هەولێرو کەرکوک دوو شاری تورکمانین، دیوێکی نەخوێندراوەی بڕیاری دادگای فیدراڵی

شاهۆ پاڵانی
  2024-02-22     592

ساڵانێکی زۆرە لێرەو لەوێ و لەبۆنە جیاوازەکاندا، چ لەلایەن دەوڵەتی تورکیاو چ لەلایەن بەشێکی پێکهاتەی تورکمانەکانی هەرێمی کوردستان، بەتایبەتی ئەوانەی لەلایەن تورکیاوە سپۆنسەر دەکرێن بەرگوێمان دەکەوێ، „ هەولێرو کەرکوک دوو شاری تورکمانین و زۆرینەی هاونیشتیمانیانی هەرێمی کوردستان و چەند ناوچەیێکی عێراقیش تورکمانی ڕەسەنن“ . تەنانەت من لەهەندێ پەیجی تورکمانی سپۆنسەرکراوی تورکی خوێندومەتەوە، کە سلێمانیش بە شاری تورکمانی ناوبراوە. ئەمەش پلانی ستراتیجی و ئەجێندای پشت دەستێوەردانەکانی دەوڵەتی تورکیا بوە لەهەرێمی کوردستان،  هەر لەدوای ڕاپەڕینی گەلی کوردستانەوە لە ساڵی ١٩٩١ تا ئەمڕۆش.

 ئەگەر ئاوڕێک لەو مێژوەی پێش ٣٠ ساڵ بدەینەوە، کە خەڵکی هەرێمی کوردستان بەهۆی سەپاندنی دوو ئابلوقەی ئابووری، بێکاری و بێ دەرامەتی لە دۆخێکی هەرە سەختی ئابووری ژیانیان دەگوزەراند، ئەوەمان بیردەکەوێتەوە کە چەند ڕێکخراوێکی تورکی بەکەلک وەرگرتن لەم دۆخە، بەناوی خێرخوازی و دابەشکردنی ئازوقە بەسەر هاوڵاتیان، دەیان هەزار خێزانی کوردیان بەتروکمان ناونوسکرد، بەرامبەر پێدانی بڕێک ئازوقەو بەشەخۆراک. 

جائەگەر بەو پێوەرەی سەرەوە لێکبدرێتەوە، ئەوا غەدرێکی گەورە لە تورکمانەکانی هەرێمی کوردستان کراوە. چونکە سیستەمی کۆتای پەرلەمان لەهەر وڵاتێکی دیموکراتی، نیمچە دیموکراتی یان فیدراڵی لە دونیادا بۆ ئەوەیە، کەمینەو پێکهاتە جیاوازەکانی نیشتیمان چونکە لە ڕووی ژمارەوە توانای بەدەستهێنانی کورسی پەرلەمانیان نیە، بەپێی یاساو دەستووری ئەو وڵاتە سیستەمی کۆتایان بۆ پەیڕەو دەکرێ، بۆئەوەی ئەوانیش لەپەرلەمان نوێنەریان هەبێت بۆ پارێزگاریکردن لە مافە دەستوری و نیشتیمانیەکانیان وەکو هەر هاوڵاتیەکی ئاسایی گوزارشت لە نەتەوەو زمان و ئاین و کولتوری خۆیان بکەن.  

بۆیە بەگوێرەی ئەو ئامارە زارەکیانەی کە بەشێک لە حزبە تورکمانەکانی هەرێمی کوردستان و حکومەتی تورکیا بێ کە بەردەوام باسی دەکەن، ئەوا تورکمانەکانی هەرێمی کوردستان دەیان کورسی پەرلەمانی بەدەنگی خۆیان مسۆگەر دەکەن و کورسی کۆتا لەبەرژەوەندی ئەواندا نیە، ئەمەش وادەکات بۆچوون و تێگەیشتنێک دروستببێ، کە دادگای فیدراڵی عێراق بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ١١ کورسیە کۆتاکەی پەرلەمانی هەرێمی کوردستانی لە بەرژەوەندی تورکمانەکان داوە، چونکە لەکۆی ئەم یازدە کورسیە تەنها پێنج کورسی بۆ تروکمانەکان دانرابوو.   

بەبۆچوونی من بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی فرە ڕەهەندە بەڵام من تەنها دوانیان دەخەمە بەر ڕۆشنایی کەپەیوەستن بەو بابەتەی، مەبەستمە باسی لێوەبکەم.

یەکەم/ کۆتاییهێنان بە پێشێلکردنی مافی پێکهاتەکان، چونکە هەر ١١ کورسیەکەی کۆتاکان نوێنەرایەتی پێکهاتەکانیان نەدەکرد، ئەو نیگەرانیە لەلایەن خوودی پێکهاتەکان نەشاردراوەتەوەو زۆرجار بەئاشکرا لە میدیاکان باسیانکردوە،  بەڵکو چەند حزبێکی بەرژەوەندخوازی سەربە پێکهاتەکان لەپەنای حزبێکی باڵادەستی ناو حکومەت، کورسیەکانیان قۆرخ کردبوو و خستبویانە خزمەتی ئەو لایەنە، بۆ ململانێی حزبەکانی ترو تێپەڕاندنی هەر یاسایەکی خوازراو بەدەنگی زۆرینە.

دووەم/ پەیامێکە بۆ ئەو حزبانەی  تورکمان کە سەربە تورکیان و ڕەنگە پەیامێکی ناڕاستەوخۆش بێت بۆ خودی تورکیاش،  کە مادام هەمیشە پاگەندی زۆرینەی نەتەوەی تورکمان دەکەن و هەولێرو کەرکوکیش بە شاری تورکمان لەقەڵەم دەدەن، فەرموون ئەوە بسەلمێنن و زۆرێک لە کورسیەکانی پەرلەمان بەدەنگی ڕاستەقینەی خۆتان بەدەستبێنن. من بەدووریشی نازانم ئەو بڕیارەی دادگای فیدراڵی  پەیام و ئەجێندای ئێرانیەکانیشی لەپشتبێ. چونکە ئێران باش لەوە تێگەیشتوە کە تورکیای ئەردۆگان و سوننە مەزهەب، دەمێکە چاوی بڕیوەتە بەشێک لە خاکی „عێراق“ ی شیعە باڵادەستی ژێر هەژموونی ئێران، کە هەرێمی کوردستانە و تورکیا جارێکی تر خەونی (ویلایەتی موسڵ) ی کەوتۆتەوە ئەندێشە. لەلایەکی تریشەوە دەستوەردانە سیاسی و سەربازیەکانی تورکیا لە سوریاو هەوڵدانی گۆڕێنی دیمۆگرافیای ئەو ناوچانەی کە لەژێر هەژموونی تورکیاو گروپەکانی سەربە تورکیان، بەتایبەتیش ئەو ناوچانەی دەکەونە نزیک سنوورەکانی تورکیا، ئێرانی نیگەران کردوەو بەهیچ شێوەیەک بەدڵی نیە.  بۆیە ئەو پێشهاتانەی سەبارەت بە سکاڵای دژبە کورسیەکانی کۆتای پەرلەمانی هەرێمی کوردستان، دەرفەتێکی زێڕین بوو بۆ ئێران و نەیویست لەدەستی بدات، دووریش نیە چەند جارێک دواخستنی بڕیاری کۆتایی لەلایەن دادگای فیدراڵیەوە سەبارەت بەم پرسە، هۆکارەکەی وردبینی و لێکۆڵینەوەو هەڵسەنگاندن و لێکەوتەکانی ئەو هەنگاوە نوێ یە بووبێ تاگەیشتن بە بڕیاری کۆتایی.

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×