بزووتنەوەكەی مەلا مستەفای كۆچكردو، ئێستا لەلایەن كورەكانیەوە ئیدریس و مەسعود سەركردایەتی دەكرێت، هەرچەندە كەوتونەتە ناكۆكیەوە و، چەك و پارەیان لە حكومەتی ئێران وەرگرتوە بۆ ئەوەی هانبدرێن لە دژی حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران.
پێشمەرگە (دیارینەكراو): ئەمە، وەك پێم گوتراوە، لە روی زمانەوانییەوە بەمانای كەسێك دێت كە خۆی بۆ مەرگ تەرخان كردوە. بەزۆری ئەم وشەیە بۆ پارتیزانەكانی حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران، واتە حزبەكەی قاسملو بەكار دەهێنرێت. لە عێراقیش ئەم وشەیە بۆ شەركەرەكانی هەم بارزانی و هەم تاڵەبانی بەكار دەهێنرێت.
پێشمەرگەی كوردی موسوڵمان: ئەمە گروپێكی بچوكە و بەم دواییە دروست بوە كە پشتیوانی لە ئەحمەدی موفتیزادە دەكەن. ئەحمەدی موفتیزادە لە بەهار و هاوینی ساڵی رابردوودا وەكو پشتیوانیكاری دەسەڵاتی خومەینی دەركەوت و، ئێستاش دوای ماوەیەكی زۆر لە دیارنەمانی، دەركەوتۆتەوە.
ڕزگاری: ئەمەش گروپێكە لەژێر سەركردایەتی شێخی نەقشبەندی دا دروست بوە. راهێنان و چەك و پارە لە عێراقەوە وەردەگرن و، رەنگە پەیوەندیشیان هەبێت بە شاپور بەختیارەوە (ئەمە قسەی باڵیۆزی توركیایە). ئێرانییەكان بڕوایان وایە كە زۆربەی ئەندامەكانی ئەم گروپە كۆنە ساواكیەكانن.
كۆمەڵە: رێكخراوێكی تاڕادەیەك نوێیە. وشەكە بەمانای (زەحمەتكێشەكان) دێت. لە فەلسەفەیاندا (ماوی)ن و، لە روی تەكتیكییەوە لەگەڵ حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانی قاسملو دان.
حزبەكەی تاڵەبانی: بە قسەی سەرچاوەكەی من بێت، ئەمە لە بنەرەتدا باندێكی یەك كەسییە.
(This is virtually a one-man band!).
جەلال تاڵەبانی پیاوێكی بەتوانایە و، چەند بۆچونێكی 'كێوییانە'ی هەیە (with some wild ideas
شوێنكەوتویەكی كەمی لەگەڵە. ئەگەر ئەم قسەیە هەڵە بێت، ئەوا ئالێك سترلینگ بەبێ گومان راستی دەكاتەوە.
جاش: لە روی زمانەوانییەوە بەمانای بێچوی گوێدرێژ (گوێدرێژی بچوك) دێت، ئەم وشەیە وەكو سوكایەتییەك بەرامبەر نەیارەكان بەكاردەهێنرێ. دەقاودەق بە مانای نیشتمانفرۆش یاخود كەسێك كە هاوكاری دوژمن بكات دەگەیەنێت. لە عێراق، ئەم ناوە بۆ ئەو میلیشا كوردانە بەكاردەهێنرا كە پشتیوانییان لە حكومەتی عێراق وەردەگرت. ئێستا كە لە ئێرانیش دا بەكار دەهێنرێت، مەبەست لێی هێزەكانی (پارتی دیموكراتی كوردستانی عێراق) و هەروەها گروپەكەی ئەحمەدی موفتیزادەش دەگرێتەوە كە بە (پێشمەرگەی كوردی مسوڵمان) ناسراون.
3. جگە لەمانە هەموی، فیدائیانی خەلق، یاخود گروپێكی جیابوەوە لە فیدائیان ئێستا لە كوردستان چالاكن.
4. ریچارد گاردنەر (بۆ قازانجی هەموو لایەك، كەسێكە بە زمانی كوردی قسە دەكات و ماوەیەكی زۆرە لە ناوچەكە دەژی) و، بەم دواییە لە تاران بوە. ئەو دەڵێت: "هێزی پێشمەرگەی كوردستان" بەم دواییە بەرەو (قوروە) پەل دەهاون و، لەوێش خەڵكی شارۆچكەكە لە ژێر دەسەڵاتی پارێزگار دان و، پارێزگاریش داوای پشتیوانیی سەربازیی پاسدارانی كردوە. بۆیە دەیانەوێت هێرشێك ئەنجام بدەن و بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ژمارە زۆرەی كورد كە لە بەهاری رابردوەوە لەوێن و، هێشتا نیشتەجێ نەكراون، پێدەچێت شەڕەكە خوێناوی بێت.
ئەو باسی لە سەفەرێك كرد بۆ سەنەندەج لەو كاتەدا كە شەكیبا پارێزگاری گشتی بو. دیارە هیچ سەرباز یاخود پاسدارێك لەوناوە نەبینراوە و، هەمو خزمەتچییەكان (جاشەكان) جلی كوردییان لەبەردا بوە و، بە چەك و تفاقی تەواوەوە بینراون.
كاتێ شەكیبا دەستی لەكار كێشایەوە، شاه وەیسی كە جێگرەوەیەتی، یەكەم شت سوپا و پاسدارانی گێڕایەوە. پاشان، وەك دەزانین، خۆی دایە پاڵ مانگرتووەكان. بە گوتەی گاردنەر، هەمو ناوچەكە "سەنەندەج، مهاباد، بیجار و، پاوە" بەتەواوی لەژێر كۆنترۆڵی كوردەكاندان و، بەرەو باشور و باشوری خۆرئاوا پەل دەهاون و، 30 كیلۆمەتر لەودیو قوروەیان گرتۆتە دەست.
ئەوەشمان بیستوە كە پێدەچێت سەنقور كە پەنجا كیلۆمەترێك لە باشوری خۆرئاوای قوروەیە، ببێتە ناوەندی كێشەی داهاتو. باڵیۆزی تورك لەمبارەیەوە دەڵێت: كوردەكان بەرەو باكوریش پەلیان هاویشتووە، تیۆرەكەی باڵیۆز ئەوەیە كە: حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بیر لە كوردستانێكی ئێران دەكاتەوە كە ئورومیە پایتەختەكەی بێت و، زۆر پشتی بە پشتیوانی توركیا لە باكوری خۆرئاوا و بە یەكێتی سۆڤیەت لە باكور بەستوە، بۆ ئەوەی یەكەمجار لە سنورەوە پشتیوانی بەدەست بهێنێت بەمدیودا و, گریمانە دەكرێت كە دواجار هەوڵ بدات لەگەڵ كوردەكانی ئەودیوی سنورەكانی توركیا و یەكێتی سۆڤیەتدا یەك بگرێت. بە دڵنیاییەوە ئەم بزوتنەوەیە دەبێتە هۆی بەیەكدادانی كوردەكان لەگەڵ دانیشتوانە توركەكەی ئورومیە و ناوچەكانی دەوروبەری. خۆم پێم وایە: ئەمە چیرۆكێكی توركەكان بێت مەبەست لێی تۆقاندنی ئەو كەسانە بێت كە پێیان وابێت ئامانجی كوردەكان هیچ مەترسییەكی لێ ناكەوێتەوە.
5. ئێمە پێشوازی لە هەر وەڵامێك دەكەین كە لە وەرگرانی ئەم نامەیەوە رەوانە بكرێن، یاخود لەو كەسانەوە كە رەنگە باشتر لە بابەتەكە ئاگادار بن.
دڵسۆزی هەمیشەییت،
جەی. ئەی. ئێن گراهام
وێنەیەك بۆ: ئای.دی.پی, دەستەی هەڵسەنگاندن, ئەی. جەی. دی سترلینگ سی.ئێم.جی، بەغدا, ئەنقەرە.
------------------------------
ودك
لەندەن SW1A 2AH
8ی تەموزی 1981
لە وەزیری دەوڵەتەوە
دۆگڵاس هەرد سی بی ئی ئێم پی
بەڕێز مستەر ریس:
زۆر سوپاس بۆ نامەكەی رۆژی 29ی حوزەیران كە بۆ ریچارد لیوست ناردبو، سەبارەت بە مستەر مایكڵ پاوڵ.
ئەم كەیسە زۆرترین نیگەرانی دروست كردوە. مستەر پاوڵ لە 30ی كانونی دووەمەوە خۆی و چوار لوبنانی و سێ هیندی كە پێكەوە كارمەندی كۆمپانیای ئەلكیتانی لوبنانی بون، دەستگیر كراوە. دەستگیركەرەكان ئەندامی گروپێكی چەپی كوردە نەیارەكانن. (لوبنانییەك و هیندییەك لەم دواییە بە سەلامەتییەوە ئازاد كراون.) هەر كە زانیمان مستەر پاوڵ بەبارمتە گیراوە، باڵیۆزمان لە بەغدا چاوی بە دەسەڵاتدارانی عێراق كەوت و، پێی راگەیاند: ئەوان بە بەرپرسی سەلامەتی مستەر پاوڵ دەزانین و چاوەڕوانی ئەوەیان لێ دەكەین رێگەی گونجاو بۆ دەستەبەركردنی ئازادییەكی بێ مەترسی بۆ ناوبراو بگرنە بەر. ئێمە لە سەردانێكماندا لە مانگی ئازار بۆ لای وەزیری دەرەوەی عێراق لە لەندەن، دەرفەتمان بۆ باسكردن لەم بابەتە لەگەڵ وەفدەكەیدا قۆستەوەو، نیگەرانیی خۆمان لەسەر سەلامەتی مستەر پاوڵ دەربڕی.
لەكاتێكدا ئێمە لەسەر بەرپرسیاركردنی عێراقییەكان بەرامبەر بە سەلامەتیی مستەر پاوڵ بەردەوام دەبین، ئێمە (دوای ئاگاداركردنەوەی ئەوان) هەوڵمان داوە راستەوخۆ پەیوەندی لەگەڵ كوردەكاندا دروست بكەین. بەڵام ئەم كارە بەهیچ جۆرێك ئاسان نەبوەو، دڵنیا نین كە ئایا ئەم هەوڵە بەرهەمێكی ئەوتۆی دەبێت یان نا. لەوە دەترسم كە ناچاربین بەتەواوی پشت بە تواناكانی دەسەڵاتدارانی عێراق ببەستین.
لە ساڵانی رابردودا چەند حاڵەتێكی بەبارمتەگرتنی بیانییەكان رویانداوەو، ئەوەی جێگەی دڵخۆشییە ئەوەیە: هەمو حاڵەتەكان بەشێوەیەكی خوازراو چارەسەر كراون. ئەوەی دڵخۆشمان دەكات ئەوەیە: بەو نامانەی كە مستەر پاوڵ بۆ دایكی دەینێرێت دەزانین كە ناوبراو لە روی جەستەیی و ئەقڵییەوە تەندروستە.
ئێمە لە فشارخستنە سەر عێراقییەكان بەردەوام دەبین و، هیوامان وایە كە لە رێگەی ئەو پەیوەندییە لاوازانەی لەگەڵ كوردەكاندا هەمانە، بتوانین قایلیان بكەین كە بە دەستگیركردنی هاووڵاتییەكی بەریتانی خزمەت بە دۆزەكەیان ناكەن.
بەدڵنیاییەوە وا دەكەم كە بەتەواوی لەپێشهاتەكان ئاگادار بیت.
(رەزامەندی مستەر هەرد-ی لەسەر وەرگیراوە و لەبەر ئەوەی لە دەرەوەی وڵاتە لەلایەن سكرتێری تایبەتی ناوبراوەوە واژو كراوە)
بەڕێز پیتەر ریس كیو سی ئێم پی
ئەنجومەنی كۆمۆنەكان
لەندەن SW1
-
ئەمەش سەردێڕی (پرسیار و وەلام) بۆ بەشی هەواڵ بۆ ئەوەی لە كەیسی پاوڵدا بەكاری بێنن.
أ- ئایا دەتوانیت ئەوە پشتڕاست بكەیتەوە كە مایكڵ پاوڵ لە رۆژی 30ی كانونی دووەمدا دەستگیركراوە و دەستبەسەرە؟
وەلام: مستەر پاوڵ لەگەڵ سێ كەسی لوبنانی و چوار كەسی هیندیدا كە پێكەوە لە كۆمپانیایەكی نیشتەجێی لوبناندا كاریانكردوە لە رۆژی 30ی كانونی دووەمدا لەلایەن گروپێكەوە كە خۆی وەك حزبی سۆشیالیستی یەكگرتووی كوردستان ناساندوە، بە بارمتە گیراون. بارمتەكان لە پرۆژەی بەنداوێكدا لە سلێمانیی لە باكوری خۆرهەڵاتی عێراق كاریان دەكرد.
ب- ئایا دەتوانیت ئەوە پشتڕاست بكەیتەوە كە: سێ لوبنانیەكە و چوار هیندیەكە ئازادكراون؟
وەلام: بەڵی َ. هاوڕێكانی مستەر پاوڵ لە ماوەی ئەم چەند مانگەی رابردودا ئازاد كراون و، تەنیا ناوبراو وەكو بارمتە ماوەتەوە. بەبێ ئەوەی هۆكارەكە بزانین. (ئەگەر پرسیار كرا). هیچ زانیارییەكمان نییە لەوەی حكومەتی لوبنان، یاخود هیندستان پارەی دابێت، یاخود داواكاری جێبەجێ كردبێت لە پێناو ئازادی هاوڵاتییەكانیان.
ج- دەستگیركەرانی مستەر پاوڵ چ داواكارییەكیان بەرامبەر ئازادكردنی ناوبراو هەبوە؟
وەلام: حسیك ئەم داواكارییانەی هەیە:
یه‌كه‌م: 500 هەزار پاوەند
دووەم: فشارخستنە سەر حكومەتی عێراق بۆ ئازادكردنی زیندانییە كوردەكان و خێزانەكانیان لە زیندانەكانی عێراق.
سییەم: داوا دەكەن راگەیاندنەكانی ئەم وڵاتە پشتیوانی لە دۆزەكەیان بكرێت.
چوارەم: حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا فشار دروست بكات لەپێناو وەستاندنی هەمو ئەو پرۆژانەی لە هەرێمە كوردییەكەدا بەرێوە دەچن و، سود بە ئابوری عێراق دەگەیەنن.
د- حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا چ هەنگاوێكی لەپێناو ئازادكردنی مستەر پاوڵ دا ناوە؟
وەلام: هەر كە بۆمان دەركەوت مستەر پاوڵ بە بارمتە گیراوە، باڵیۆزەكەمان لە بەغدا بە عێراقییەكانی گوت: ئێمە ئەوان بە بەرپرسیاری سەلامەتی پاوڵ دەزانین و چاوەڕوانی ئەوەیان لێدەكەین كە رێوشوێنی گونجاو لەپێناو ئازادكردنی ناوبراودا بگرنەبەر.
ه- ئایا حكومەتی عێراق هیچ شتێكی كردوە؟
وەلام: ئێمە دڵنیاییمان دراوەتێ كە ئەوان هەرچییەكیان پێبكرێت لەپێناو چارەسەركردنی ئەم كەیسەدا ئەنجامی دەدەن. ئێمە بەردەوام لێرە و لە بەغداش بەرپرسیاریەتییەكانیان بەبیر دەهێنینەوە.
و- بۆچی حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا بۆ ئازادكردنی پاوڵ دانوستان لەگەڵ دەستگیركەرانیدا ناكات؟
وەلام: سیاسەتی حكومەتە یەكلەدوای یەكەكانی بەریتانیا ئەوە بوە: مامەڵە لەگەڵ رفێنەران و تیرۆرستە نێودەوڵەتیەكاندا نەكات و، داواكانیان جێبەجێ نەكات. گۆڕینی ئەم هەڵوێستە پتەوە تەنیا هانی بە بارمتەگرتن دەدات و كردەوەی تیرۆرستیی زیاتر دەكات.
ز- ئایا مستەر پاوڵ سەلامەت و تەندروستە؟
وەلام: ئێمە دڵنیا كراوینەتەوە كە مستەر پاوڵ بەباشی مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت و، بڕوامان وایە لە تەندروستییەكی باشدایە. لەگەڵ ئەوەشدا بەهۆی تێپەڕینی ماوەیەكی زۆر بەسەر دەستگیركردنەكەیدا، نیگەرانیمان لەبارەی تەندروستی ناوبراوەوە زیادی كردوە. ئێمە توانیومانە جلوبەرگی گەرم و چەند كەرەستەیەكی ئاسودەبەخشی بۆ رەوانە بكەین. هیوادارین پێی گەیشتبێت.
ح- ئایا حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا پەیوەندی لەگەڵ حسیك ئەنجامداوە؟
وەلام: ئێمە پەیوەندی راستەوخۆمان لەگەڵ سەركردەكانی حسیك نەبوە، بەڵام لە مانگەكانی رابردودا توانیومانە لەرێگەی كەناڵە جیاجیاكانەوە سەركردەكانیان قایل بكەین بەوەی كە هێشتنەوەی مایكڵ پاوڵ خزمەتی هیچ ئامانجێكیان ناكات.
گ- ئایا هیچ بەڵگەیەك هەیە كە حسیك لە هەڵوێستی حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا ئاگادار بێت، یاخود ئایا نانەرمونیانییەكەی حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆ هیچ كاریگەرییەكی لەسەر حسیك هەبوە؟
وەلام: هەندێك ئاماژە هەن دەریدەخەن پەیامەكەمان بۆ كوردەكان ئێستا گەیشتونەتە جێگەی مەبەست. هیوادارین گەیشتبێت، چونكە هێشتنەوەی مایكڵ پاوڵ هیچ خزمەتێك بە دۆزی كورد ناكات. حكومەتی شاژنی خاوەنشكۆی بەریتانیا ناتوانێت مامەڵە لەگەڵ رفێنەران بكات، یاخود قایلمان بكەن كە سەرانە بدەین.
ی- ئایا دەتوانیت لێدوان لەسەر ئەوە بدەیت كە پێنج كەسی ئەڵمانی و دوو كەسی فرەنسی لەلایەن كوردەكانەوە رفێنراون و، دواتر ئازادكراون؟ دەتوانیت ئەو راپۆرتانە پشتڕاست بكەیتەوە كە سەرانە دراوە و داواكاری جێبەجێ كراون؟
وەلام: پێمان گوتراوە كە پێنج كەسی ئەڵمانی ئازادكراون. بەڵام هیچ زانیارییەكمان لەسەر دوو كەسی فەرەنسی نییە. پێمان وایە: دەستگیركەرەكانیان بریتین لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان و حزبی شیوعی عێراقی. ئێمە لە پێگەیەكدا نین كە بتوانین لەسەر ئەو راپۆرتانە بدوێین كە باس لە پێدانی سەرانە یاخود جێبەجێكردنی داواكارییەكانیان دەكەن.
ك- حسیك كێیە؟
وەلام: ئێمە تەنیا كەمێكیان لەبارەوە دەزانین، بەڵام بڕوامان وایە: گروپێكی بچوكن كە لە پەیكەری سەرەكی رێكخراوە كوردییەكان جیابونەتەوە. بەپێی زانیارییەكان سەركردەی ئێستایان مستەر رەسوڵ مامەند و مستەر عەزیز عەقراوییە.
------------------------------
جی ئار 300
نهێنی
لە بەغدا 120540Z
بەپەلە بۆ ودك
تیلیگرامی ژمارە 395ی 12ی تەموزی 1981
زانیاری ئاسایی بۆ: تاران
راپۆرتم ژمارە 269 و، راپۆتتان ژمارە 353
كەیسی مایكڵ پاوڵ:-
1. كاتێ لە رۆژی 11ی تەموز، داوای بینینی ئەحمەد حسێن سامەڕایی جێگری وەزیرم كرد (بۆ بابەتێكی جیاواز)، بەم بابەتەدا دەچومەوە. نوسینی وتەكەم بۆ بەجێ هێشت كە بەزۆری باسی لەو ناكاراییەی عێراقییەكان دەكرد كە تاوەكو ئێستا لەبارەی كەیسەكەوە دەریانخستوە. سامەڕایی بەڵێنی دا بزانێت چییان پێ دەكرێت و لە ئەنجامەكەی ئاگادارمان دەكاتەوە.
2. هاوكات، لە رۆژی 9ی تەموزدا كۆڵین بۆوەر داوای بینینی كردم و، پێی راگەیاندم: كەسێكی كورد كە پەیوەندیی لەگەڵیدا هەیە ئەو رۆژە داوای كردوە چاوی پێی بكەوێت. ئایا ئێمە هیچ پەیامێكمان بۆ پاوڵ هەیە؟ من گوتم: ئەو پەیامە سەرەكییەی كە دەبێت بۆوەر هەوڵی گەیاندنی بدات و، هاوڕێكەی لێ ئاگادار بكاتەوە، بریتییە لەو بێ سەبرییەی بەرامبەر بە كوردەكان هەمانە سەبارەت بەو رفاندنە بێپاساوە و زۆر درێژەكێشا. دەربڕینەكە بەم جۆرە بو، پاوڵ دەبێت بە زویی ئازاد بكرێت. بۆوەر رەزامەندی نیشاندا كە ئەم بۆچونە وەكو بۆچونی تایبەت بەخۆی و بۆچونی جڤاتی بەریتانی (نەك باڵیۆزخانەی بەریتانیا) نیشان بدات.
3. دوای ئەوەی لە چاوپێكەوتنەكەم لەگەڵ سامەڕایی گەڕامەوە، بۆوەر تەلەفونی كرد و گوتی: هاوڕێ كوردەكەی پێی راگەیاندوە پاوڵ "لەگەڵ پێنج كەسی ئەڵمانی" (بڕوانە راپۆرتەكەی رۆژی 22ی حوزەیرانی رامزی بۆ رەی) و، چەند كەسێكی دیكەدا لە یەكێك لە گوندەكانی كۆڵینگان و پوڵینگان دەستگیر كراون. دوو هەفتە لەمەوبەر ئەو كاتەی بینراون (بینینەكە لەلایەن هاوڕێكەی بۆوەرەوە نەبوە)، هەمویان لە بارودۆخێكی تەندروستی باشدا بون. لە وەڵامی پرسیارەكەی پاوڵدا كە ئایا ئەم گوندانە لە عێراقن یان ئێران، كوردەكە گوتویەتی "بەدڵنیاییەوە لە عێراق"ن. بەلام بۆوەر ئەو بۆچونەی لەلا دروست بوە كە هەرچەندە رەنگە یەكێك لە گوندەكان لە عێراقدا بێت، بەلام ئەوی دیكەیان لە عێراق نیە.
4. ئەگەر بەلاتەوە ناپەسەند نەبێت، بڕگەی 1 و 3ی ئەم نامەیە دەدەینە باڵیۆزخانەی ئەڵمانیای خۆرهەڵات لێرە، بەمەبەستی ئاگاداربون. خاڵی جێی سەرنج ئەوەیە: بەدڵنیاییەوە لێرە یان ئەوەتا هیچ جیاكردنەوەیەكی كاریگەر لەنێوان حسیك (محمود عوسمان) و، ینك (جەلال تاڵەبانی)، لەم جۆرە رفاندنانەدا نییە، یان ئەوەتا ئەم دوو حزبە پێگە و بارەگای هاوبەشیان هەیە. ئەگەری سێیەم ئەوەیە هاوڕێكەی بۆوەر كەسێكی ساختە یاخود جاسوس بێت. من بەردەوام بۆوەرم لەم بابەتە هۆشیار كردۆتەوە.
ئیگەرتۆن
وێنەیەك بۆ: بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، CONS D، NEWS D، PUSD، PS/ مستەر هەرد،PS/ PUS، سێر جەی گراهام، مستەر جەی مۆبرلی.
----------------------------
نهێنی
داوای سێر جەی گراهامە لەلایەن مستەر "سامی" رەحمانەوە!
كەیسی پاوڵ
پێشینە:
1. رۆژی 30ی كانونی دووەم لەگەڵ چوار هیندی و سێ لوبنانیدا دەستگیر كراوە كە هەمویان كارمەندی بەڵێندەرێكی لوبنانی بون بە ناوی (كومپانیای ئەلكیتانی). ئەوان لەسەر پڕۆژەیەكی ئاو لە دوكانی نزیك سلێمانی كاریان كردوە. یەك هیندی و لوبنانیەكان ئازاد كراون. لەو دەستگیركراوانە تەنیا پاوڵ و دوو هیندی تائێستا لە زیندان ماونەتەوە. ئەوان لە كەمپێكی خاكی ئێراندا دەستبەسەر كراون. تاران ناوی (حاجی مەهدی بێهداران) و ژمارە تەلەفۆنێكی داوینەتێ كە بەكاری دەهێنێت. من لەگەڵ حسێن محمد فەیلی دا لە پەیوەندیدا بوم.
ئەوەی بە "سامی" رەحمان بگوترێت:
2. ئێمە عێراقییەكان بە بەرپرسیار دەزانین كە مستەر پاوڵ بە سەلامەتی ئازاد بكرێت. ئێمە ئامادە نین دانوستان بكەین، (چونكە ئاماژە بەوە كرا كە دەبێت بیكەن!). ئێمە ئامادەش نین داواكارییەكان جێبەجێ بكەین. هەڵوێستمان بەرامبەر تیرۆریزم و بە بارمتەگرتن ئاشكرایە. بە لەبەرچاوگرتنی هەڵوێستی هاوسۆزانەمان بەرامبەر بەو كوردانەی پەنایان بردۆتە بەر ئەم وڵاتە، لەوە تێ ناگەین كە بۆچی كوردەكان تچەوێڵیان لەلای خۆیان هێشتەوە. حسیك خزمەت بە دۆزی كورد ناكات. ئێمە هەوڵمان داوە بۆچونەكانمان بە كوردەكان بگەیەنین، بەڵام پێناچێت بگەینە هیچ شوێنێك. ئایا سامی رەحمان دەتوانێت ئامۆژگاریی یاخود یارمەتیمان بدات.
حزبی سۆشیالیستی یەكگرتوی كورد حسیك:
3. لە ساڵی 1979 و لە یەكگرتنی د. مەحمود عوسمان لەگەڵا هێزەكانی رەسوڵ مامەنددا دروست بو، كە ئەمەی دواییان سەركردەی باڵی سۆشیالسیتی بزوتنەوەی كوردییە. گروپەكە نزیكەی 1500 ئەندامی هەیە. بڕوا وایە كە لەگەڵ گروپە سەرەكییەكانی بارزانییەكان و جەلال تاڵەبانیدا ناكۆك بێت. فەرماندەی ناوچەیی گروپەكە كەسێكە بە ناوی "مام عەزیز" كە وا دەزانرێت كۆنە وەزیرێكی عێراق بێت. جێگرەكەی مستەر رەسول ە.
دەبیلو ئای رەی: بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست
W 95 2335216: 13ی تەموزی 1981
----------------------------
نهێنی
ودك
لەندەن SW1A 2AH
ژمارە تەلەفۆن 0102335216
رۆژی 16ی تەموزی 1981
بەڕێز ئێم ئێس تی وێستن، سی ڤی ئۆ CVO، باڵیۆزخانەی بەریتانیا لە پاریس
كەیسی مایكڵ پاوڵ:-
1. سەبارەت بە نامەكەم لە رۆژی 6ی ئایاردا سەبارەت بە بارمتەگرتنی مستەر پاوڵ، ناوی كەسێكی دیكەمان پێ دراوە كە ئامادەیە یارمەتیمان بدات.
2. بیڵ ئیگڵتون كە سەرۆكی بەشی بەرژەوەندییەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكانە لە بەغداو، پسپۆڕی كاورباری كوردە، ئەم هەفتەیە بە لەندەندا تێپەڕی. كە لێرە بو چاوی بە هاوڕێیەكی كۆنی كەوت بە ناوی عەلی محەمەد عەلی كە كوڕی قازی محەمەدە. قازی محەمەد ئەو كەسە بو كە لە ساڵانی 1940ەكاندا خۆی وەكو شای كوردەكان لەقەڵەمدا. دیارە عەلی پەیوەندی بەهێزی لەگەڵ كوردەكانی ئێراندا هەیە و، پەیوەندی بە گروپە نەیارەكانی دەرەوەی وڵاتەوە هەیە. ئیگڵتۆن باسی كەیسەكەی پاوڵی لەگەڵدا كرد و، شكستی ئێمەشی لە دەستەبەركردنی ئازادبونی ناوبراودا پێ راگەیاند. عەلی گوتی: ئامادەیە ئەوەی پێی دەكرێت ئەنجامی بدات. لە یەكەم بەركەوتندا پێشنیاری كرد پەیوەندی لەگەڵ ئێمەدا بكات. بە داخەوە دەبو بگەڕێتەوە بۆ پاریس. بەڵام ئامادە بو چاوی بە هەر كەسێك لە باڵیۆزخانە بكەوێت، ئەگەر بێتو پەیوەندی پێوە بكەن. ژمارە تەلەفونەكەی بریتییە لە 2553464.
3. ئێمە لێرەوە بەشوێن دوو سەرەداودا چووین، بەڵام وا هەست دەكەین كە بە هیچ كوێمان ناگەیەنن. لەگەڵ ئەوەشدا پێویستە لە هەوڵەكانمان بەردەوام بین. سوپاست دەكەم ئەگەر تۆ، یان كەسێكی تر لە باڵیۆزخانەكە، پەیوەندی پێوە بكات. ئەو دەیەوێت راستییەكان بزانێت و، ئەوانەش لە نامەكەی رۆژی 6ی ئایارمدا هەن. پێشەكی هیچ شتێكم نییە زیادی بكەم، جگە لەوەی پاوڵ و دوو هندییەكە كە ئێستا لە زیندانن، ئەوانی دیكە ئازاد كراون.
4. ئەوەی لە عەلیمان دەوێت ئەوەیە: ئامۆژگارییمان بكات كە چۆن بتوانین پاوڵ ئازاد بكەین. رەنگە عەلی پێشنیاری ئەوەی بكات لەگەڵ حسیكدا دانوستان بكەین و بڕێك پارەیان بدەینێ. ئەگەر عەلی ئەم رێگەیەی گرتەبەر، ئەوا دەبێت هیچ گومانێكی لەلا نەهێڵین كە هەڵوێستی نێودەوڵەتیمان بەرامبەر كردەوە تیرۆریستیەكان و بارمتەگرتنەكان ئەوەیە: بە هیچ جۆرێك مامەڵەیان لەگەڵدا نەكەین. بەڵام هیوادارم چەند پێشنیارێكی دیكەی هەبێت. شتێكی باش دەبێت ئەگەر قایل بێت قسە لەگەڵ ئەو كەسانەدا بكات كە پەیوەندی پێیانەوە هەیە و، رۆڵێكی چالاك لە بابەتەكەدا بگێڕێت.
5. ئەم بەیانییە كاتێك قسەم لەگەڵ دایكی پاوڵدا دەكرد، گوتی: پێدەچێت گیلیۆتی رۆژنامەنوسی فڕەنسی هاوڕێی د. مەحمود عوسمان بێت، كە سەرۆكی (حسیك)ە و ئێستا دەبیستین كە دەستگیر كراوە. دیارە گیلیۆت لە وەرزی بەهاردا نەچۆتە كوردستان تاوەكو راپۆرتێك لەسەر بارمتەكان ئامادە بكات: ئەو ئاگاداری دەستگیركرانەكەیان نەبوە. ئەو تەنیا سەردانی كوردەكانی كردوە. ئەمە بەو مانایە دێت كە گیلیۆت لەوەی دەمانزانی زیاتر لە كوردەكانەوە نزیكە، لەبەر ئەمەش دەتوانێت ببێتە نێوەندكارێكی بەسود.
دەبلیو ئای رەی
بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست
----------------------------
باڵیۆزخانەی بەریتانیا - پاریس
22ی تەموزی 1981
بەڕێز دەبلیو ئای رەی، بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، ودك، بەڕێز رەی
كەیسی مایكڵ پاوڵ
1. ئاماژە بە نامەكەتان لە رۆژی 16ی تەموز بۆ مایكڵ وێستۆن.
2. دوێنێ توانیم پەیوەندی لەگەڵ عەلی قازی محەمەد عەلی دا بكەم و ئەمڕۆ چاوم پێی كەوت. عەلی گوتی: خۆی ئاگاداری وردەكارییە سەرەكییەكانی كەیسەكەی پاوڵە. بەپێی زانیارییەكانی، پاوڵ چیتر بەتەواوی لەژێر دەستی حزبی سۆشیالیستی یەكگرتوی كورد (حسیك)دا نیە. لە راستیدا حزبەكە دابەش بوە بەسەر سێ باڵدا: باڵی سەرەكی (حسیك، لەژێر سەركردایەتی د. مەحمود عوسمان)، ئەم باڵە ئێستا پەیوەندی بە گروپێكی فراوانەوە بە ناوی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، كردوە و، ئەو بارمتانەی لەلای گروپەكە ماونەتەوە لەگەڵ خۆی بردونی. یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان چەند جارێك پەیوەندییان بە دەسەڵاتدارانی عێراقەوە كردوە و چەند مەرجێكیان بۆ ئازادكردنی بارمتەكان راگەیاندوە.
3. دیاربو عەلی بەڕاستی نیگەران بو كە لە خەباتی كوردەكاندا كەسانی بیانی دەستگیر بكرێن و ئامادەیی خۆی بۆ یارمەتیدان دەربڕی. ئەو گوتی: بەرنامەی وایە لە داهاتویەكی نزیكدا سەردانی عێراق بكات. هەر كە گەیشتە عێراق، ئەوپەڕی هەوڵی خۆی دەدات بۆ ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بكات (لەڕێگەی نێوەندكارەوە) و كەناڵێكی پەیوەندی بۆ دانوستانكردن لەسەر ئازاد كردنی پاوڵ دروست بكات. پێش ئەوەی سەفەرەكەی بكات، تەلەفونم بۆ دەكات. ئەو هیوای وایە سەفەرەكە كورتخایەن بێت و لەماوەی دوو هەفتەدا بتوانێت هەواڵم بۆ بهێنێتەوە. بەڵام ئەگەر بۆی دەركەوت زیاتری پێ دەچێت، ئەوا پێش سەفەرەكەی لەگەڵ مندا رێك دەكەوێت كە لە رێگەی باڵیۆزخانەی بەریتانیاوە پەیامێكم بۆ ئاراستە بكات. ئەگەر لەبەر هەر هۆكارێك تێكڕای گەشتەكەی دوا بكەوێت، هەوڵ دەدات بزانێت لە رێگەی پەیوەندییەكانییەوە لە ئەوروپا دەتوانێت چ بەرەوپێشچونێك بەدەست بهێنێت.
4. من بە رونی بە عەلیم راگەیاند: ئێمە هیچ شتێكی بەرجەستەمان نیە كە لەبەرامبەر ئازادبونی پاوڵدا بیدەین. وا دیاربو كە لە مەبەستەكە تێ گەیشت: لە ناسینی یەكەمەوە وەكو كەسێكی ئاڵۆز هاتۆتە بەرچاو!! بەڵام ماوە بزانرێت كە ئایا ئەو كەسانەی پاوڵیان لەژێر دەستدایە: بەهەمان ئەندازە توانای تێگەیشتنیان هەیە؟!!
5. لەگەڵ بەدەستهێنانی هەر زانیارییەكی دیكەدا ئاگادارت دەكەمەوە.
------------------------
بەغدا تیلیگرامی 400
جی ئار 760
نهێنی
لە: ئەی جەی رامزی، بەغدا
بابەت: پی ئۆ دەبلیو / ئێم 27ی تەموزی 1981
بۆ: بەڕێز دەبلیو ئای رەی، ئێم بی ئی، بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، ودك
وێنە بۆ: بەڕێز سی جەی رەندڵ، تاران، باڵیۆزخانەی بۆن
كەیسی مایكڵ پاوڵ
1. كارڵ سپاڵك كە لێرە سەرۆكی كارەكانی ئەڵمانیای فیدراڵە لە نانخواردنی رۆژی 21ی تەموزدا پێی راگەیاندم: حكومەتەكەیان لە سێ هەفتەی رابردودا لەبارەی پرسی ئەو پێنج بارمتە ئەڵمانییەی لەلای ئۆپۆزیسیۆنی كوردن، لانی كەم سێ وەفدی ناردوە. بانگێشتی كردم بۆ گوێگرتن لە باسێكی دورودرێژتر و منیش دوێنێ 26ی تەموز بانگێشتم كرد و، سەبارەت بەم پرسە لەگەڵیدا كۆبومەوە.
2. سپاڵك لەگەڵ جەختكردنەوەیدا لەسەر ئەوەی كە قسەكانی كۆبونەوەكەمان لەوپەڕی نهێنییدا دەبێت (تكایە با بپارێزرێت) ، بەوە دەستی پێ كرد كە كەمێك لەوەوبەر زانیارییەكی لە (ئەركی ئەڵمانیای فیدراڵ) لە تارانەوە پێ گەیشتوە كە ئێبنێت یەكەم كەسی ئەڵمانییە دەستگیر كرابێت و، رۆژی 23ی تەموز لە تاران ئازاد كراوە و ئێستا بەڕێگەوەیە بەرەو (بۆن). گروپەكەی تاڵەبانی جەختیان لەوە كردۆتەوە كە دەبێت ئازادكردنەكەی وەكو "ئاماژەیەك" تەماشا بكرێت و، نابێت وەها لێی تێبگەن كە (ی،ن،ك) ی تالەبانی تۆزقاڵێك لەو داواكارییانە پاشگەز بۆتەوە كە لە حكومەتی ئەڵمانیای فیدراڵ هەیەتی لە بەرامبەر ئازادكردنی ئەو چوار بارمتە ئەڵمانییەی دیكەدا.
3. سەبارەت بە وەفدەكانی ئەڵمانیا بۆ لای عێراقییەكان، ئەم سەردانانە لە رۆژی 4ی تەموزەوە دەستیان پێ كردوە و، سەرەتاكەشی بریتی بوە لە گەیشتنی باڵیۆز مۆنتفۆرت كە كەسێكی عەرەبناسە و سەرۆكی بەشی خۆرهەڵاتی نزیكە لە وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا. ناوبراو بە هاوڕێیەتی كۆچیەری وەزیری دەوڵەت، سەردانێكی دیكەشی ئەنجام دا. ئەمەش لەوكاتەدا بو كە وەزیری دەوڵەت نوێنەرایەتی حكومەتی فیدراڵی دەكرد لە ئاهەنگی رۆژی نەتەوەیی عێراقدا كە لە 17ی تەموز بەڕێوەچو. سپاڵك رایگەیاند: سەردانی سێیەم لە رۆژی 25ی تەموزدا و، لەلایەن هێر ڤۆن بێنتیڤێگنیی سەرۆكی بەشی خۆرهەڵاتی نزیك لە دەزگای هەواڵگریی ئەڵمانیا ئەنجام دراوە.
4. لە سپاڵكم پرسی: ئایا مۆنتفۆرت و ئەوانی دیكە لە قسەكانیاندا لەگەڵ حكومەتی عێراق چییان باس كردوە. ئەو گوتی: قسەكانیان لە سێ خاڵدا چڕ كردۆتەوە:
أ) بڕیاردان لەسەر جێبەجێكردنی داواكارییەكانی (ی،ن،ك)، یاخود جێبەجێنەكردنی تەنیا لە دەسەڵاتی حكومەتی فیدراڵدایە.
ب) نابێت عێراقییەكان لەپێناو ئازادكردنی بارمتەكاندا، هەوڵی هیچ كردەوەیەكی كۆماندۆئاسا بدەن.
ج) لەبەر ئەوەی ئەڵمانییەكان لە پێدانی زانیارییەكەی بەردەستیان بە عێراقییەكان زۆر وەسواس بون، بۆیە چاوەڕوانی هەمان مامەڵە لە عێراقییەكانیش دەكەن.
5. سپاڵك گوتی: وەڵامی عێراقییەكان بۆ ئەم سێ خاڵە بەم جۆرەیە:
أ) لەكاتێكدا كە رەزامەندن بەوەی ئەو پرسە بەشێوەیەكی سەرەكی تایبەتە بە حكومەتی ئەڵمانیای فیدراڵ، بەڵام پێداگری لەوە دەكەن كە لە هەمو بڕیارێك ئاگادار بكرێنەوە.
ب) داواكاییەكەی ئەڵمانییەكان لە بڕگەی 4 خاڵی (ب)ی سەرەوە پەسەند كردوە، بەڵام ئاماژەیان بەوەدا كە بارودۆخی ئێستا یەكێكە لە شەرمەزارییە بەرچاوەكانیان.
ج) سەبارەت بە بابەتی داواكردنی زانیاری هیچ لێدوانێكیان نەبو.
6. سەرسامی خۆمم نیشانی سپاڵك دا بەوەی: حكومەتەكەیان بیری لەوە كردۆتەوە لانی كەم هەندێ لە داواكارییەكانی (ی،ن،ك) لەبەرامبەر ئازادكردنی بارمتەكاندا قبوڵ بكات و، ئاماژەم بەوە دا بە بەراورد لەگەڵ ماوە دورودرێژەكەی بەبارمتەگیرانی پاوڵ دا، ئەوان ئازارێكی زۆر كەمیان كێشاوە لە چاو ئێمە دا. سپاڵك دڵنیای كردمەوە كە كاربەدەستانی ئەڵمانیا، چ ئەوانەی وەزارەتی دەرەوە و، چ ئەوانەی دەزگای هەواڵگرییەكەیان، هەڵوێستی بەریتانیایان زۆر بەلاوە پەسەندە سەبارەت بە چۆنێتی مامەڵەكردنیان لەسەر پرسی بارمتەكان لەگەڵ كوردە نەیارەكانداو، ئەوپەڕی هەوڵی خۆیان دەدەن تا بتوانن بەرپرسە سیاسییەكانیان قایل بكەن بەوەی هەمان هەڵوێستی ئێمە وەربگرن. لە ئێستادا وەزیرەكانیان كۆكن لەسەر ئەوەی كە پێویستە بە بەهێزی بمێننەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، پێویستە بزانرێت كە وەزیرەكانیان لەژێر فشارێكی زۆردان بۆ دەستەبەركردنی ئازادیی بارمتەكان. ئەگەر داواكارییەكان جێبەجێ بكرێن، پێناچێت ئەڵمانییەكان لەوە زیاتر بڕۆن كە پێنج ملیۆن ماركی ئەڵمانی وەكو قەرەبو بدەنە گروپەكەی تاڵەبانی (ی،ن،ك). من ئەو لێدوانە ئاشكرایەم دەربڕی و گوتم: ئەم بابەتە وا لە (ی،ن،ك) دەكات داوای زیاتریش بكات، سپاڵكیش هاوڕایی خۆی دەربڕی.
7. بە سپاڵكم گوت: هیوام وابوە حكومەتەكەی ئێوە بزانن كە هەر بڕیارێك سەبارەت بە جێبەجێكردنی داواكارییەكانی تاڵەبانی كە دەیدەن، كاریگەری لەسەر ئەو هەنگاوانە دەبێت كە ئێمە لەسەر پرسی پاوڵ گرتومانەتە بەر. سپاڵكیش گوتی: ئەگەر ئێمە بمانەوێت بەرپرسەكانیان لەم بۆچونە ئاگادار بكەینەوە، دەبێت قسە لەگەڵ مستەر سلانگینتویت، یاخود باڵیۆز مۆنتفۆرتدا بكەین كە سەر بە وەزارەتی دەرەوەن. هەروەها كارێكی باشە دەزگا هەواڵگرییەكەشیان لەم بابەتە ئاگادار بكەینەوە. بڕوام وایە كە دەبێت ئامۆژگارییەكەی سپاڵك جێبەجێ بكەین.
8. سپاڵك لێی پرسیم: ئایا بەم دواییە لەگەڵ دەسەڵاتدارانی عێراقدا هیچ كردارێكمان سەبارەت بە پاوڵ ئەنجام داوە. پێم گوت: لە رۆژی 11ی تەموزدا، باڵیۆز لە وەزارەتی كاروباری دەرەوە پارچە كاغەزێكی لەلای سامەڕایی بەجێ هێشتوە كە باس لە نیگەرانییەكانی حكومەتی بەریتانیا دەكات بەرامبەر بە نەبونی هیچ هەواڵێك، سەبارەت بەو هەنگاوانەی دەسەڵاتدارانی عێراق لەپێناو دەستەبەركردنی ئازادیی پاوڵدا گرتویانەتە بەر و، داوای زانیاری لەسەر ئەو هەنگاوانە دەكات كە گیراونەتە بەر. ئێمە تاوەكو ئێستاش هیچ وەڵامێكمان بەدەست نەگەیشتوە. بەڵام من دڵنیابوم لەوەی كە ناهێڵیت كاتێكی زۆر تێپەڕێت و، هەر زو رێنماییم دەكەیت كە بە بیری دەسەڵاتدارانی بهێنمەوە كە چاوەڕوانی وەڵام دەكەین.
9. سپاڵك دڵنیای كردمەوە لەوەی كە دەسەڵاتدارانی ئەڵمانیای فیدراڵ لەڕێگەی باڵیۆزخانەكەیانەوە لە تاران لەگەڵ (ی،ن،ك) پەیوەندی راستەوخۆیان هەبوە. هەرچەندە ئەم كەناڵی پەیوەندییەیان بەجۆرێك بە نائاسایی زانیوە. بەڵام بە بڕواپێكراوتریان زانیوە لە هەمو جۆرە پەیوەندییەك كە بتوانن لە عێراقەوە دروستی بكەن، كە لەوانەیە ئەگەر (ی،ن،ك) بەكرێگیراوی دووسەرەی عێراق نەبن، ئەوا بەرژەوەندی تایبەتی دەیانجوڵێنێت. سودێكی دیكەی پەیوەندییەكەی تاران ئەوەیە كە لەوێوە نامە و خۆراك و چەندین كەرەسەی دیكەی ئاسودەیی نێردراوە بۆ بارمتەكان. هەروەها، هەر لە رێگەی ئەو كەناڵەوە وێنەی بارمتەكانیش بەدەست هێنراوە. هەمو بارمتەكان بە رواڵەت لە تەندروستییەكی ناهەمواردا بون و جلوبەرگی كوردییان لەبەردا بوە. سپاڵك پێی وابو: ژیان لە وەرزی زستاندا زۆر ئاسودە نابێت. من گوتم: لەڕاستیدا هەمو هۆكارێكمان لەبەردەستدایە كە بڵێین زۆر سەخت دەبێت.
وێنەیەك بۆ: تۆماری بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست تكایە بشدرێت بە (بۆن).
ئەی جەی رامزی.
-----------------------
نهێنی
لە وەزارەتی دەرەوە و كۆمۆنوێڵز 1717z
بەپەلە بۆ بۆن
ژمارەی تیلیگرام 328ی رۆژی 31ی تەموزی 1981
بۆ: بەغدا، تاران
راپۆرتی رۆژی 27ی تەموزی بەغدا بۆ (رەی) لە بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، وێنەیەكت بۆ نێردراوە لەلایەن (باگ)ەوە.
كەیسی مایكڵ پاوڵ
1. سەرۆكی بەشی حۆرهەڵاتی ناوەڕاست لەگەڵ مستەر سلاگنویت بەوردی بە كەیسەكەی پاوڵدا چوەوە، ئەمەش لەكاتێكدا بو كە مستەر سلاگنویت بۆ بەشداریكردن لە كۆبونەوەیەكی كاردا سەردانی لەندەنی كردبو.
2. ئێمە نیگەرانین كە لەوانەیە ئەڵمانییەكان بەشێك لە داواكارییەكانی ئەو گروپە جێبەجێ بكەن كە بارمتە بەڕەگەز ئەڵمانییەكانیان لەلایە. هەر ئیمتیازێك بە گروپەكەی تالەبانی بدرێت، بەدڵنیاییەوە كاریگەریی بۆ سەر كەیسەكەی پاوڵ دەبێت و، دواجار دەبێتە هۆی ئەوەی كوردە یاخییەكان بارمتەی زیاتر بگرن. بەوەش كەسە خۆرئاواییەكان دەبنە ئامانجی سەرەكیی هێرشەكانی داهاتو.
3. سوپاستان دەكەین ئەگەر لە دەرفەتێكی نزیكدا لەگەڵ سلاگنویت یاخود مۆنتفۆرددا بابەتەكە باس بكەیت و، بزانیت بۆچونیان لەسەر ئەو رێكارانە چییە كە ئەڵمانییەكان گرتویانەتە بەر. ئەگەر ناوبراو جەختی لەوە كردەوە كە (سپالك) بە باڵیۆزخانەی بەغدامانی گوتوە، ئەوا دەبێت تۆ نیگەرانییەكەی ئێمەی پێ رابگەیەنیت كە هەر ئیمتیازێك لەلایەن ئەڵمانییەكانەوە بدرێت بە گروپەكەی تالەبانی دەبێتە هۆی لاوازكردنی هەڵوێستی گشتییمان لەبارەی تیرۆر و رفاندنەوە. ئومێدمان وایە كە پێش ئەوەی هیچ بڕیارێكی توند بدەن، دەرفەتی ئەوەمان بدەنێ بەشێوەیەكی فەرمی بۆچونەكانی خۆمانیان ئاراستە بكەین.
كارینگتۆن
وێنەیەك بۆ: بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، CONS D، NEWS D، PUSD، PS/ مستەر هەرد، PS/ PUS، مستەر مۆبرلی، سێر جەی گراهام، مستەر ئادامز.
------------------------------
6ی ئابی 1981
زانیاری بەپەلە بۆ: بەغدا، تاران
راپۆرتتان ژمارە 589
كەیسی مایكڵ پاوڵ
1. سەرۆكی باڵیۆزخانە دوێنێ شلاگینتویتی بانگ كرد و، پێی راگەیاند: داوای لێ كراوە زانیاری نوێكراوە وەربگرێت لەبارەی شوێنی بارمتە ئەڵمانییەكان و، پرسیاری ئەوەی كرد: ئایا لەو كاتەوە كە شلاگینتویت لەگەڵ میەرز قسەی كردوە، هیچ پێشهاتێكی نوێ رویداوە یان نا.
2. شلاگینتویت رایگەیاند: راستییەكەی چەند پێشهاتێكی نوێ رویانداوە. پیتەرسن كە باڵیۆزی ئەڵمانیای خۆرئاوایە لە تاران چەند كۆبونەوەیەكی لەگەڵ نوێنەرانی (ی،ن،ك) ئەنجام داوە. نوێنەرەكان وەكو نیشانەیەكی نیازپاكی، یەكێك لە بارمتە ئەڵمانییەكانیان ئازاد كردوە كە پێشتر لە چوار ئەڵمانییەكەی دیكە جیاكرابۆوە. لە بارودۆخێكی باشدا بو، هەرچەندە بەهۆی ئەوەی 9 رۆژ بەڕێگەوە بوبو، ماندو بوبو.
3. شلاگینتویت گوتی: (ی،ن،ك) داواكارییەكانیان وەك مەرجی ئازادكردنی بارمتەكانی دیكە دوپاتكردۆتەوە. بەڵام گوتیشی پیتەرسن بە رونی پێی راگەیاندون: هیچ گومان لەوەدا نییە كە ئەڵمانییەكان ئامادە نین لە پێش ئازادكردنی بارمتەكانەوە سەرانە بە (ی،ن،ك) بدەن، یاخود بانگەشە بۆ (ی،ن،ك) بكەن. ئەو كۆمپانیا ئەڵمانییەی كە چوار بارمتەكە كاریان لێ كردوە، بە توندی دژی پێدانی سەرانەیە بە (ی،ن،ك). چونكە گەیشتونەتە ئەو بەرئەنجامەی كە بەم كارە مەترسیی سەر كارمەندەكانی دیكەیان لە ناوچەكەدا زیاتر دەكات. شلاگینتویت پێشبینی نەدەكرد لە سێ هەفتەی داهاتودا و رەنگە تاوەكو مانگی ئەیلول هیچ بەرەوپێشچونێكی دیكە روبدات. لەگەڵ ئەوەشدا گوتی: هیوای وایە (ی،ن،ك) بەبێ ئەوەی داواكارییەكانیان بۆ جێبەجێ كرابێت، خۆیان بارمتەكان ئازاد بكەن. تاوەكو ئێستا كەشوهەوای دانوستانەكە پەسەند بوە: كوردەكان وایان نیشانداوە كە پێیان وایە بارمتەكان بارگرانیین لەسەر شانیان، زانیویانە ئەگەر بارمتەكان بكوژن: ناویان بەخراپ بڵاو دەبێتەوەو، زۆر خۆشحاڵ دەبن بەرامبەر بە ئازادكردنیان.
4. هەنتەر گوتی: خۆشحاڵە بەوەی باسی جێبەجێكردنی داواكارییەكان نەكراوە، چونكە پاشهاتەكانی ئەو كارە كاریگەری دەخاتە سەر كەیسەكەی پاوڵ. حكومەتی خاوەنشكۆی بەریتانیا پابەندە بە سیاسەتە ئاساییەكەیەوە كە بریتییە لە جێبەجێنەكردنی داواكاریی تیرۆریستانی بارمتە رفاندنەوە. ناوبراو پێشنیاری كرد خۆی و شلاگینتویت لەوپەڕی پەیوەندییدا بن لەبارەی پەرەسەندنەكانەوە. شلاگینتویت رەزامەندی نیشان دا.
5. ئەو قسانەی شلاگینتویت كە سپالك بۆ رامزی ناردبون كەمتر ئەقڵ دەیبڕێت. پێناچێت حسیك، كە داواكاریی لەم جۆرەی كردوە، ئەوەندە ئامادەیی ئازادكردنی بارمتەكانی تێدابێت كە وەك شلاگینتویت دەڵێت: تەنانەت بەبێ هیچ ئیمتیازێك ئازادیان بكات. شلاگینتویت لە خاڵێكی قسەكانیدا گوتی: بەبەراورد بە ئێمە لە كەیسی پاوڵدا، ئەڵمانییەكان زیاتر لەژێر فشاردان، چونكە بارمتەكان هەمو خێزانیان هەیە و، ئەو خێزانانە هەمو پشتیوانی لەو ئەندام پەرلەمانانە دەكەن كە فشار دەخەنە سەر حكومەت بۆ ئازادكردنی بارمتەكانیان.
6. سەختە بزانیت چۆن بابەتەكان بەرەو پێشتر ببەیت. بەڵام رەنگە بتەوێت پێش كۆتایی ئەم مانگە جارێكی دیكە بابەتەكانمان لەگەڵ شلاگینتویتدا بەراورد بكەینەوە، بەمەش دەرفەتی ئەوەمان ببێت هەڵوێستەكەمان دابڕێژینەوە.
7. شلاگینتویت باسی لە رۆژنامەنوسێكی نەمسایی بەناوی رەینەر كاپلانەوە كرد كە بە پێ بەناو كوردستاندا گەشتی كردوەو، زانیاری بەهاداری لە بارەی (ی،ن،ك) داوەتە ئەڵمانییەكان. رەنگە ناوبراو زانیاریی لەسەر دەستگیركەرانی پاوڵیشەوە هەبێت و، بتوانێت پێشنیاری چەند رێگەیەك بكات لەسەر چۆنێتی پەیوەندی پێوەكردنیان. ناونیشانەكەی لە جنێف بریتییە لە NEULERCHENFELDERSTRASSE 28-2 (ژمارە تەلەفون: 422865)، بەڵام شلاگینتویت نازانێت ئەو كەسە هێشتا گەڕاوەتەوە بۆ نەمسا یان نا.
تایلۆر
وێنەیەك بۆ: بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، CONS D، NEWS D، PUSD، PS/ مستەر هەرد، PS/ PUS، مستەر ئادامز.
