مەجید دڵنیا  


کتێبی (مێژوویەک لە لوولەی تفەنگەوە)ی شەهاب کەریمم خوێندەوە. ئەم ماوەیە، یادەوەری     بەشێک لە بکەرو بەشداربووانی شۆڕشم خوێندەوە.لەو نێوەندەدا بەو پەڕی ڕاشکاوییەوە دەتوانم بڵێم: ئەم کتێبەی شەهاب کەریم، خراپترین وبێسەرەوبەرەترین ومەبەستدارترین کتێبێکـــی یادەوەرییــــە،تا ئێستا خوێندبێتـــــــــمەوە.

مێژووی شاخ و شەڕەکانی حیزبە کوردییەکان و ململانێ و ملشکاندنەکانی یەکتر وهەندێجار گەنجانێکی ڕقئەستور لە دوژمن و دڵگەرم بۆ پێشمەرگایەتی، ساردکردنەوەو ناچارکردنیان بە تەسلیمبوونەوە بە ڕژێم و تا بە کوشتن و بەکوشتدانی هاوڕێ و هاوسەنگەرەکانیان بۆ مەرامی تایبەتی،مێژوو و ڕووداوگەلێکی هێندە ناشیرینە،مرۆڤ قێز لە شۆڕش و کوردبوونیش دەکاتەوە.مەنجەڵێکە تا سەرقاپەکەی لابەریت ،بۆگەناوی زیاتر بڵاودەبێتەوە..

ئێمە ڕۆژگارێک لە ناوەوە،هێندە بێئاگاو سەرمەستی ناوی پێشمەرگەو شۆڕش بووین،نەماندەزانی چی لە دەرەوە دەگوزەرێ،بۆیە بە چاوێکی سیحرئاسا لە پێشمەرگەو حیزبی کوردیمان دەڕوانی.پێمانوابوو ئەگەر حیزبی کوردی دەسەڵات بگرێتەدەست،داخۆ کوردستان دەبێتە چ بەهەشتێک؟ پێمانسەیربوو، کە پێشمەرگەیەک نەک هەر تەسلیم دەبوویەوە،بەڵکو دەبوو بە پیسترین جەلادو کوردکوژ! ئێمە بە وردی نەماندەزانی لەو شاخوداخە چی لەدڵی  پیاوەکانی شۆڕشدایە،چی لەنێو حیزبەکاندا دەگوزەرێت؟

ئێستا ئەوانەی یادەوەرییەکانیان بە ئەمانەتەوەو بێمەبەست وەک خۆی نوسیوەتەوە یا دەنووسنەوە، کارێکی زێدەباش و پڕبایەخیان کردووە،لەو ڕووەوە بەشێک لە دیوە واقیع وهەرە ناشیرین و نەبینراوەکەی شاخییان وەک خۆی پێناساندووین..

  کتێبەکەی شەهاب کەریم،گەرچی زیاتر لەسەر ئەو دیوە ناشیرینە وەستاوە،بەڵام بەداخەوە هەرزوو هەستدەکەیت، ئەو کتێبە لەسەر کۆی ناشیرنییەکان نەوەستاوە،بەڵکو مەبەستدارانە زیاتر بۆپیشاندانی ناشیرینییەکان و لێدانی کەسایەتییەک، نەک گێڕانەوەی ڕاستی ڕووداوەکان ومێژوو نووسراوە.تەنانەت هەر لەڕامانی بەرگی کتێبەکەو پیشاندانی وێنەی چەند قوربانییەک ،ڕوونتر لە ماهییەتی ناوەڕۆکی کتێبەکە تێدەگەیت..

 ئەوە لە کاتێکدا، تاوانگەلێک لە شاخ وشار ڕوویانداوە،کە زۆرێک لە بەرپرسە سیاسی و سەربازییەکانی حیزبەکان تێوەگلاوون،بەڵام شەهاب تەنیا هەدەفمەندانە زیاتر لەسەر ئەوانە وەستاوە،کە بە فەرمان یا دەستی نەوشیروانی  تێدابووەو کەسانیتریش باسیانکردووە و تەنەنات گومان خستنەسەر هەندێ تاوانیتریش،گوایە دەستی ئەوی تێدابێت.

ئەوە لەکاتێکدا،بەداخەوە خەڵکانێک لەو نێوەندەدا، تەنیا لەسەر گومان وبە ناهەق و بەدەستی غدر کوژراوون، ئەوەش بەشێکە لە بێسەرەوبەرەیی و دیوە هەرە ناشیرینیەکەی خەباتی شاخ..

  ئەوەی کتێبی (لەبری بیرەوەری ) مەلا بەختیاری خوێندبێتەوە، زۆر بە ڕوونی لەچەند بابەتێکدا،نەفەس و تارمایی وکاریگەری ،بابەت و جۆری نووسین و ناوەڕۆکی کتێبەکەی مەلا بەختیار لەسەر ئەو کتێبەی شەهاب کەریم هەستپێدەکات. هەرچەندە مەلا بەختیاریش کتێبەکەی وەک خۆشی باسیکردووە،زیاتر وەڵامی ئەو کتێب و   بابەتانەیە،کە برینی قوڵ و ساڕێژنەبوویان لە دڵیدا جێهێشتووە،بەڵام وردبینانەتر ناوونیشانی لەبری بیرەوەری بۆ بەکار‌هێناوە نەک بیرەورییەکی ڕووت.

لە خوێندنەوەی کتێبی (لەبری بیرەوەری ) مەلا بەختیاردا، لەمسەر تا ئەوسەر هەست بەو ڕق و بوغزە دەکەیت، کە مەلا لە نەوشیروان مستەفا هەیبووەو ئێستاش هەیەتی. من لەو غەدرو ڕقەی مەلا بەختیار تێدەگەم، بەڵام لەو ڕقەی شەهاب کە بە سیمای کتێبەکەیی و چەندین بابەتی ناو کتێبەکەیەوە دیار لە نەوشیروانی هەیە تێنەگەیشتم! لەکاتێکدا هیچ بەریەککەوتن و ڕق و گرژییەکی نێوان خۆی و نەوشیروان مستەفای باسنەکردووە.تەنیا لە شوێنێکدا،گوایە لەسەر چالاکییەکی ئەوان خەڵکێکی زۆر دەگیرێن.ڕووبەڕوو کاک نەوشیراون سەرزەنیشتی،ئەو و عومەر عەرەب وگروپەکەی دەکات و دەڵێت : گەر پێشمەرگایەتیتان پێناکرێت بۆ ئابڕووی حیزبەکەتان دەبەن، ئەوە چالاکیبوو ئێوە کردتان و سەرتان لە تەواوی خەڵکی شاری سلێمانی شێواند؟ لا   ١٦٩


کاتێک سەرنج لە کتێبەکەی شەهاب کەریم دەدەیت ، دەبینیت بە هەمان نەفەسی کتێبی لەبری بیرەوەری مەلا بەختیار، لەناوهێنانی نەوشیروان مستەفادا،بەهیچ شێوەیەک و بۆ تەنیا جارێکیش لە تەواوی کتێبەکەیدا، وشەی( کاک نەوشیروان)ی بەکارنەهێناوە،گەرچی بەکارنەهێنانی(کاک) هیچ زەرورەتێک نییە،نە بۆ نەوشیروان مستەفا و نەهیچ سەرکردەیەکیتریش،بەڵام تەواوی ئەندامانی یەکێتی و کۆمەڵەش، لەشاخ و لە شاریش ،وەک ڕێزێک هەمیشە بە (کاک نەوشیروان) ناویانهێناوە و دەهێنن،تەنانەت مام جەلالیش هەمیشە بە( کاکە نەوە) ناوی بردوە.

بەکارنەهێنانی وشەی کاک وەک ڕێزێک،لەناوهێنانی سەدانجارەی نەوشیروان مستەفادا،بە درێژی زیاد لە ٤٠٠ لاپەڕەی کتێبێکەیدا،تەنیا لەدەمی کەسانیترەوە نەبێت،چی دەگەیەنێت؟ جگەلە دەرخەری ڕقێک کە شەهاب لە نەوشیروانی هەیە وبە ئاشکرا کە نەیتوانیوە بیشارێتەوە، ئەوە لەکاتێکدا بەهەمان نەفەسی لەبری بیرەوەری، لەناوهێنانی هەرجارەی تاڵەبانیدا هەمیشە وشەی هەڤاڵ مام جەلالی بەکارهێناوە! ،کە ئەوەش زیاتر زمانی مەلا بەختیارە.

ئەم ڕقەی شەهاب لە کاراکتەرێکی دیاری یەکێتی وەک نەوشیروان مستەفا و ئیبرازکردن و زەقکردنەوەی کۆمەڵێک تاوان، کەلەسەر ئەو کەسایەتییە ماڵن،لەکوێوە سەرچاوەی گرتووە، بەمەبەست کردوویەتی یا پێیانکردووە؟یا کەسانیتر بابەتەکانی بۆ نووسیوەتەوە؟ ئەوە تەنیا وەڵامەکەی لای خۆیەتی، شەهاب ئاشکراشیکردووە کە کەسێکی نزیکە لە مەلا بەختیار و لە ٢٠١٥دا ئەندامی دەستەی دامەزرێنەری بازنەی ئەڵمانیای پلاتفۆرمی دابڕان و ئەندامی کۆنفرانسی ڕێکخراوی گشتی پلاتفۆڕمی دابڕان بووە.کۆی ئەو سەرنجانە وایکردووە خوێنەری وردبین، بە گومانەوە لە ناوەڕۆکی ڕاستی و ناخی نوسەرو کتێبەکەی بڕوانێت، چونکە بیۆگرافی یا ئاوتۆبیۆگرافی، لەسەر بنچینەی ڕق و بۆغز نانوسرێتەوە و متمانەی، لای خوێنەر لەدەستدەدات.

. نووسەر هەر لەسەرەتاوە، بێپەردە مەبەستی خۆییمان بۆ ئاشکرا دەکات و دەڵێت: "نووسینەوەی ئەم مێژووە، دیوێکیتری پێچەوانەی گێڕانەوە دێرینەکانە،کە لە خەباتی پێشمەرگەوە بۆ جیهانە فراوانەکەی سیاسەت و دەسەڵات تۆماریانکردووە.ئەو مێژووەی کەبەشێک لە دەسەڵاتداری کوردی نووسیویانەتەوەو بە ئەنقەست ئەو پرسیارانەیان پشتگوێخستووە،کە وەڵامەکەی بە خراپ بەسەرخۆیاندا دەشکایەوە.ئیتر لێرەوە لوولەی تفەنگی پێشمەرگەیەکی دێرینی پڕ لە بەخشین و قوربانی دێتەدەنگ و هەندێ نهێنی ڕاستەقینە بۆ مێژوو تۆماردەکات"لا ٦.

لێرەدا شەهاب مەبەستەکەی ڕوونە،کە گێڕانەوەی یادەوەرییەکەی و هاتنەدەنگەکەی، زیاتر وەڵامی کەسانێکە گوایە مێژوویان شێواندووە.ئەمەش کارێکی ئاسایی و بگرە زۆر باشیشە،بەڵام سەیرەکە ئەوەیە هێندەی لەسەر ئەو تاوانانە وەستاوە کە هەدەفمەندانە سێرەی تفەنگەکەی لێگرتوون،هێندە بیرەوەرییەک نییە کە وەک شایەدحاڵێک بۆ دەوڵەمەندکردنی مێژوو،وەک خۆی دەڵێت:چونکە دەمەوێت لە ڕاستی ڕوداو و تاوانەکان و ئەو بەسەرهاتانەی لە تەمەنی ژیانی خەباتمدا بەچاوی خۆم بینیومن و کە خۆشم بەشێکی گرینگی ئەو مێژووەم..لا ٣٨٢

پرسیارەکە ئەوەیە،ئەو کتێبانەی ئەو مەبەستێتی زیاد لە دوو دەیەیە چاپکراوون، چەند وەختە شەهاب لەکوێ بوو؟بۆ لە ئاستی ئەو مێژووە شێواوە تازە دێتە دەنگ؟

 لەڕاستیشدا تەواوی ئەو تاوانانەی شەهاب لە کتێبەکیەدا باسیاندەکات و هەدەفمەندانە بەچڕی لەسەریان وەستاوە،بۆ ئێستا نەک نهێنی نین،بگرە پێش ئەو بەڕێزە، چەندانیتر کە خۆیان لە نزیکەوە ئاگاداری ڕووداوەکان بوون،کەم تا زۆرو وردترو تەنانەت بە بەڵگەشەوە بڵاویانکردۆتەوە.نەک ئەوە بەڵکو گەر هەڵەنەبم،گۆڤاری لڤین ژمارە ٨١،، تەواوی  ئەو نامەو ناوانەی کاتی خۆی نەوشیروان مستەفا بۆ وریای  ناردبوو،کە دەبێت بکوژرێن بڵاویکردۆتەوە. ئەوە لەکاتێکدا شەهاب بەشێکی زۆری ئەو زانیارییانەی ناو کتێبەکەی خۆش، لە کتێبی ئەوانەوە وەریگرتوون،کە یادەوەرییەکانیان نووسیوەتەوە یا خەڵکانێک،وەک زانیاری پێیانداوە، نەک ڕووداوگەلێک کەخۆی ئاگاداری بووبێت.

 سەیرەکە ئەوەیە چەندین بابەت و ڕووداو باسدەکات، کە نەک تەنیا هەر بەچاوی خۆی نەیبینیوون ،بەڵکو ڕووداوگەلێکی خستۆتە ناو ئەو کتێبەوە و هەدەفمەندانە زەقیکردوونەتەوە،لەکاتێکدا ڕوویانداوە،کە ئەو هەر پێشمەرگەش نەبووە،وەک رووداوی شەهیدکردنی ئارام و گومان خستنەسەری. جگەلەوەش بەپێیگێڕانەوەکانی خۆی، هەندێک ڕوودایتری باسکردووە ،ئەو لەوکاتانەدا لە زیندانەکانی بەعسدا بووە. لەهەمووی سەیرتر بابەتێکی بەناوی( فەرمانی کوشتنی فوئادی مەجید میسری) خزاندۆتە کتێبەکەیەوە،دەقاودەق لە کتێبەکەی هەڤاڵ کوێستانی وەریگرتووە(خۆشی ئیشارەتی پێداوە).

تاوانگەلێک کە چەندین کەسیتر گێڕاویانەتەوە، ئەگەر تۆ مەبەستێکی دیاریکراو و گوماناوییت نییە،چەند بارەکردنەوەی چ حیکمەت یا زەرورەتێکی هەیە،کە گێڕانەوەکەت هیچ ئیزافەیەکی تێدانەبێت؟

ئەمە هیچ نییە،جگەلە پڕکردنەوەو قەبەکردنی قەبارەی کتێبەکەی ،بە بابەتگەلێکی سواوی هەزارانجار بیستراو..

گومان لەسەر گیانلەدەستدانی ئارام
یەکێتی لەدوای شەهیدبوونی کاک ئارام و زیاد لە ٤٠ ساڵە، هەموو ساڵێکیش لەیادەکەیدا و هەموو ئەو ئەندامانەی یەکێتی و کۆمەڵە،کە یاداشتەکانیان نووسیوەتەوە،تا ئێستا من لەهیچ کەس ولەهیچ شوێنێکدا ،نەمبیستووەو نەمبینیووە، کە گومانێکیان لەسەر چۆنییەتی شەهیدکردنی ئارام هەبووبێت. چیرۆکی شەهیدکردنەکە ڕوونە،کە بەدەستی جاشێکی کورد شەهیدکراوە. بەپێیگێڕانەوی ئاوات قارەمانی، تەنانەت کاتی شەهیدکردنەکەی، جاشەکە کە چووەتەسەر لاشەکەی و چەکەکەی ئارامی بردووە، ئارامی هەرنەناسیووە. لەو ڕووەوە ئاوات قارەمانی لە کتێبی ڕێگا باریکەکاندا ،بە وردی چۆنییەتی شەهیکردنەکەی گێڕاوەتەوە،چونکە چەند کاتژمێرێک،وەک خۆی دەڵێت پێش شەهیدکردنەکەی پێکەوەبوونەو ئاوات بەکارێکی خێزانی چووە بۆ گوندێکی نزیک تەنگیسەر. قسەی من لێرەدا لەسەر دروستی یا نادروستی گێڕانەوەکەی ئاوات قارەمانی نییەو ئەوە بۆ ئەوانە جێدەێڵین کە لە نزیکەوە ئاگاداری ڕووداوەکە بوون، بەڵکو لەسەر ڕێکەوت یا بوونی هەمان گومانی شەهیدکردنەکەی ئارامە. مەلا بەختیار لە چاوپێکەوتنەکەی ڕووداودا،باسی لە گومانی شەهیدکرنی ئارام کردو و لە کتێبی لەبری بیرەوەریەکەشیدا دەڵێت: بڕیاربوو ملازم عومەر ببێتە ئامر هەرێمی قەراغ، ئەویش چوار مانگێک لەگەڵ نەوشیرواندا مایەوە. سەرەنجام ئارام لە31/1/1978 دا شەهیدکرا.لەوباوەڕەدام نەوشیروان مستەفا ،بەمەرام مولازم عومەری لە چوونە قەراخ دواخستبێ. (لەبری بیرەوەری لا٥٢) مەلا بەختیاریش هیچ بەڵگەیەکی دروستی پێنییە و تەنیا لەوباوەڕەدایە.

ئاخۆ لەوباوەڕەدایە دەبێتە بەڵگەیەکی مێژوویی؟
جا بەهەمان شێوە شەهاب کەریم ،لە مێژوویەک لە لولەی تفەنگەوەکەیدا، لە مەلا بەختیاریش واوەتردەڕوات و دەڵێت:نەوشیروان مستەفا کەدێتەوە ئارام وەهالێدەکەن بە زیزی بڕوات بۆ تەنگیسەر،لەوێ چیرۆکی ئاشکراکردنی شوێنەکەی تا ئەمڕۆ نیشانەی پرسیارە و زانیاری هەیە گوایە شوێنی ئارام بە ڕێکخراوێکی فەلەستینی گوتراوەو ئەوانیش بە بەعسییان گوتووە.لا 219
 لێرەدا شەهاب و مەلا بەختیار پێکەوە هاوڕان لەسەر هەمان گومان،سەرچاوەی گومانەکەش یەکەمجار مەلا
Von dir gesendet: 3. Dezember um 15:34 
بەختیارەو شەهابیش،هەمان گومانی ئەوی دووبارەی کردۆتەوە،چونکە وادیارە کاری بەو گومان خستنەسەرەیە.تەنیا گومان بێئەوەی هیچ بەڵگەیەک پیشانبدەن . تیری گومانەکەش ئاشکرا دیارە ڕوو لە کوێیە؟

ئەوە خێرە لەو هەموو ئەندامەی کۆمەڵە و یەکێتی ، کەسێک تا ئێستا گومانێکی لەو چەشنەی مەلا بەختیاری لا دروستن ەبوو یا بەعەقڵیدا نەچوو  جگە لەشەهاب ؟

 مەلا بەختیار زیرەکانە تەنیا دەڵێت گومان هەیە زیاتر نەڕۆیشتووە،بەڵام شەهاب نەزانانە شتێک لەسەرەداوی گومانەکەی،کە پێیوتراوە ئاشکرا دەکات،گوایە ئەوە زانیارییە و سەرچاوەی زانیارییەکەش نادیارە. سەیرەکەش ئەوەیە شەهاب گوایە بیرەوری دەگێڕێتەوە، لەسەر بابەتی کوشتنی ئارام وەستاوە، ئەوە لە کاتێکدایە کە هێشتا خۆی هەرنەبووە بە پێشمەرگە! پرسیارەکە ئەوەیە شەهاب بۆ لەسەر زەقکردنەوەی هەمان ئەو گومانەی مەلا بەختیار وەستاوە و خزاندوویەتییە ناو کتێبەکەیەوە،کە هەر پەیوەندی بە بیرەوەریەکانی شەهابەوە نییە؟ تۆ بڵێی ئەوە ڕێکەوتە یان مەرام؟ ئەی سەرچاوەی زانیارییەکەی شەهاب کێیە کە باسی نەکردووە؟ کەزیاتر گوماندەکرێت هەر مەلا بەختیار بێت. گومانەکەی هەردووکیان ،دەرخەری بوونی سیخوڕیکرن بووە،بۆ بەعس لەناو یەکێتیدا،لەسەر ئەندامە باڵاکان و کەسێکی وەکو ئارام. دروستکردنی گومانێکی وا بۆ ڕێکخراوێک لە قۆناغی شۆڕشی نەتەوەیەکدا، کارێکی زۆر مەترسیدارە هەڵگەی دەیان نیشانەی پرسیارە! من وایدەبینم کەسە دڵسۆزەکانی ناو یەکێتی یا کەسوکاری ئارام ،گەر بەوردی سەرنجی ئەو گومانە یا تۆمەتە بدەن، تەنیا لەسەر ئەو گومان دروستکردنە و بوونی سیخوڕیکردنە، بێ ئاشکراکردنی سەرچاوەی زانیاریەکەی وهیچ بەڵگەیەک،دەتوانن شەهاب ڕووبەڕووی لێپێچینەوە بکەنەوە!

سێ ساڵ زیندانی شەهاب کەریم
 شەهاب کەریم لە چەندین شوێنی کتێبەکەیدا باسی بەگرتدانی خۆی لەلایەن ئاسۆی قومرییەوە دەکات. گەرچی کاتی بەگرتدان و ئازادبوونی هەرجارەی مێژووییەکی نوسیووە کە سێ ساڵ زیندانی بووە.ڕوون نییە کەی گیراوەو کەی و بەچ بڕیارێک ئازادکراوە؟ 

هەندێک ڕوداو لە ژیانی مرۆڤدا هەرگیز بیرناچنەوەو هەمیشە لە زاکیرەی مرۆڤدا دەمێنەوە.مەعقولە کەسێک سێ ساڵ زیندانی بووبێت،کاتی گیران و ئازادبوونی بەتەواوی نەزانێت؟نەزانێت بە چ مادەو بڕیارو لە چ ساڵێک ئازادکراوە؟ئەی چۆن دێت یادەوەری دەنوسێتەوە؟

گومان لەوەنییە کە شەهاب زیندانی بەعس بووە،بەڵام ئەوە نیشانەی بێسەرەوبەرەیی و پەلە پڕوزێی شەهاب بووە لە چاپکردنی کتێبەکەیدا کە ماوەیەکی زۆرکەم پێش کتێبەی مەلا بەختیار کەوتووە،کە ئەو پێش چاپکردنەش هەر مەبەستدارانەبووە،تا هیچ گومانێک نەچێتە سەر زانیارییەکەنی شەهاب.

 سێ ساڵی زیندان تەمەنێکە و کەم نییە ،کەچی شەهاب زۆر بەکورتی و لاوەکی چەند شتێک دەگێڕێتەوە، پێچەوانەی ئەوەی دەڵێت: پێموایە پێویستە گێڕانەوەی مێژووی خەباتگێڕان چ لە شاخ و چ لە کونجی زیندانەکاندا بێت،بۆئەوەی داهاتووی ئەم گەلە ستەمدیدەیە بخرێتەڕوو.ئەوەش ئەرکێکی نیشتمانی و نەتەوایەتییە کەباسبکرێن.لا 98

 بەپێی ئەو قسانەی خۆیبا ،دەبوو بە کتێبێک نا،لایەنیکەم نیوەی کتێبەکەی بۆ ئەشکەنجەو ئازارە جەستەیی و دەروونییەکانی نێو زیندان تەرخانکردبا.دەبوو بەوردی دڕندەیی و ئەشکەنجەو هەڵواسین و بێحورمەتییەکانی نێو  زیندانەکانی بەعسی بگێڕایەتەوە،کە بە خۆی و هاوڕێکانی کراوە. کەچی سێ ساڵی تەمەنی نێو زیندانی، تەنیا لە یەک دوو شوێندا گوایە بۆ پێشمەرەگەکانی گێڕاوەتەوەو ،لە باسی مامۆستا پێشڕەویشدا،لە چەند لاپەڕەیەکدا بە کورتی باسیکردوە.لەکاتێکدا بۆ نمونە ژنە نوسەرێکی کۆچکردووی وەک مهاباد قەرەداخی، ساڵێکی تەمەنی نێو زیندانەکانی بەعسی، لە کتێبێکی 200 لاپەڕەییدا بەوردی گێڕاوەتەوە. ئەمە جارێکیتر دەمانگەیەنێتە ئەو قەناعەتەی،شەهاب ئەو کتێبەی زۆر مەبەستدارانە نوسیووە .هێندەی مەبەستی بووە، ڕاسپێردراوانە لەسەر هەندێک ڕووداو بوەستێ و زەقیبکاتەوە،هێندە سێ ساڵی تەمەنی نێوزیندانی خۆی و مێژووی خۆی بۆ گرینگ نەبووە،دەنا چ معقولە سێ ساڵی زیندانی هەروا سەرپێی و لەچەند لاپەڕەیەکدا بگێڕێتەوە،کەچی لەسەر هەندێک ڕووداو بەچڕی بووەستیت، لەکاتێکدا  لەوکاتانەدا نە پێشمەرگەبووبیت،نە لە نزیکیشەوە ئاگاداربووبیت؟

شەهاب لە بابەتی( دارای سەعدی بەگ خۆی شەهید کردووە)دا ولە زاری برایەکی شەهید دارا ،کە لەوکاتەدا لەوێ دەبێت،دەڵێت: لەودەمەدا من مناڵ بووم،ئێستەش لەیادمە، بەتەنیشت دارای برامەوە خەوتبووم.زۆرم حەز لە چەک و پێشمەرگەو ناوی شۆڕش دەکردو خەونم پێوەدەبینین.کاتێک گوێمان لە دەنگە دەنگی دانیشتوانی دێکەو هاوارهاوار. لا١٢٦….. دواتر دەڵێت:.هەرئەوەندەم لە توانادابوو،پێمکراو وتم(زۆر شەرمەزارییە بۆ ئێوە ئەو هەموو چەکدارە،بەو شێوە دڕندەیە بەربوونەتە خەڵکی دێکەو بەخوێنی سەری دوو پێشمەرگەی کوردی نیشتیمانپەرورە تینوون.ئەمان خەمخۆری گەل و نیشتیمانن.کوردی ڕاستەقینەن و ئێوەش سیخوڕو خۆفرۆشن و نیشانەی بێغیرەتییە بۆ ئێوە... لا ١٢٧

 لەڕاستیدا ئەم قسانە هەرگیز لە قسەی منداڵێک ناچن،وەک خۆی دەڵێت لەودەمەدا من مناڵ بووم،تەنانەت کەسێکی گەورەش جورئەتی ئەوە ناکات، لە گەرمەی شەڕێکداو لەناو گوندێکدا، لەبەرچاوی کۆمەڵێک جاش و سەرباز ئەو قسانە بەجاش بڵێیت. ئەمە زیاتر لە حیکایەت وداڕشتنی فەنتازیایانەی ئیسراحەت دەچێت، نەک قسگەلێکی ڕاشکاوانە.

شەهاب کەریم، باسی چالاکیەکی خۆیان لەناو شاری سلێمانیدا دەکات و دەڵێت: من دەچمە بەردەمیان،ئێوەش ئەملاولای لێبگرن و هیچ مەکەن هەتا لە منەوە تەقە دروست دەبێت.کاتێک بەرەو ڕوومان هاتن،یەکسەر عومەر عەرەب چووە بەردەمیان و لوولەی دەمانچەکەی ئاڕاستەی نێوچەوانی ئەفسەرەکە کردو تەقە دروست بوو.لا ١٦٥

ڕاستە میللەتی ئێمە کوڕی بەجەرگی تێدایەو مرۆڤ هەندێ چرکەسات سڵ لە مردن ناکاتەوە،بەڵام ئەوەی ئاگاداری قڵیشانەوەکانی سلێمانی بێت لە سەردەمی بەعسدا،کاتێک سەرنجی گێڕانەوەی ئەم چالاکییەی شەهاب دەدات،زیاتر لە فیلمی هیندی دەچێت،تا ڕووداوێکی واقیعی..

شەهاب باسی چالاکییەک بۆ هەوڵی کوشتنی مولازم موحسین دەکات و دەڵێت: مولازم موحسین چەندینجار هەوڵی کوشتنی دەدراو زۆرجاریش کەوتبووە بۆسەی هێزی پیشمەرگەوە.لە هەمان ساڵدا چوار پێشمەرگەی کەرتەکەمان بڕیاری چوونەوە شارو کوشتنی (مولازم موحسین)ماندا...لا ١٢٢

من بۆ دڵنیایی،لەو چالاکیەی شەهاب باسیکردووە،من لە برای یەکێک لەوانەم پرسی کە شەهاب بۆ ئەو چالاکییە ناوی بردووە،تا چەند ئەو چالاکییە ڕاستە؟ ئەو بەڕێزە،لە وەڵامدا بۆ من دەڵێت:( هەوڵدان بۆ کوشتنی ملازم موحسین ،لە ڕاستیا ئەگەر ڕاستی تێدابووایە ،ئەوا براکەم بۆ منی باس دەکرد،بەڵام بە شێوەیەکی گشتی شەهاب زۆر لە قەوارەی خۆی و بەشداریکردنەکانی زیاتر لە ڕوداوو و چالاکییەکان دواوە). ئەوە لەکاتێکدایە،زانیاری هەیە کە بەعس پێش مفاوەزاتی ١٩٨٣ بەساڵێک مولازم موحسینی لە سلێمانی گواستۆتەوە.

شەهاب بەس بۆ زیاتر قەبەکردنی قەبارەی کتێبەکەی،کۆمەڵێک بابەتی باسکردووە، نازانم چۆن ڕێگەی بەخۆیداوە، قسە لەسەر شتێک بکات،کە ئاگای لە ڕەوتی ڕووداوەکان و وردەکارییەکان  نەبووەو ئەولەو کاتانەدا تەنیا پێشمەرگەیەکی سادەبووە،بۆ نموونە ،گوایە ئەو یادەوریمان بۆ دەنوسێتەوە،کەچی هاتووە،باسی هەڵەکانی دانوستانی نێوان یەکێتی نیشتیمانی و حیزبی بەعس و هونەری دانوستاندنمان بۆ دەکات،لەکاتێکدا ئەو بابەتە،زیاتر هەڵسەنگاندنە،نەک گێڕانەوەی بیرەوەری، وەک خۆی لە کتێبەکەیدا ئیشارەتیپێداوە.ئەوە لەکاتێکدایە،کە کەسێکی وەک پشکۆ نەجمەدین، لەناو یەکێتیدا،پێشمەرگەبووەو پلەو لێپرسراوێتی لە شەهاب بەرزترو ناسراوترو کۆنتریش بووە،بەڵام لە ئەزمون و یادەکەیدا،لەبابەتی گفتوگۆی نێوان یەکێتی و حیزبی بەعسدا، ڕاستگۆیانە،ڕێگە بەخۆی نادا لەوبارەوە هیچ قسەیەکبکات و دەڵێت”:باسکردن لە میکانیزمی بەڕێوەچوونی مفاوەزاتی ١٩٨٣-١٩٨٤ کەزیاتر لە ساڵێکی خایاند و دەیان دانیشتن و گفتوگۆی نێوان وەفدی یەکێتی و بەعسی گەرەک بوو،بۆ من کە نە ئەندامی وەفدبووم و نە لە نزیکەوە ئاگاداری باسوخواست و دانوستاندنەکان بووم،کارێکی نەشیاوە”لا ١٩٦

سەبارەت بە تاڵانی و شڕەخۆری لە کیمیابارانی هەڵەبجەدا، دەڵێت:”من لێرەدا وەک ویژدانی خۆم دەیڵێم،کە لێرەوە پێشمەرگەیان  فێری تاڵانیکردو ئەوەی دوو ڕۆژ سیاسەت بکات، باش دەزانێت ڕێگەدان بە هەڵسوکەوتی نەشیاوی، وەک تاڵانی و کوشتنی دیل وئەشکەنجەدان،هێزی سەربازی خاوەن بیروباوە، دەگۆڕێت بۆجەردەو پیاوکوژو میلیشیا”لا٢١٦

ئەو بەڕێزە بەوەدا دیارە ئاگای ،نەک لە وردەکاری،بگرە لە ڕووداوە گەورەکانی مێژووی حیزبەکەشی نییە،دەنا دەبوو بیزانیایە ،کە شڕەخۆری و تاڵانی لێپرسراو و  پێشمەرگەی حیزبەکەی، زۆر لەوە پێشتر ڕویداوە،بەتایبەت لە ساڵی ١٩٨٣دا لە شەڕی بێتواتە لەدژی ئەنوەر بەگی بێتواتە دا، کە ئەوکات ئەنوەر بەگ جاش موستەشارێکی ڕژێمی بەعس بوو.دزی و شڕەخۆری هێزی پێشمەرگەی یەکێتی لەدوای سەرکەوتنی ئەو شەڕەدا ،بەجۆرێک بووە،کاربەوە گەیشتووە مام جەلال،لە کۆنفرانسی سێی کۆمەڵەدا،لەو ڕووەوە سەرزەنشتی لێپرسراوە سەربازییەکانی یەکێتی کردووە وتوویەتی (هیچ کامێکتانی لێنابوێرم….ئەمە لەشکری هۆلاکۆیە، نەک لەشکری ڕزگاریی کوردستان.من بەچاوانی خۆم سەلاجەو موجەمیدەم بە کۆڵی مەسئولەوە دیوە!من ئەم لەشکرەم هەیە،بۆیە ناچارم درێژە بە مفاوەزات بدەم) ئەزمون و یاد لا٢٠٠

دزی و تاڵانی و شڕەخۆری لە دەستبەسەردا گرتنی موڵک و ماڵی ئەنوەر بەگدا،دەنگی دابووەوە،ببووە مایەی شەرمەزارییەکی گەورە بۆ یەکێتی،بۆیە دەگمەنن ئەوانەی یاداشتەکانی خۆیان لەناو یەکێتیدا نوسیوەتەوە،بازیان بەسەر ئەو کارە شەرمئامێزەدا دابێت. نەوشیروان لە پەنجەکان یەکتری دەشکێنن و برایم جەلال لە چەپکێک لە مێژووی کۆمەڵەداو، مەلا بەختیاریش لە چەندین وێستگەی  جیاجیای لە بری بیرەوەرییەکەیدا باسیانکردووە.

شەهاب باس لە دیتنێکی خۆی و کۆمەڵێک پێشمەرگە،لەگەڵ نەوشیروان مستەفادا لەکاتی دانوستانی یەکێتی و بەعس لە ١٩٨٣دا دەکات،کە هاتووە لەسەربارودۆخی دانوستان و دۆخی پێشمەرگەو چوونەوە ناو شار و ڕەفتاری خراپی پێشمەرگە لەناو شاردا، قسەی بۆ کردوون.دەنووسێت: من ئەوکاتە تەمەنم بیست و سێ ساڵ بوو.وتم کاک نەوشیروان یەکێتی نیشتیمانی چۆن دەبێت دزو خوێڕی تیابێت…..لا ٢٦٢، کەچی لەبابەتی  شەڕی بەردە سپییان کەلە نۆڤەمبەری ١٩٨٦دا ڕوویداوە،گوایە لەبەرئەوەی ئەم بە درێژایی شەڕەکە بە برینداریش ماوەتەوەو ئازایانە بەرگریکردووە.لە پاداشتی ئەوەدا شۆڕش ئیسماعیل کردویەتی بە فەرماندەی کەرت، بۆیە  دەنووسێت: بەڵام بۆ مێردمنداڵێکی وەکو ئێمە گەورەترینمان تەمەنی نەدەگەیشتە بیست ساڵان،کە لەو تەمەنەدا هێشتا مرۆڤ چاکەو خراپەی خۆی لێكجیاناکاتەوە،کە هێشتا من لەو تەمەنەدا شیاوی فەرماندەیی نەبووم و فەرماندەش دەبێت،هیچ نەبێت تەمەنێکی هەڵکشاوی هەبێت...لا٣٤٨

چۆن لە کاتی مفاوەزاتدا تەمەنی ٢٣ ساڵ بووەو کەچی لە ١٩٨٦دا ، دەڵێت تەمەنی کەسمان نەدەگەیشتە ٢٠ ساڵان؟

خۆ دەبوو لە ١٩٨٦دا ،تەمەنی شەهاب ببوایە بە ٢٦ ساڵ.ئەم گێڕانەوانە یا ڕاست نین یا نیشانەی بێسەرەوبەرەیی و پەلەپڕوزێیە،دەنا چۆن دەکەوێتە هەڵەی واوە؟ 

شەهاب وەک ئەوەی بە چڕی لەسەر زۆر تاوانی نەوشیروان و یاوەرانی وەستاوەو بە وردبین بە شوێن هەڵە یا قسەیەکی نەوشیرواندا بەتایبەتی گەڕاوە یا بیستوویەتی، تا شتێکی لەسەر بنوسێت و زەقیبکاتەوە.بۆ نمونە قسەیەکی نەوشیروانی هێناوەتەوە،بە گەورەیی کردوویەتی بە ناوونیشانی بابتێک،کە وتوویەتی( ئێمە نەمانناردووە بەدوای کەسدا ببێتە پێشمەرگە) لا١٤٤. مرۆڤ کاتێک سەرنجی ئەو قسەیەی نەوشیروان دەدات،نازانێت چ گرنگی یا نەنگییەک لەو قسەیەدا هەیە،وا شەهاب کردوویەتی بە ناوونیاشانی بابەتێک، کەچی لە تێکڕای کتێبەکەیدا لەسەر هەڵەیەکی بچوک یا قسەو بڕیارێکی نەشیاوی تاڵەبانی نەوەستاوە،ئەوە لەکاتێکدا کە مام جەلال کەسی یەکەمی ئەو حیزبە بووەو ئەوانەی یاداشتەکانیان نوسیوەتەوە،بە دەیان هەڵەی مام جەلالیان باسکردووەو ڕەخنەیان لێگرتووە،کەچی شەهاب بەهیچ کلۆجێ بەلای بچوکترین هەڵەی مام جەلالدا نەچووە.ئەوەش بۆخۆی گومان لەسەر مەسداقیەتی کتێبەکەی شەهاب دروستدەکات. لەکاتێکدا مەلا بەختیار لە کتێبی لەبری بیرەوەیەکەیدا لە چەندین جیگەدا،لەپاڵ ستایش و. پیاهەڵداندا، بەڵام لە هەندێ شوێندا ڕەخنەی توندی لە هەڵویست و ئەدای مام جەلالیش گرتووە.

من لێرەدا ،تەنیا نمونەیەک بۆ بەرچاوڕوونی ،بۆ شەهاب و خوێنەران دەهێنمەوە کە د.فایەق گوڵپی لە یاداشتەکەیدا بەناوی(کە لێرەوە سەیری ژیانی خۆم دەکەم)باسیکردووە. دکتۆر فایەق لە باسی کۆنفرانسی سێی کۆمەڵەدا،ئاماژە بە وتارێکی مام جەلال دەکات و دەڵێت:دواتر باسی ئەوەیکرد کە ژمارەیەک لە مەلاکانی سلێمانی،لە مینبەری مزگەوتەکانەوە دژی ینک قسەی توند دەکەن.بۆیە ناچارین دەمکوتیان بکەین و ژمارەیەکیان لێبکوژین.هیچ کەس لەئەندامانی کۆنفرانس بەرامبەر بەو قسانەی مام جەلال،دەنگی ناڕەزایی هەڵنەبڕی….لا ٢٨٠

مەعقول نییە تۆ یادەوەری بنوسیتەوە،دەیان هەڵەو تاوانی باسکراوی کەسی دووەمی حیزبێک باسبکەیت،کەچی  بەلای بچوکترین هەڵەو کەموکوڕی کەسی یەکەمی هەمان حیزبدا نەچیت؟ئەمە چ یادەوەری نوسینەوەیەکە؟

دیارە هەرگیز مەبەستم لەم بابەتە بەرگریکردن لە نەوشیروان و ئەو تاوانانەی بە دەستی یا بە فەرمانی ئەو ئەنجامدراوون  نییە و ئەوەش هەرگیز کاری من نییە،بەڵکو تەنیا وەک باسکردنێکی داوەریانە..

شەهاب کەریم حەقی خۆیەتی ئەو ماوەیەی پێشمەرگە یا گوایە زیندانی سیاسیش بووە، شانازی پێوەبکات و وەک سەرورەییەک بۆخۆی بینوسێتەوە،لەمەدا باسکردنی ڕووداوگەلێکی باسنەکراو ڕاستی و دروستی بێلایەنانەی گێڕانەوەکان، بەتایبەت بەوردی گێڕانەوەی ژیانی مام ئاراس وەک هاوڕێیەکی منداڵی و وەک وەفایەک،بەدەر لەهەر مەبەستێک،جێگەی دەستخۆشییە،بەڵام لەوەدا ناهەقی و غەدرێکی گەورەی ،لە مێژووی پێشمەرگایەتی و کتێبەکەی کردووە و گومانێکی زۆری بەداخەوە( دیارە مەبەستدارانە) لەسەر کۆی کتێبەکەی دروستکردووە،کە بەچڕی تەنیا لەسەر کاراکتەرێکی وەک نەوشیروان مستەفا و هەندێجاریش چەند ناوێکی نزیک لەو وەستاوە،لەوەدا هەرکەسێک کتێبەکەی بە وردی بخوێنێتەوە،گومانی خراپ لە نوسینەوەی یادەوەرییەکانی دەکات. جگەلەوەش تێکەڵکردن و ڕوون نەوبوونی مێژووی گێڕانەوەکان، جارێکیتر بێمتمانەیی لای خوێنەر دروستدەکات و نیشانەو گومانی ناڕاستی ڕووداوەکان دەردەخات.ئەوە جگەلەوەی وەک لە پێشەکیدا باسمکردوە، نەفەس و تارمایی کەسانیتر، بە زۆرێک لە ناوەڕۆکی بابەتەکانیەوە دیارە شەهاب دەیتوانی مێژووی پێشمەرگایەتی کە نزیکەی ٤ساڵێکەو بەقەولی خۆیشی ٣ساڵ لای بەعس زیندانی بووە ،گەرچی هیچ بەڵگەیەکی وردی لە چەشنی مێژوویەکی دیاریکراو و  بڕیاری ئازادبوونەکەی پیشاننەداوە،کە ئەوە زۆر گرینگ بوو،بەوردی و بێلایەنانە چی بینیووە و هەتا بیستووشە بگێڕایەتەوە،بەدڵنیاییەوە مەسداقییەتی بیرەوەرییەکانی زۆر سەنگینترو بەبەهاتر دەبوو.