تاکگەرایی چەمکێکی فەلسەفی و کۆمەڵایەتییە کە جەخت لەسەر ئۆتۆنۆمی و ئازادی و کەرامەتی تاک دەکاتەوە. تاکخوازان پێیان وایە هەموو مرۆڤێک تایبەتە و پێویستە بەدوای بەرژەوەندی و بەها و ئامانجەکانی خۆیدا بگەڕێت. ئەوان هەر جۆرە بەکۆمەڵگەرایی(Conformism) یان پاوانخوازیەک ڕەتدەکەنەوە کە هەڵبژاردن و چارەنووسی تاکەکەسی سنووردار بکات.

لەو سۆنگەیەیەوە دەکرێ ئارگۆمێنتی جۆراوجۆر بۆ تاکگەرایی ودژی تاکگەرایی بخەینە بەرڕۆشنایی. لایەنگرانی تاکگەرایی پێیانوایە کە، تاکگەرایی پەرە بەداهێنان وهەمەچەشنی دەدات، بەڕێگەدان بەمرۆڤەکان بۆ بەهرەو خولیاو دیدگاکانیان. دەرفەت بەمرۆڤەکان دەدات مافی ژیان وئازادی ومولکو ماڵیان وەکو تاک بەرجەستەبکات و ڕێز لەکەرامەت ومافەکانی مرۆڤ بگرێت. پێیانوایە تاکگەرایی و تاک سەنتەری، ئامرێزێکە بۆ زەمینەخۆشکردن بۆ بەهێزکردنی دیموکراسی وکۆمەڵگەی مەدەنی، بەپێدانی دەرفەت بەخەڵک بۆ بەشداریکردنی لەپرۆسەی سیاسی ودەربڕینی ئازادانەو بڕیاردان لەچارەسوسی خۆیان وەکو تاک.

لەلایەکی ترەوە ئەوانەی تاکگەرایی ڕەتدەکەنەوە، بۆچوونیان وایە کە، تاکگەرایی دەبێتە هۆی خۆپەرستی، نەرگسی وگۆشەگیری تاک لەناو کۆمەڵگادا، بەوپێیەی وا لەمرۆڤەکان دەکات هەست بکەن کە، تەنها بەرپرسیارن لەخۆیان و هیچ پەیوەندی وپابەندبوونێکیان بەکەسانی دیکەو کۆمەڵگاوە نیە. پێیانوایە، ڕەوایەتیدانە بەلەناوچوونی ژیانی کۆمەڵایەتی، هەڵوەشاندنەوەی خێزان، جیاکاری، دادپەروەری کۆمەڵایەتی ویەکگرتوویی تێکدەدات. جگەلەوەش تاکگەرایی، بەڕێگەدان بەخەڵک کە بەرژەوەندیەکانی خۆیان وەکو تاک بخەنە پێش چاکەی گشتی یان هاوسنگی ئیکۆلۆژی، بەمەش کۆمەڵگاو ژینگە دەخاتە مەترسیەوە.

کەواتە تاکگەرایی بابەتێکی ئاڵۆز و مشتومڕاوییە کە هەم سوود و هەم زیانەکانی هەیە. چۆن مرۆڤ تاکگەرایی هەڵدەسەنگێنێت، پەیوەستە بە ڕوانگە و کۆنتێکستەوە. سەبارەت بە تاکگەرایی هیچ حوکمێکی سادە و ڕوون نییە. گرنگە هەم لایەنی تاکەکەسی و هەم لایەنی دەستەجەمعی ژیانی مرۆڤ لەبەرچاو بگیرێت و هاوسەنگییەکی تەندروست لە نێوانیاندا بدۆزرێتەوە.

مێژووی تاکگەرایی پەرەسەندنێکی دوورودرێژ و ورووژێنەرە کە ڕەوتی جۆراوجۆری فەلسەفی و کۆمەڵایەتی و سیاسی لەخۆدەگرێت. وەهەروەها ئاماژەیە بۆ سیستەمێکی ئەخلاقی، یان فەلسەفەیەکی سیاسی کە تاک لەناوەندی ڕەچاوکردندا دادەنێت بەواتای (تاک سەنتەری) تیۆرییە تاکگەراکان لەزانستە مرۆییەکان، زانستە کولتوریەکان وزانستەکۆمەڵایەتیەکاندا بوونیان هەیە. تاکایەتی بەمانای مۆدێرن وجیاواز، بەتایبەتی لە کۆتایی سەدەی هەژدەهەمەوە سەریهەڵداو ڕۆشنگەری بۆرژوازی گەشەسەندنی تاکی پێشخست، ئەمەش پێویستیەکی قۆناغەکەبوو بۆ بەرەوپێشچوون وگواستنەوەی بەرەو قۆناغێکی نوێترو ڕەوتی پێشکەوتن وپیشەسازی لەڕۆژئاوادا. بۆیە تاکگەرایی وەکو فەلسەفەو بیرۆکەیەکی نوێ، بەزەمینەخۆشکردن بۆ مافی مرۆڤ، ئازادی بیرکردنەوەو باوەڕ، هەروەها مافی خاوەندارێتی وئازادی بازرگانی، ڕێگەیان بۆ کۆمەڵگەی تاکگەرایی زیاتر خۆشکرد.

زاراوەی تاکگەرایی لە کۆمەڵناسیەوە هاتووە و باس لە پرۆسەی گواستنەوەی تاک دەکات، لە ئامانجە بەرژەوەندیە هاوبەشەکانی بەکۆمەڵ و دەرەکییەوە بۆ بڕیاردان لە چارەنووسی خوودو فۆکۆس خستنەسەر تاک سەنتەری، کە لە سەردەمی ڕێنێسانس و ڕۆشنگەریدا دەستی پێکردووە و لەگەڵ پیشەسازی و پێشکەوتن ونوێبوونەوەی  کۆمەڵگاکانی ڕۆژئاوا پێشکەوتوو..

هەڵبەتە تاکگەرایی تەنیا بیرۆکەیەکی فەلسەفی یان کۆمەڵناسی نییە، بەڵکو سیستەمێکی بەهای کولتوورییە کە لە ناوچە و وڵاتە جیاوازەکاندا بە شێوەیەکی جیاواز ڕەنگی داوەتەوە، بۆیە ئەستەمە بتوانرێ لەوتارێکی وادا پوختبکرێتەوەو هەموو دیوەکانی بخرێتە بەر ڕۆشنایی. دەکرێ خوێندنەوەی جیاواز بۆ دەرکەوتەو لێکەوتەکانی تاکگەرایی بکرێ لەکۆمەڵگە جیاوازەکاندا، گومان لەوەدانیە کە سەروەری تاک، ئازادی ڕادەربڕین، ئازادی هەڵبژاردنی بیروباوەڕەکان وبڕیاردان لەچارەنوس وهەڵبژاردنی ژیانێکی شایستە مافی سەرەتایی هەر تاکێکە لەهەر کۆمەڵگەیەکی دونیادا، وەزۆر لایەنی چاکەی تریش کەبەپێی جیاوازی وتایبەتمەندی کۆمەڵگەکان دەگۆڕی.  بەڵام دیوێکی تریشی هەیە کە بێئەوەی خەڵکی عەوام درکی پێبکات، کۆمەڵێک بەهای کۆمەڵایەتی وسیاسی وئابوری و ئەخلاقی لێسەندونەتەوە، بەتایبەتی لە کۆمەڵگە ئەوروپیەکان.

لەتێڕامانەکانم بۆ ژیانی کۆمەڵگەی ئەوروپی کەلەنزیکەوە پێی ئاشنام، سەبارەت بەتاکگەرایی کۆمەڵێک تێبینیم بۆ گەڵاڵە بوە کەلێرەدا بەشێکیان دەخەمە بەردید. لەڕووی ژیانی خێزان وکۆمەڵایەتیدا تاکگەرایی (ئیندیڤیدوالیزم) بە بێئاگایی بۆتە کلتورو نەریت وبەشێوەیەکی سیستەماتیک پەیڕەو دەکرێ، بەجۆرێک کە خوودپەرستی ونەرگسیەت هێندە تۆخە، بازنەکانی خێزان وبەرژەوەندی هاوبەش وگیانی هاوکاری تەواو کاڵکردۆتەوە، بەشێوەیەکی وا هەرتاکێک تەنانەت لەناوخێزانێکیشدابەتەنها بیر لە بەرژەوەندی وئامانجەکانی خۆی دەکاتەوە. بۆ نمونە دوو هاوسەر کەژیانی هاوبەشیان پێکهێناوەو بەیەکەوە دەژین، بەڵام هەریەکەیان خاوەنی داهات وئابووری سەربەخۆی خۆیەتی وجیایە لەویتر، مانگانە بەپێی ڕێککەوتنیان هەریەکەو پشکی خۆی دەدا بۆ کرێی ئەو خانوەی تێیدا دەژین، تەنانەت بۆ خۆراک وپێداویستیەکانی ژیانی ڕۆژانەشیان هەر بەوشێوەیە دەبێت، بۆیە شتێکی سەیر نابێ کە هەمان کولتور وەکو نەریت دەگوازرێتەوە بۆ منداڵەکەیان.

بەبۆچوونی من، بەدیوە نێگەتیڤەکەی تاکگەرایی وبەنەریتبوونی، باشترین خزمەت بە دنیای سەرمایەداری ودەوڵەت یان حکومەتەکان دەکات، لەبەرئەوەی تاک تەنها خۆی بۆ گرنگەو هەموو هەوڵ تێکۆشانەکانی لەپێناو ئامانجەکانی خۆیەتی وبەس، کاتێک هەموو پشتیوانیەکان ڕوو لە تاک وتاکگەرایی دەبێ، ئۆتۆماتیکی چینەکان لەبەریەک هەڵدەوەشێنەوەو هێزی ئەوەیان نابێ، بۆ بەدەستهێنانی مافەکانیان ڕووبەڕووی سیستەم و دەوڵەت یان کۆمپانیا سەرمایەدارە زەبەلاحەکاندا ببنەوە، بەمەش ئاوەکە دەڕژێتەوە ئاشی سەرمایەداری وبەهێزتریان دەکات، چونکە ئیدی لەگەڵ چین وتوێژەکان بەرەوڕوو نابنەوە بەڵکو تەنها مامەڵە لەگەڵ تاک دەکەن، ئاشکراشە کە تاک بەتەنها هێزی بەرەنگاربوونەوەی نیە.