ئیمپراتۆریەتی مەغۆل لەسەردەمی مەندۆ قائان هێزەكەی بەفەرماندەیی هۆلاكۆ گەیشتبووە هەمەدان لەناوەندی سەرزەمینی ئێران. لەوێ نامەی بۆ هەموو ئەو دەسەڵاتدارو میرو مەمالیكانە دەنارد. داوای سەرانەو باج و خەراجی لێدەكردن. یەكێك لەوانەی نامەی بۆنارد خەلیفەی موسڵمانان (موستەعسیم بیللا) دوایین خەلیفەی عەباسی بوو. لەنامەكەدا بەنەرمی و ڕێزەوە گفتوگۆی لەگەڵ لەگەڵ خەلیفەدا كرد. داوای لێكرد باج و خەراج بداتە ئیمپراتۆریەتەكەی و خۆی و خێزانەكەی لەشوێنی خۆیان بمێننەوەو دەستكاریی خەلافەتەكەی ناكەن.
تاكەكەس كە هۆلاكۆ بەڕێزەوە مامەڵەی لەگەڵ كرد خەلیفەی موسڵمانان بوو، چونكە باپیرە هۆلاكۆ دەكاتە (جەنگیزخان) و باپیرەی خەلیفەی موسڵمانان موستەعسیم بیللا دەكاتە (ناسر لدین الله) پەیوەندی لەمێژینەیان هەبوو، بۆیە جیاوازتر نامەی بۆ نارد.
خەلیفەی موسڵمانان لەوكاتەدا لەناو نازونیعمەتی دەسەڵات و خۆشیی رابواردنی دونیاو خەونی كۆكردنەوەی پارەو سامان و زێڕ نوقم ببوو. سوپایەكی پەرتەوازەو لاوازی هەبوو، ئەوەی هەبوو چەند هێزێكی مەمالیكی تورك و ئەمارەتەكانی كوردی هەبوو. مەغۆلەكان سێ ساڵ چاوەڕێی خەلیفەیان كرد تا بێتە ژێر بارو داواكەیان جێبەجێبكات. لەوماوەیەدا 9 نامە لەنێوان خەلیفەو هۆلاكۆدا گۆڕدرایەوە. لەدوایین نامەدا خەلیفە هیچ نەبوو پارێزگاری پێ لەخۆی بكات كەچی بۆ مەغۆلەكانی نوسیبوو نەسیحەتتان دەكەم بگەڕێنەوە خۆراسان، ئێوە ناترسن ئەگەر سوپای موسڵمانان كۆبكەمەوە دەتوانین خۆراسان و ئێران و توران (پایتەختی مەغۆل) بگرین؟ سوپای ئێمە ئەگەر بەڕێبكەویت تەپوتۆزی بەری رۆژ دەگرێت..تد
لەبەرامبەردا هۆلاكۆ كە فەرماندەی سوپای مەغۆل بوو بەرەو بەغدا، وڵامێكی بۆ ناردو بۆی نوسی لەدێڕێكدا نوسی "بڕۆ شوراو قولەی پۆڵایین دروست بكە، سوپایەكی بەهێز ئامادەبكە، بەڵام دەتڕوخێنم ئەگەر بچیتە ئاسمان".
ئەوەبوو هۆلاكۆ بەسوپایەكی گەورەو بەهێز لە 1258 گەیشتە بەغدا، لەماوەیەكی كەمدا توانی بەغدا خەڵتانی خوێن بكات و دوایین خەلیفەی موسڵمانان بگرێت و بێڕەحمانە بیكوژێت. ئەوانەیشی گوایە بەرگری لە بەغدا دەكەن چەند هێزێكی پەرتەوازەی تورك و كورد بوون كە زۆربەیان خەریكی كۆكردنەوەی زێڕو سامان بوون. لەئەنجامدا جگە لەوێرانكردنی بەغداو گۆڕینی رێڕەوی مێژوو زۆرینەی ئەو هێزەی خەلیفە لەلایەن مەغۆلەكان سەربڕان یاخود بەدیلی بردیانن بۆ شەڕی میللەتانی دیكە. ئەمە لەكاتێكدا موئەیەدە دین ئیبن عەلقەمی (شیعەبوو) سەرۆك وەزیرانی خەلیفەبوو، زۆری نەسیحەت كرد كە توانای بەرگری كردنیان نییەو پێویستە واقعیانە مامەڵە لەگەڵ مەغۆلەكان بكرێت، بەڵام خەلیفەی موسڵمانان لەماوەی 3 ساڵی گفتوگۆو نامەگۆڕینەوەی لەگەڵ مەغۆلەكان نە سوپایەكی بەهێزی دروستكرد، نەبەگفتوگۆ لەگەڵ مەغۆلەكان رێككەوت! چونكە دەربارەكەی خەریكی كۆكردنەوەی زێڕو سامان بوون و بەرچاوی خەلیفەیان گرتبوو، راستیەكانیان پێ نەدەگوت! لەكۆتاییدا موستەعسم بیللا خەلافەتەكەی لەناوبردو سەدان هەزار كەسی بەكوشتداو هەرچی زێڕو سامان كە خۆی و دارودەستەو فەرماندەی هێزەكان كۆیانكردبۆوە كەوتە دەست مەغۆلەكان و تاریكی باڵی كێشا بەسەر مێژووی ئەو ناوچەیە.
ئەم رووداوە بەبارودۆخی كوردستان دەبەستمەوە. زیاتر لە 10 ساڵە بەهۆی سیاسەت و بڕیاری ناواقعی دسەڵاتدارانی لەپاشەكشەیەكی زۆر خراپدایە. بەهۆی سیاسەتی چەوت و غرور، بودجەی هەرێم لەلایەن بەغداوە بڕا، ناوچە جێناكۆكان داگیركرا، هەرێم روبەرووی دۆخێكی ئێجگار خراپی ئابوریی بۆتەوە. لەوماوەیەشدا دۆست و دوژمن، یارو نەیار بەهەموو شێوەیەك ئامۆژگاری حكومڕانانی هەرێم (ئەوانەی لەدەسەڵات بوون)یان كردووە كە ئەگەر بەمشێوەیە بەردەوامبن دوور نییە هەرێمەكەش لەدەست بدەین، بەڵام ئەوان لەبری رێگە راستەكە هەڵەی زیاتریان كرد، دەربارەكانیشیان بوونەتە شورایەكی بەرز، بەرچاویان گرتوون و ئەوەندە خەریكی دۆلارو دونیان، دەسەڵاتدارانیان توشی وەهم كردوون.
لەو 10 ساڵەی دوای بڕینی بودجەی هەرێم، دەسەڵاتدارانی هەرێم نە سوپایەكی یەكگرتووی كوردستانیان دروستكرد، نە چاكسازییان لەحوكمڕانیدا كرد، نە شەفافیەت و روونیان لەداهات و خەرجی خستە بەردەم پەرلەمان و خەڵك نە ژێرخانی ئابورییان چاككرد تاوەكو پشت بەپارەی بەغدا نەبەستن! وەك موستەعسم بیللا لەبری رێگەی راست، وڵامی مەنتقی هەر هەڕەشە دەكەن. بەداخەوە ئێستاش كە گەیاندویانەتە هەورازێكی سەخت، نەك گەڕانەوە بۆ دۆخی جاران بەڵكو پارێزگاری لەوەی هەیە زۆر زەحمەت بووە.
لەسەر مێزی گفتوگۆ، پاڕانەوەو بەزەیی سیاسی نییە، ئەوەی هێزی هەیە ئیرادەی خۆی فەرز دەكات، ئێستاش هەرێم هیچی نەماوە پارێزبەندی خۆی پێبكات، دەبێ ئەوەندە بەرگە بگرێت تا توانای هەیە، بەغدا-ش كە وڵاتێكی شكستخواردووە بەپێی پێوەری نەتەوەیەكگرتووەكان، سەرباری ئەو دۆخە خراپەی هەیەتی، تا پێی دەكرێت ئیرادەی خۆی فەرزدەكات.