كورد له‌كوێی سیناریۆكه‌دایه‌؟

نوری كه‌ریم

2019-01-11 2236

كه‌ ده‌ڵێین سیناریۆكه‌، ئه‌وه‌شمان له‌به‌رچاو گرتووه‌ كه‌ چه‌ندین سیناریۆ ئاماده‌كراوه‌ و هه‌تا ئه‌و رۆژه‌ی ئه‌مه‌ریكا (فو ده‌كات به‌ نه‌فخی سوردا) چه‌ند سیناریۆی دیكه‌ش سازده‌كرێن و چه‌ندیش ده‌پێچرێنه‌وه‌، ئێمه‌ هه‌رته‌ماشاوان و ده‌ستبه‌ستراوین و به‌ر تۆپ و رۆكێتی قورس و وێرانكاریش ده‌كه‌وین، هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی تاكه‌كانمان به‌ر گولله‌ی وێڵ و گولله‌ی ته‌قه‌ی خۆشیی ده‌كه‌ون. ئێمه‌ی كورد وه‌ك تاك و حیزب و رێكخراو و وه‌ك نه‌ته‌وه‌ش جاره‌های جار بێهیوا كراوین و تروسكاییه‌كمان له‌ پێشمانه‌وه‌ نه‌بینیوه‌(دوبه‌ره‌كیی وشه‌ڕی كورد كوژیی1968ـ1970،هه‌ره‌سو داته‌پینه‌كه‌ی به‌هاری1975وهه‌ره‌س و داته‌پینه‌كه‌ی دوای 8/8/1988) ئه‌وه‌ ئاسایی بو،لێیراهاتین، به‌ڵام به‌دوای سه‌ركه‌وتنه‌ مه‌زنه‌كه‌ی جه‌ماوه‌ری باشور له‌ به‌هاری1991داو هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان،پێكهێنانی كابینه‌ی وه‌زیران و دامه‌زراندنی حكومه‌تی هه‌رێم،ئاڵاو نوسینی ده‌ستور، (هه‌ڵبژاردنی)سه‌رۆكی هه‌رێم و سه‌ركۆماری عێراق، وه‌رگرتنی پۆستی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ و چه‌ندین پۆستی هه‌ره‌باڵای حكومه‌تی عێراق و سه‌ربه‌خۆیی (ته‌واو ته‌واوی) حكومه‌تی هه‌رێم له‌ سیاسه‌تی ناوه‌وه‌ و ده‌ره‌وه‌ و بازرگانیی فرۆشتنی نه‌وت و ئازادكردنی ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانی هه‌رێم، تێكشكاندی داعش و گروپه‌ تیرۆریسته‌كانی سه‌ربه‌ قاعیده‌ و ئه‌نسارول ئیسلام و مه‌دالیای ئافه‌رین و رێزلێنانی هاوپه‌یمانان به‌ به‌رۆكی پێشمه‌رگه‌وه‌ و سه‌نگ و قورساییه‌كی نێوده‌وڵه‌تی كه‌ سه‌رانی كورد به‌خه‌یاڵیشیاندا نه‌هاتبو، به‌ڵام له‌ چه‌ند ده‌مژمێرێكدا ئه‌و هه‌مو ده‌سكه‌وته‌ ببێته‌ به‌شێك له‌ رابوردو و بێینه‌وه‌ سه‌ر سفر، ئه‌وه‌ كاره‌ساته‌،به‌ڵام وه‌ك كاره‌ساتی هه‌ره‌سه‌كان وكیمیاباران و ئه‌نفال نا،ئه‌مه‌یان كاره‌ساتی له‌ده‌ستدانی نیوه‌ی خاكی باشوره‌ به‌ كه‌ركوكی قودسی كوردستان و دڵی كوردستانه‌وه‌، كه‌ له‌راستیدا كه‌ركوك نه‌ قودسی كوردستانه‌ و نه‌دڵی كوردستانیشه‌، شارێكه‌ وه‌كو شاره‌كانی دیكه‌ی كوردستان ،جاران به‌هۆی نه‌وته‌كه‌یه‌وه‌ گرنگی یه‌كی ئابۆری هه‌بو،به‌ڵام ئێستا له‌ زۆر شوێنی هه‌رێم نه‌وت به‌رهه‌م ده‌هێنرێت . ده‌ڵێم كه‌ركوك دڵی كوردستان نییه‌ چونكه‌ مرۆڤــ كه‌دڵی له‌سینه‌ی ده‌رهێنرا ئیتر بێ گیانه‌. له‌ده‌ستدانی كه‌ركوك ته‌نها شكست و تێكشكاندنێكی سه‌ربازیی نییه‌،تێكشكاندن و داڕوخانی كه‌سایه‌تی مرۆڤی كورد و هه‌ره‌سهێنانی بڕواو متمانه‌یه‌تی به‌ (سه‌ركرده‌و سڕكرده‌ وبنكرده‌ و به‌رپرس و به‌ر په‌رسته‌كان)(1) و ئاڵای شه‌كاوه‌ی كوردستان و وره‌ی به‌رزی پێشمه‌رگه‌و سڤیل به‌دوای یه‌كدا له‌ حه‌واوه‌ نیشتنه‌ سه‌رزه‌وی. ئه‌وه‌ ریسوابونی كورد و ژێرپێخستنی ئاڵاكه‌یه‌تی كه‌ به‌ خوێنی هه‌زاره‌ها شه‌هید و په‌نجا ساڵێك خویچن و فرمێسك وماڵوێرانی بڵندكرایه‌وه‌. شه‌وی 16ی ئۆكتۆبه‌ر2017شه‌وه‌زه‌نگی نه‌هامه‌تی كورد بو، سێبه‌ری ره‌شی خۆی به‌سه‌ر باكوریشدا كێشا،سوپای تورك عه‌فرین داگیرده‌كات،توركیا دوای شكسته‌ سه‌ربازی یه‌كه‌ی له‌به‌رامبه‌ر خۆڕاگریی و قوربانیدانی كه‌م وێنه‌ی شه‌ڕڤانان و سه‌ركه‌وتنه‌ مێژویی یه‌كه‌یان له‌ كۆبانی، ئیستا به‌هاوكاریی و هاوئاهه‌نگیی ئه‌مه‌ریكا هه‌ستاوه‌ته‌وه‌ ودانوستاندن له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا ده‌كات كه‌ هێزه‌كانی هه‌ده‌په‌ و هه‌سه‌ده‌ ناچاربكه‌ن له‌ مه‌نبه‌ج بكشێنه‌وه‌، سوپای توركیای داگیركار و شه‌ڕخواز دێته‌ ناوجه‌رگه‌ی چه‌ند شارو شارۆچكه‌یه‌كی باشوره‌وه‌ وبۆ یه‌كه‌مجار جه‌ندرمه‌ی چاره‌گرانی ده‌ست و پێ خوێناوی تورك تێكه‌ڵاو به‌ دانیشتوانی(هه‌رێمێكی ئازاد) ده‌بێت هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی وڵاتی خۆی بێت و هه‌ڕه‌شه‌ی گرتنی چیای سه‌ربڵندی كورد قه‌ندیل ده‌كه‌ن. توركیا 19 بنكه‌ی سه‌ربازیی و سیخوریی و هه‌واڵگریی و فڕۆكه‌خانه‌یه‌كیشی له‌ سه‌ر خاكی هه‌رێم دامه‌زراندووه‌. ئه‌وانه‌ به‌هه‌موی سێ هه‌زار پسپۆڕ و ئه‌فسه‌ر و سه‌رباز كاری تێداده‌كه‌ن . یڵدرم ده‌ڵێت (هێزه‌كانمان له‌ هه‌رێم كردۆته‌ دو هێنده‌ی جاران،له‌ چیای قه‌ندیل نزیكبوینه‌ته‌وه‌ و به‌ر له‌ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان كۆنترۆڵی ده‌كه‌ین. ئێمه‌ 1250كیلۆمه‌تر سنورمان به‌ باكوری عێراقه‌وه‌یه‌،هه‌تا ئێستا 250كیلومه‌تری كۆنترۆڵ كراوه‌.له‌ ئاماده‌باشیشداین بۆده‌ست به‌سه‌رداگرتنی مه‌نبه‌ج و ده‌رپه‌ڕاندن و له‌ناوبردنی تیرۆریسته‌كانی په‌كه‌كه‌.)
باشه‌ ئێمه‌ی كورد وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی بنده‌ست و دابه‌شكراو له‌ كوێی سیناریۆكاندا دانراوین؟
جێمس ماتیس وه‌زیری به‌رگریی ئه‌مه‌ریكا له‌ دواكۆبونه‌وه‌ی ئه‌ندامانی په‌یمانی باكوری ئه‌تله‌سی رایگه‌یاند: (ئێمه‌و هاوپه‌یمانانی نێوده‌وڵه‌تیی كاتێك له‌رۆژهه‌ڵات و له‌ باكوری سوریا( رۆژاوای كوردستان ) ده‌كشێینه‌وه‌ كه‌ چاره‌سه‌رێكی سیاسیی(عادیلانه‌) مان بۆ شه‌ڕی ناوخۆی ئه‌و وڵاته‌ دۆزێبێته‌وه‌ و به‌شار ئه‌سه‌د نه‌توانێت جارێكی دیكه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ئه‌و ناوچانه‌و ده‌ست به‌سه‌ریاندا بگرێته‌وه‌.) ئه‌و ناچانه‌ش بریتین له‌و كانتۆنانه‌ی هێزه‌كانی سوریای دیموكرات(هسد/قسد)به‌ قوربانیدانێكی كه‌م وێنه‌ رزگاری كردون، به‌ڵام ئه‌و چوار كانتۆنه‌ هێشتا هه‌موخاكی رۆژاوای كوردستان نییه‌،كانتۆنه‌كانی عفرین و مه‌نبه‌ج رزگاربكرێن ده‌توانین بڵێن رۆژاوا ئازادكراوه‌ و هه‌مو گه‌لانی سه‌ر ئه‌و خاكه‌ به‌ خاك و وڵات ونیشتیمانی خۆیانی ده‌زانن و به‌رگریی لێده‌كه‌ن به‌بێ جیاوازی ئه‌تنیی و ئاینیی، به‌ڵام دوژمنانی كورد بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌ كورد چواریه‌كی هه‌مو خاكی سوریای داگیركردووه‌ كه‌ ده‌كاته‌ چوار ئه‌وه‌نده‌ی پانتایی ئه‌و خاكه‌ی پێشتر له‌سه‌ری ده‌ژیان. ئه‌وه‌ی زۆرتر شۆڤێنزمی عه‌ره‌ب و تورك و گروپه‌ چه‌كداره‌كانی ئه‌ردۆگانی ده‌هری كردووه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌و ناوچانه‌ بریتین له‌ ناوچه‌ هه‌ره‌ به‌پیت به‌ره‌كه‌ته‌كانی سوریا و سه‌رچاوه‌كانی ئاو (روباری فورات) ونه‌وت و گاز و گرنگترین به‌رهه‌مه‌كانی دانه‌وێڵه‌ و میوه‌ش هه‌ر له‌وێدان.ئه‌وه‌ به‌وهۆیه‌وه‌یه‌ كه‌ده‌ڵێن كورد له‌ عفرین رایكرد و ئێستا هاتووه‌ له‌سه‌ر نه‌وت و گاز شه‌ڕده‌كات و بووه‌ به‌ دارده‌ستی ئه‌مه‌ریكا. وه‌ك ئاشكرایه‌ هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌ صاڵی 2014ه‌وه‌ بنكه‌و باره‌گایان له‌ سوریا دامه‌زراند و ئێستا 14چوارده‌ بنكه‌ی سه‌ربازیی جۆراو جۆریان له‌ چه‌ندین ناوچه‌دا هه‌یه‌ و وه‌ك به‌رپرسه‌ باڵاكانیان ده‌ڵێن( ئامانجمان ئه‌وه‌یه‌ سوریا بگه‌یه‌نینه‌ كه‌ناری ئاشتیی و ئارامی). ئێرانیش12 دوازده‌ هه‌زار چه‌كداری له‌سه‌ر خاكی سوریا جێگیركردووه‌، ئه‌وه‌ جگه‌ له‌ هێزه‌كانی حیزبوڵای لوبنانی كه‌ ژێرفه‌رمانی ئێرانن و رۆژانه‌ بنكه‌و باره‌گاكانیان له‌ شوێنی نادیار و به‌ فڕۆكه‌ی بێ فڕۆكه‌وان هێرشیان ده‌كرێته‌سه‌ر.حوسییه‌كانیش له‌ یه‌مه‌نه‌وه‌ له‌ بری ئێران موشه‌ك ئاراسته‌ی وڵاتی سعودییه‌ ده‌كه‌ن. له‌ راستیش دورناكه‌وینه‌وه‌ كه‌ بڵێین ئه‌گه‌ر هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكاو روسیا نه‌هاتنایه‌ته‌ سۆریا و ئیسرائیلیش به‌نهێنی و به‌ئاشكرا ده‌ستی قورسی له‌ هێزه‌كانی ئێران نه‌وه‌شاندبا،دڵنیام هێزه‌كانی ئێران ده‌مێك بۆ ئه‌و ناوچانه‌و زیاتریشیان داگیركردبو، قاسم سلێمانی و به‌كرێگیراوانی ئه‌ردۆگان له‌وناوه‌دا كلكیان تۆزی ده‌كرد و بۆ دژایه‌تیكردن وله‌نێوبردنی كورد ته‌باو گونجاو پێكه‌وه‌ كاریان ده‌كرد له‌فه‌رمانڕه‌واییكردنی ئه‌و ناوچانه‌دا، هه‌رچه‌ند ئێستاش ئاماده‌ییه‌كی فراوانیان هه‌یه‌ و صه‌تان هه‌زار چه‌كداری خۆیان و به‌كرێگیراویان دامه‌زراندووه‌.ئه‌مه‌ریكاو رۆسیاو هێزه‌كانی كورد نه‌بونایه‌، ئێران بۆ دابینكردنی رێگا ستراتیژی یه‌كه‌ی له‌ تارانه‌وه‌ بۆ لوبنان(گوایه‌ بۆ رزگاركردنی فه‌له‌ستان) و توركیاش بۆ له‌نێوبردنی كورد به‌گشتیی و هێزه‌كانی شه‌ڕڤانان و پێكه‌كه‌ به‌تایبه‌تیی، ئه‌وه‌نده‌ی بۆیان بكرابایه‌ خاكی سوریایان له‌ نێو خۆیاندا دابه‌ش ده‌كرد، به‌ڵام ئه‌و مه‌ترسییانه‌ هه‌ر په‌یوه‌ندی به‌گه‌لی سوریاوه‌ نییه‌،مه‌ترسی راسته‌وخۆی بۆ ئیسرائیل هه‌یه‌ و نه‌ك هه‌ر ئاسایش و ئارامیی به‌ڵكو بون و مانه‌وه‌شی ده‌خاته‌ مه‌ترسی یه‌وه‌، به‌ڵام جوله‌كه‌ به‌وه‌ ناسراون زۆر زو تیماری ده‌ردی خۆیان ده‌كه‌ن.ناتانیاهۆ به‌ ئاشكرا و له‌ كه‌نیستی ئیسرائیله‌وه‌ رایگه‌یاند: ئیسرائیل و شیعه‌ ئه‌وه‌نده‌ هاوكار و هاوئامانجن وه‌ك ئه‌وه‌ی یه‌ك ده‌ست بن! ئایه‌توڵاخومه‌ینی ئیسرائیل و فه‌ره‌نسا گه‌ڕاندیانه‌وه‌ بۆ ئێران و دایانمه‌زراند، داعش ئێمه‌ هێنامانه‌ ناو كایه‌كه‌، به‌هاری عه‌ره‌ب پلانێكی هاوبه‌شی نێوده‌وڵه‌تی بو بۆ تێكشكاندنی هێزو توانای سه‌ربازیی ئه‌و وڵاتانه‌و له‌نێوبردنی سه‌رۆكه‌كانیان و (چاوترساندنی ئه‌وانی دیكه‌). ئێمه‌ له‌ باشوری لوبنان كشاینه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی هیزه‌كانی شیعه‌(حیزبوڵا) له‌وێ دامه‌زرێت و لوبنان پارچه‌پارچه‌ بكه‌ین له‌ نێوان شیعه‌ و سونه‌و كریست و مارۆنیی و دوردزی ..و كار به‌وه‌ بگات (حیزبوڵا به‌فه‌رمانی راسته‌وخۆی حه‌سه‌ن نه‌صروڵا،ره‌فیق حه‌ریری له‌ نێوه‌راستی به‌یروت دا تیرۆربكات،حوسی یه‌كانی سه‌ربه‌ ئێران له‌ یه‌مه‌ن به‌ رۆكێتی جۆری سكۆد وڵاتی سعود هه‌راسان بكه‌ن،فه‌له‌ستینی یه‌كان ئه‌و (فیشه‌كه‌ شێتانه‌) بهاون بۆ ئیسرائیل كه‌ ئێمه‌ به‌یاری منداڵانی ده‌زانین.
سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا دۆناڵد ترامپ له‌ دوا كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومونی(نه‌ته‌وه‌ یه‌كنه‌گرتووه‌كان)دا وتی: كورد گه‌ڵێكی مه‌زن و جه‌نگاوه‌ری به‌هێزن،من زۆر خۆشمده‌وێن وزۆریش هه‌وڵده‌ده‌ین یارمه‌تییان بده‌ین.ئه‌وه‌ له‌یادمه‌كه‌ن كه‌ ئه‌وه‌ هه‌رێمی ئه‌وانه‌،پێكه‌وه‌ جه‌نگاین و پێكه‌وه‌ مردین.هه‌زاران كوردمان له‌ده‌ستدا كاتێك به‌ره‌نگاریی داعشیان ده‌كرد. ئێمه‌ ئه‌وه‌ له‌بیرناكه‌ین.ئه‌ردۆگانی سه‌رۆكی توركیا كه‌ گوێبیستی ئه‌م لێدوانه‌ بو، یه‌كسه‌ر هه‌ستاو هۆڵه‌كه‌ی جێهێشت.به‌ڵام ئه‌وانه‌ی ئه‌م سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكایه‌ چاك ده‌ناسن وه‌ك ژه‌نه‌راڵی خانه‌نشین ستانلی میكریستال ده‌ڵێن(ترامپ پیاوێكی درۆزن وناپاك و بێڕه‌وشته‌) راستیش ده‌كه‌ن ئاخر ئه‌وه‌ چه‌ند جار ئه‌مه‌ریكا سمێڵی كورد ده‌تاشێت و ئاوێنه‌كه‌ش ده‌داته‌ ده‌ستی،كوردیش هه‌رئه‌وه‌نده‌ی ناخۆشه‌ هه‌تا سمێلی دێته‌وه‌، ئیتر ده‌ست به‌قه‌فی سمێڵیدا دێنێت و نه‌مێش میوانێتی و نه‌بای دیوه‌ و نه‌باران. ئه‌وه‌ پلان شیوه‌ی یاریكردنی یاریزانه‌ گه‌وره‌كانی سیاسه‌ته‌، مرۆڤی كورد پێویسته‌ به‌رده‌وام و هه‌تا هه‌تایه‌ نه‌فره‌ت له‌ زلهێزه‌كان بكات،ئه‌ی رو له‌ كێ بكات، وڵاتێك نادۆزێته‌وه‌ ئاوڕی لێبداته‌وه‌.. قاعیده‌ و دواتر داعش بێئه‌وه‌ی خاوه‌نی بستێك خاك و جێگه‌ پێیه‌ك بن له‌ عێراق و له‌ سوریا،له‌هه‌ردو وڵاته‌كه‌داو له‌ به‌شێكی بچوكی باشوری كوردستانیش خۆیان دامه‌زراند و به‌ره‌نگارییه‌كی ئازایانه‌ی ئه‌مه‌ریكاو هاوپه‌یمانه‌كانیان ده‌كرد و ئه‌گه‌ر(ساویلكه‌یی و خۆشباوه‌ڕیی)كورد نه‌بوایه‌ ته‌پڵی تۆپانیان به‌ زڵهێزه‌كان ده‌كرد و ده‌وڵه‌تی عێراق و شام یش بۆ ماوه‌یه‌ك داده‌مه‌زرا به‌ سه‌رۆكایه‌تی خه‌لیفه‌ی موسوڵمانان عومه‌ر به‌غدادی كه‌ هه‌ر به‌پلانی ئه‌مه‌ریكا له‌ زیندانی سه‌ربازگه‌یه‌كی ئه‌مه‌ریكا له‌به‌غدا هه‌ڵات له‌گه‌ڵ دوهه‌زار تیرۆریستدا.
2
باسه‌كه‌مان به‌خه‌ستیی له‌سه‌ر كوردی رۆژاو باشوری كوردستانه‌، كێشه‌ له‌نێوان ئه‌مه‌ریكاو كوردا چیه‌ له‌كاتێكدا هێشتا ئه‌مه‌ریكا دۆستێكی وه‌ها پاك و دڵسۆز وقوربانیده‌ری نه‌بووه‌، خاڵی ناكۆكی چییه‌؟ئایا پێشمه‌رگه‌كانی باشور له‌لایه‌ك و شه‌ڕڤانانی كورد له‌رۆژاوا كه‌ بڕبڕه‌ی پشتی هێزه‌كانی سوریای دیموكرات ئه‌وانن، مه‌ترسین بۆ به‌رژه‌وه‌ندی یه‌كانی توركیاو ئێران له‌و ناوه‌دا، سنوره‌كانی توركیا ده‌كه‌ونه‌ به‌رمه‌ترسی و بێئارامیی و ده‌ستدرێژیی پێشمه‌رگه‌ یا شه‌ڕڤانان؟سامانی ئاوه‌كانی روباری فورات كه‌ سه‌رچاوه‌كانیشی له‌خاكی باكوری كوردستانه‌وه‌ هه‌ڵده‌قوڵێت،كه‌ڵه‌گایه‌تی شۆڤێنزمی تورك به‌ره‌و كۆتایی ده‌بات كه‌ ئه‌گه‌ر بۆی بلوێت وه‌كو (دێوه‌ره‌شه‌كه‌) ی ئه‌فسانه‌كان به‌ری ئاوه‌كان ده‌گرێت و به‌ منه‌ت و شاباش (خێراو) به‌ هه‌ردو وڵاتی عێراق و سوریاو هه‌رێمی باشوریش ده‌دات، وه‌ك ئه‌وه‌ی چه‌ندین جار ئاوی له‌ خواروی عێراق ده‌گرته‌وه‌ و زیانێكی زۆری به‌ مه‌ڕوماڵات و كشتوكاریان ده‌گه‌یاند.سه‌ره‌تای صاڵانی هه‌شتاكانی سه‌ته‌ی رابوردو شوانكاره‌ی نێوه‌ڕاست و خواروی عێراق مه‌ڕوماڵاتیان له‌به‌ر بێ ئاوی گه‌یانده‌ باشوری كوردستان و مه‌ڕێكیان به‌ نرخی قه‌له‌مونێك ده‌فرۆشت !!
تۆبڵێی ئه‌م راوه‌ ریوی یه‌ بۆ كه‌وڵی كۆماری ئیسلامی ئێران بێت؟ هه‌رهه‌مو حكومه‌ته‌كانی ئه‌م سه‌رزه‌مینه‌ جگه‌ له‌ ده‌سه‌ڵاته‌كه‌ی به‌شار ئه‌سه‌د،هه‌ریه‌كه‌و كه‌موزۆر له‌ئاستێكدا و به‌ڕاده‌یه‌ك زیانی قورس به‌به‌رژه‌وه‌ندی یه‌كانی ده‌گات به‌هۆی سیاسه‌تی (هه‌نارده‌كردنی شۆڕش) وكۆماری ئیسلامی ئێران به‌مه‌ترسی یه‌كی گه‌وره‌و سه‌رچاوه‌ی گروپه‌ تیرۆریسته‌كان و توندوتیژی و تێكدانی ئارامیی و ئاسایشی جیهان داده‌نێن ،هه‌رچه‌ند ئه‌و وڵاتانه‌ له‌كاردانه‌وه‌ و هه‌ڵوێست وه‌رگرتندا جیاوازن.
رێككه‌وتنه‌كه‌ی ساڵی2015ی نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1(ئه‌مه‌ریكا، روسیا، به‌ریتانیا، فه‌ره‌نسا،چین وئه‌ڵه‌مانیا له‌سه‌رفایلی به‌رنامه‌ ئه‌تۆمییه‌كه‌ی ئێران بریتیبو له‌وه‌ی ئێران ده‌ستبه‌رداری پیتاندنی یۆرانیۆم بێت،به‌ڵام ئێران نیازی نه‌بو به‌و خاڵه‌وه‌ پابه‌ند بێت،دومانگ دواتر پیتاندی یۆرانیۆمی به‌رزكرده‌وه‌ له‌ 15% بۆ 20% و ئه‌گه‌ر به‌و رێژه‌یه‌ش په‌ره‌ به‌ به‌رنامه‌كه‌ بدات ده‌توانێت له‌صاڵی2020 به‌ دواوه‌ ئه‌و رێژیه‌ بگه‌یه‌نێته‌90% و كۆگاكان پڕده‌كات له‌چه‌كی ئه‌تۆم، به‌ڵام هه‌رهه‌مو داتاكان رو له‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مه‌ریكای سه‌رده‌می ترامپ به‌په‌له‌یه‌ كه‌ یه‌كلایه‌نه‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه‌ و بیداته‌وه‌ به‌ روی ئێراندا،هه‌رچه‌نده‌ وڵاتانی ئه‌وروپاو روسیاو چین دژی وه‌ها هه‌نگاوێكی ئه‌مه‌ریكا ده‌وه‌ستن.
ئه‌و12مه‌رجه‌ی ئه‌مه‌ریكادایناوه‌ بۆ ئێران زۆر قورسن، فه‌ره‌نسا و به‌ریتانیاش له‌ورووه‌وه‌ هاوده‌نگی ئه‌مه‌ریكان. روسیاو چین و ئه‌ڵه‌مانیا هاوده‌نگ نین،بۆیه‌ ئێران چاوه‌ڕوانی پشتیوانییان لێده‌كات،روسیا و چین پشتگیری ئێران ده‌كه‌ن به‌ڵام ئه‌ڵه‌مانیا ناتوانێت له‌روی ئه‌مه‌ریكادا بوه‌ستێت. سوریای به‌شار ئه‌سه‌د له‌سه‌ر لێواری مه‌رگه‌،هه‌مو هه‌وڵێكی خستۆته‌گه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی روسیا رۆكێتی ئێس 300 ی بداتی و بتوانێت پشتگیری یه‌كی ئه‌كتیڤ له‌ هێزه‌كانی ئێران و حه‌سه‌ن نه‌صروڵا بكات،هه‌رچه‌ن رۆژنامه‌ی لویان ی فه‌ره‌نسایی نوسیوێتی كه‌ به‌شار ئه‌سه‌د به‌ڕێگه‌وه‌یه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ گۆڕپانی نێوده‌وڵه‌تی .حه‌سه‌ن نه‌صروڵا به‌فه‌رمانی ئێران هێزه‌كانی حیزبوڵای له‌ سوریا كێشایه‌وه‌ و به‌پشتیوانیی تۆپخانه‌یه‌كی ئێران به‌ درێژایی سنوره‌كانی ئیسرائێل بڵاوبونه‌ته‌وه‌،ئیسرائیلیش ده‌مێكه‌ خوازیاره‌ شه‌ڕهه‌ڵگیرسێت و ئاگری غه‌زه‌بی خۆی به‌سه‌ر كۆماری ئیسلامدا بڕژێنێت، به‌تایبه‌تیش كه‌ ئه‌مجاره‌یان مه‌ترسی ئه‌وه‌ له‌ ئارادا نییه‌ به‌ شه‌ڕی عه‌ره‌ب و ئیسرائیل(ئیسلام و گاور) ئه‌ژماربكرێت و گه‌لانی موسوڵمان بیكه‌نه‌ هه‌راو هوریا، چونگه‌ ئه‌مجاره‌یان ئێرانه‌ و به‌ره‌گه‌ز عه‌ره‌ب نییه‌ و به‌ئاینزاش شیعه‌ی دوازده‌ ئیمامیی(جه‌عفه‌ری) یه‌ و ته‌نها سوریا هاوده‌نگ و هاوئاینزایه‌تی. ئه‌مه‌ریكاش له‌وپه‌ڕی ئاماده‌باشیدایه‌،پتر له‌ 60شه‌صت پارچه‌چه‌كی ده‌ریایی زه‌به‌لاحی له‌ده‌ریای چین كشانۆته‌وه‌ بۆ ده‌ریای عومان و كه‌نداو.ته‌نها له‌ وڵاتی سعود 60شه‌صت ده‌ستگای دژه‌ موشه‌ك(پاتریۆت)ی هه‌ره‌ زیره‌كی دامه‌زراندووه‌، له‌به‌حره‌ین 10 و له‌ئیماراتیش23، هه‌روه‌ها جێگیركردنی به‌شێگ له‌ هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا كه‌ له‌ سوریا ده‌كشێنه‌وه‌ له‌په‌نا سنوری ئێراندا له‌ ناوچه‌كانی حه‌ریر و باتاس و شه‌قڵاوه‌.ئه‌م ئاماده‌كاری یه‌ چڕوپڕ فراوانه‌ی ئه‌مه‌ریكا جگه‌ له‌و ئه‌ركانه‌ی به‌ ئیسرائیل و هاوپه‌یمانان سپێردراوه‌، نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‌ له‌ یه‌كه‌مین گوژمه‌گانی جه‌نگه‌كه‌دا ئێران له‌ په‌لوپۆ ده‌كه‌وێت و ئاڵای سپی به‌رزده‌كاته‌وه‌.به‌ر له‌ روداوه‌كان كه‌ دژی هه‌موجۆره‌ شه‌ڕوشۆڕ و كوشتوكوشتار و توندوتیژییه‌كم به‌تایبه‌تیش ئه‌گه‌ر ماڵه‌ وێران و كاوله‌كه‌ی كورد گۆڕه‌پانه‌كه‌ی بێت،به‌ڵام دڵنیام پێكدادانێكی قورس ده‌قه‌ومێت و هه‌روه‌ك به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی دو پاڵه‌وانی بۆكسێن دێته‌ به‌رچاوم كه‌ یه‌كێكیان زۆر به‌خۆی ده‌نازێت و به‌كه‌شوفش و هه‌راوزه‌ناوه‌ دێته‌ مه‌یدان، به‌ڵام هه‌رزو فشده‌بێته‌وه‌ و به‌جۆرێك له‌په‌لوپۆ ده‌كه‌وێت راهێنه‌ره‌كه‌ی(خاولی سپی) فڕێده‌داته‌ به‌رپێی ناوبژیوانه‌كه‌ بۆ راگرتنی ململانێكه‌ و رازیبون به‌دۆراِندن و سه‌ركه‌وتنی پاڵه‌وانی ركه‌به‌ر! ئه‌وه‌ شكست و دۆڕاندنه‌، به‌ڵام شكست ودۆڕاندنێكی ئابڕومه‌ند نییه‌،ئێرانیش هه‌ر له‌ قۆناغی یه‌كه‌می روبه‌ڕویونه‌وه‌كه‌دا ئاڵای سپی به‌رزده‌كاته‌وه‌ و وه‌ك سوپا به‌زیوه‌كه‌ی صه‌دام شكستێكی سه‌ربازیی ئابڕوتكێن قبوڵ ده‌كات بۆ رزگاركردنی ئه‌وه‌ی كه‌ ده‌توانێت رزگاری بكات.
به‌ریتانیا به‌خشپه‌یی كارده‌كات، وه‌ك ئه‌مه‌ریكای سه‌رده‌می تره‌مپ خواست و ئامانجه‌كانی ده‌رناخات و هه‌میشه‌ په‌رده‌پۆشیان ده‌كات،ئامانجه‌كانیشی كه‌متر له‌گه‌ڵ ئامانجه‌كانی ئه‌ڵه‌مانیاو فه‌ره‌نساو ئیتالیا و ئیسپانیادا یه‌كده‌گرنه‌وه‌، كه‌چی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ڵوێسته‌كانی زۆر كاریگه‌رن، ئه‌وه‌تا مه‌رج بۆ كۆتاییهێنان داده‌نێت بۆ خستنی رژێمه‌كه‌ی ئێران. له‌گه‌ڵ توركیاشدا به‌رژه‌وه‌ندی زۆره‌ و پارێزگاریشی لێده‌كات، ئه‌گه‌رنا توركیا خۆی له‌به‌رده‌م قه‌یرانی سیاسیی و ئابوریی و سزائابورییه‌كانی ئه‌مه‌ریكادا راناگرێت و ده‌كه‌وێت.بۆریس جونسن وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا، هه‌تا ئێستا پشتگیریی ئێران و عێراقی ده‌كرد،ئێستا ده‌ڵێت(گۆڕینی‌ رژێمی ئێران نزیكه‌، هه‌رچه‌ند ئێمه‌ كار بۆ ئه‌وه‌ ناكه‌ین، به‌ڵام له‌داهاتویه‌كی نزیكدا روده‌دات.) ئه‌گه‌ر مه‌به‌ست له‌ گۆڕینی رژێمه‌كه‌، گۆڕینی ده‌مو چاوه‌كان بێت ومێزه‌ربه‌سه‌ره‌كان دوربخرێنه‌وه‌ و بێ مێزه‌ره‌كان بێنه‌ جێگه‌یان، قاسمی سڵێمانی و به‌ره‌ی قودس جێگه‌ی ئایه‌توڵاكان بگرنه‌وه‌، ئه‌وه‌ ئه‌مه‌ریكا خه‌یاڵی خاوه‌، چونكه‌ هه‌ر مێزه‌ربه‌سه‌ره‌كان خۆیان كۆده‌تایه‌كی سپی ده‌سازێنن و به‌ره‌ی قودس دێنه‌ سه‌ركار و ده‌كه‌ونه‌وه‌ گفتوگۆو دانوستاندن له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكا و ئه‌وروپادا و ئه‌وه‌ش چه‌ندین ساڵ ده‌خایه‌نێت و ده‌چێته‌ سه‌ر ته‌مه‌نی رژێمی مێزه‌ربه‌سه‌ره‌كان و ده‌سه‌ڵاتی په‌ت و سێداره‌.به‌ڵام به‌ریتانیا چاوی له‌وه‌یه‌ هه‌رگۆڕانكارییه‌ك له‌ ئێراندا روبدات، بارودۆخه‌كه‌ وه‌ك سوریا نه‌بێته‌ كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌و وڵاتانی نزیك و دور بێنه‌ ناوه‌وه‌ و هه‌ریه‌كه‌یان به‌شێكی داگیربكات،هه‌روه‌ها زیان به‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ئابوریه‌كانیشی نه‌گات و كۆمپانیا به‌ریتانیاییه‌كان له‌ ئێراندا بمێننه‌وه‌.ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌ هۆكاره‌كانی مانه‌وه‌ی رژێمی مه‌لاكانی ئێران .پێنس كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ جێگره‌كانی تره‌مپ رایگه‌یاند كه‌ روداوی گه‌وره‌ و گۆڕانكاریی مه‌زن له‌ خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ند دا به‌ڕێوه‌یه‌..سعودییه‌و ئیمارات گه‌مارۆكانی سه‌ر وڵاتی قه‌ته‌ر هه‌ڵده‌گرن،قه‌ته‌ریش وه‌ك ئه‌وان به‌شێك له‌ مه‌سره‌فی ئه‌مه‌ریكا ده‌گرێته‌ ئه‌ستۆ.هاوپه‌یمانه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌ناوچه‌كه‌دا،سعودییه‌،كوێت، ئیمارات،میسر و مه‌غریب كه‌وتونه‌ته‌ خۆیان، مه‌غریب ده‌ستپێشخه‌ری كرد و په‌یوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ ئێراندا پچڕان.ئیسرائیلیش كه‌ ده‌بینێت میلیشیاكانی سه‌ر به‌ئێران له‌ سنوره‌كانییه‌وه‌ نزیكن،له‌ هه‌موان بێ ئارامتره‌ و رۆژانه‌ له‌و هێزانه‌ ده‌دات و ئه‌مه‌ریكاش دڵنیای ده‌كات كه‌ئێران ده‌بێت بچێته‌وه‌ قاوغه‌كه‌ی خۆی و توانای ئه‌وه‌ی نه‌بێت ببێته‌ مه‌ترسیی بۆ سه‌ر وڵاتانی ناوچه‌كه‌ و ئاڕاسته‌كردنی تیرۆر له‌جیهاندا.
ئێران به‌ناچاری و بۆمانه‌وه‌ی خۆی هه‌مو رێگایه‌ك ده‌گرێته‌به‌ر،پلانی ورد و ژیرانه‌شی هه‌یه‌ و كه‌لێنبڕ كارده‌كه‌ن و پاره‌و چه‌ك به‌هه‌مولایه‌كدا ده‌به‌خشنه‌وه‌. دوابه‌دوای كۆتایی شه‌ڕی (خومه‌ینی ـ صه‌دام) و هه‌ر له‌ساڵی 1989وه‌ وبه‌پێی ستراتیژی (هه‌نارده‌كردنی شۆڕش) پلانیان دارشت بۆ پێچانه‌وه‌ی عێراق و دواتر سوریا و لوبنان و یه‌مه‌ن وهاوكاریی زۆرتری حیزبوڵاو گروپه‌كانی دیكه‌ ده‌كات له‌سوریا بۆ ئه‌وه‌ی وه‌ك لایه‌نێكی به‌هێز بمێنێته‌وه‌ له‌ هاوكێشه‌كانی كێشه‌ی سوریادا. له‌ عێراقیش هه‌وَلده‌دات كورد وكورد، شیعه‌ توندڕه‌وه‌كان(سه‌ربه‌ مالیكی،هادی عامیریی) و شیعه‌ میانڕه‌وه‌كان(سه‌ربه‌ موقته‌دا سه‌در و حه‌یده‌ر عیبادی وعه‌مارحه‌كیم و عادل عه‌بدولمه‌هدی)، شیعه‌و كورد،كورد و توركمان به‌شه‌ربدات، به‌ڵام دوارۆژه‌كان كۆماری ئیسلامی ئێران نزیكه‌ وبه‌پێی پلانه‌كان یه‌كه‌م گورزی قورس له‌ سه‌ر خاكی سوریا به‌رئێران ده‌كه‌وێت، دوه‌م گورز كه‌ ئه‌مه‌یان كوشنده‌ ده‌بێت له‌ خاكی عێراقه‌وه‌ ده‌بێت.ئێران ده‌زانێت شه‌ڕه‌كه‌ روده‌دات، هه‌وڵده‌دات له‌ده‌ره‌وه‌ی ئێران بیكات و له‌ سنوره‌كانی ئیسرائیله‌وه‌ شه‌ڕێك له‌گه‌ڵ جوله‌كه‌دا و له‌ عێراقیش شه‌ری ناوخۆ هه‌ڵبگیرسێت.
3
روسیا كه‌(به‌هۆی گرێبه‌سته‌كانی نێوان هه‌رێم و روسیانه‌فت، نفوزی له‌ هه‌رێمی كوردستان په‌یدا كردووه‌) له‌پاڵ ئێران و توركیادا(بێ هاوبه‌شیی به‌شار ئه‌سه‌د) دژی ئه‌مه‌ریكاو ئیسرائیل وكورد،له‌ سیناریۆیه‌كی دیكه‌شدا روسیا،ئێران و ئه‌سه‌د دژی ئه‌مه‌ریكاو ئیسرائیل و كورد، به‌ڵام ئه‌وه‌شمان بیرنه‌چێت كه‌سه‌رۆكی سۆریا به‌شار ئه‌سه‌د له‌گه‌ڵ هه‌موانه‌ وهه‌مانكات دژی هه‌موانیشه‌ (جگه‌ له‌ ئێران) و وه‌ك صه‌گی چوارچاوی لێهاتووه‌ نازانێت رو له‌ كێ و پشت له‌ كێ بكات! ئه‌مه‌ریكا و ئیسرائیل هێرشیان كرده‌ سه‌ر بنكه‌و باره‌گاكانی ئێران له‌ سوریا،روسیا نقه‌ی نه‌كرد، بۆیه‌ ئێران رایگه‌یاند كه‌ پۆتین گه‌وره‌ترین فێڵبازه‌.كوردیش ده‌بێت هاواربكات و بڵێت نه‌ك ئه‌مه‌ریكاو هاوپه‌یمانه‌كانی كه‌ دوباره‌ و چه‌ندباره‌ چاوبه‌ستمان لێده‌كه‌ن، زه‌ڕنه‌قوته‌ ده‌ست و پێ به‌ستراوه‌كانی وه‌ك عێراقیش فێَڵبازن و هه‌ر به‌كوردیش ده‌وێرن وه‌ك ئه‌وه‌ی 16ئۆكتۆبه‌ر به‌سه‌ریان هێناین و ئه‌مه‌ریكاش دوباره‌ نامه‌ردیی له‌گه‌ڵ كردین.
ئێستا روسیا وئیسرائیل دژی ئێران پێداگرن كه‌ پێویسته‌ هه‌موویان له‌سوریا بچینه‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ تایبه‌تیش له‌نزیك سنوره‌كانی ئیسرائیل. ئیران كه‌ دوای كه‌وتنی صه‌دام په‌لوپۆی هاویشت و له‌ عێراق و سوریا و لوبنان وفه‌له‌ستان ویه‌مه‌ن و ئه‌فغانستان یاری یه‌ك له‌ ناوچه‌كه‌دا ده‌كات له‌ كێشی یاریزانه‌ سه‌ره‌كی یه‌كانی وه‌ك ئه‌مه‌ریكا و روسیا دایه‌، توركیاش له‌ 2014ه‌وه‌ جێگه‌ پێیه‌كی له‌ سوریادا بۆ خۆی كرده‌وه‌ و به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندی یه‌ هاوبه‌شه‌كانی له‌گه‌ڵ روسیادا له‌ وڵاتانی قه‌فقاس كه‌ به‌شێكیان توركزمانن، ده‌مێك یار وته‌باو ده‌مێك نه‌یار و ناكۆك خۆ ده‌سازێنن بۆ سه‌رخستنی پلانه‌ ئابوری یه‌كانی روسیا به‌تایبه‌تیش وزه‌، چاوداگرتن و چاونوقاندنیان له‌نێواندا هه‌یه‌.ئه‌مه‌ریكاش چاوی له‌ هه‌ندێك له‌ هه‌ڵه‌كانی ئێران و توركیا ده‌نوقاند بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ی كوشنده‌یان له‌ده‌ست بقه‌ومێت وه‌ك هه‌ڵه‌ كوشنده‌كانی(ناپۆلیون و هیتله‌ر بۆ داگیركردنی روسیا(یه‌كێتی سۆڤێت) و هه‌ڵه‌ی صه‌دام حسه‌ین له‌ داگیركردنی كوێت و هه‌ڵه‌ی پێشه‌وا موعه‌ه‌مه‌ر قه‌زافی له‌ كاره‌ساتی فرۆكه‌كه‌ی ئاسمانی لۆكه‌ربی و حوسنی موباره‌ك له‌ گه‌ڵ ئیخوانه‌كان). باڵه‌كانی پێكه‌كه‌ هاوپه‌یمانی ئه‌مه‌ریكاو هاوپه‌یمانه‌كانی ئه‌مه‌ریكان، له‌ملاشه‌وه‌ په‌یوه‌ندی به‌هێزیان له‌گه‌ڵ ئێران دامه‌زراندووه‌ و جۆرێك په‌یوه‌ندی ژێر به‌ژێریشیان له‌گه‌ڵ روسیادا هه‌یه‌.ئێرانیش لای خۆیه‌وه‌ كارتی شیعه‌و سونه‌ چاك به‌كارده‌بات ، بۆنمونه‌ له‌ عێراق و هه‌رێم ، ده‌توانێت به‌و كارته‌ جۆره‌ها كێشه‌ بۆ توركیاش بنێته‌وه‌،بۆیه‌ توركیاش هه‌ندێك جار ده‌ستی له‌ سوكه‌مافێكی خۆی به‌رداوه‌ بۆ ئێران. پارتی دیموكراتی كوردستانیش به‌سه‌رۆكایه‌تی مه‌سعودبارزانی و به‌ره‌زامه‌ندی ئێران سه‌رگه‌رمی ئاشتبونه‌وه‌ن له‌گه‌ڵ به‌غدا و فه‌رشی سوریان بۆ راخست. یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستانیش كه‌لایه‌نگرێكی به‌رده‌وام وسه‌رگه‌رمی پێكه‌كه‌ بو له‌ دژی پارتی، ئه‌وه‌تا (به‌ له‌قه‌ له‌ق)په‌لاماری باره‌گاكانی (ته‌ڤگه‌ڕی ئازادی) ده‌دات له‌ ده‌ڤه‌ری صه‌وز و هه‌رهه‌موی داخست! نێوانی روسیاو توركیا ساردده‌بێته‌وه‌، ئه‌مه‌ریكاو توركیا(چاوداگرتنێكیان) له‌ نێواندایه‌ ،روسیا وئه‌مه‌ریكا له‌یه‌كدی نزیك ده‌بنه‌وه‌ چونكه‌ هه‌میشه‌ قاڵبێك كێك هه‌یه‌ ئه‌وان له‌سه‌ر دابه‌شكردنی پێكبێن.ئه‌مه‌ریكا،به‌ریتانیا، فه‌ره‌نسا،ئه‌ڵه‌مانیا،توركیا و ئێران كه‌ ریفراندۆمیان بۆ سه‌ربه‌خۆیی كوردستان به‌ هه‌ڵه‌یه‌كی كوشنده‌ ده‌ژمارد ومه‌سعود بارزانی یان له‌وه‌ وریاده‌كرده‌وه‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌ نه‌هاوێت،ئه‌وه‌ بڤه‌یه‌، ئێستا هه‌ر ئه‌وانن بێگومان جگه‌ له‌ ئێران و توركیا،به‌ سه‌ره‌تاتكێ و قسه‌یه‌ك لێره‌و هه‌ڵوێستێك له‌وێ،پلانی (دامه‌زراندنی كوردستانی گه‌وره‌) ده‌خه‌نه‌گه‌ڕ به‌هاوكاریی هه‌رهه‌مو وڵاتانی كه‌نداو و ملیار و تریلیۆنه‌كانیانه‌وه‌ به‌ومه‌به‌سته‌ی كورد ببێته‌ (ره‌به‌ل) له‌نێوان مه‌ترسی یه‌كانی ئێران بۆ سه‌ر وڵاته‌كانیان و بۆ سه‌رلوبنان و له‌وێوه‌ بۆ سه‌ر ئیسرالیش. ئیران و توركیا كه‌ دوهێزی به‌رچاو و دو ژماره‌ی گه‌وره‌ن له‌روی پانتایی خاك و ژماره‌ی دانیشتوان وهێزی سه‌ربازیی و پیشه‌سازیی له‌ ناوچه‌كه‌داوخاوه‌ندارێتی سه‌رچاوه‌كانی په‌ترۆل و كانزاكان و سه‌رچاوه‌كانی ئاو،به‌رزگاربون وجیا بونه‌وه‌ی كوردستانی باكور و خۆرهه‌ڵات ئه‌و دو وڵاته‌ی ئێران و توركیا ئه‌وه‌نده‌ بچوك ده‌بنه‌وه‌ هیچ مه‌ترسی یه‌كیان بۆ سه‌ر وڵاتانی ناوچه‌كه‌ نه‌بێت و ده‌ست به‌ كڵاوی خۆیانه‌وه‌ بگرن با نه‌یبات. به‌ پێی پلانه‌ ستراتیژی یه‌كان پێده‌چێت له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا گورزی كوشنده‌ به‌ر رژێمی ئێران بكه‌وێت و ئه‌مه‌ریكا،ئیسرائیل ،كورد(پارتی و بارزانی) و ئۆپۆزیسیۆنی ئێران كه‌ به‌هێزترینیان(موجاهیدینی خه‌لق)ه‌ په‌لاماری ئێران بده‌ن.ئه‌وه‌ی سه‌یره‌ یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان هاوكاری یه‌كی به‌رچاوی ئێران ده‌كات و چاره‌نوسی خۆی به‌وه‌وه‌ گریداوه‌.هه‌رچه‌ند ئه‌و راستی یه‌ش ده‌زانێت كه‌ نیوه‌ خنكاوێك ده‌ست به‌ نیوه‌ خنكاوێكه‌وه‌ بگرێت هه‌ردوكیان ده‌خنكێن! یه‌كێتی به‌جۆرێك كه‌وتۆته‌ بن هه‌ژمونی ده‌سگا سیخوڕیی و هه‌واڵگری یه‌كانی ئێران، نوێنه‌ریان له‌ كۆبونه‌وه‌كانی سه‌ركردایه‌تیی و مه‌كته‌بی سیاسیشدا داده‌نیشن، رۆژانه‌ش له‌ سلێمانی یه‌وه‌ (وه‌ك سه‌رپێچیكردنی ئابڵوقه‌كانی سه‌رئێران)300 سێصه‌د كیلۆ زێڕی خاو و 15 پازده‌ ملیۆن دۆلار بۆ ئێران به‌ڕێده‌كرێت. ده‌مێكیشه‌ پشی پشی و مامه‌ حه‌مه‌یی بۆ توركیا ده‌كات په‌یوه‌ندی یه‌كانی نێوانیان ئاسایی بكاته‌وه‌ به‌ڵام توركیا 3سێ مانگی دیكه‌ش راگرتنی گه‌شته‌ ئاسمانی یه‌كانی بۆ فڕگه‌ی سلێمانی درێژكرده‌وه‌ . پدك و ینك (بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی) ده‌سته‌پاچه‌و كڕوكه‌پ و بێده‌نگ ته‌نانه‌ت له‌ئاساییكردنه‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانیش له‌ گه‌ڵ به‌غدا ئه‌نجامێكی ئه‌وتۆ دیارنییه‌. به‌ڵام ئازابون جۆره‌ها گزیوفزیی له‌ گوڕینی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا بكه‌ن.هه‌تا ئێره‌ ئه‌وه‌ی باری شانی مه‌سعود بارزانی قورستر كردووه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئیران له‌دوای یه‌كه‌مین هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی باشور،مه‌سعودبارزانی له‌ جوغزی میهره‌بانیی خۆی ده‌رهاوێشت، كه‌چی پارتی كه‌سێكی وه‌ك فوئاد حسه‌ین كاندید ده‌كات بۆ پۆستی سه‌ركۆماری عێراق، پشت ئه‌ستور به‌وه‌ی فوئاد حسه‌ین شیعه‌یه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌و پیاوه‌ لای ئیران به‌وه‌ تاوانباره‌ كه‌ ئه‌ندامێكی چالاكی ستاڤی ریفراندوم و جیاوازخوازی (ته‌جزییه‌ ته‌له‌ب)ه‌ و ئامانجی كه‌رتوپه‌رتكردنی عیراقه‌ و گه‌ر ببێته‌ سه‌ركۆمار به‌ درو ده‌ست به‌ قورئاندا ده‌دات وسویندی دڵسۆزی ده‌خوات كه‌ پارێزگاریی له‌یه‌كپارچه‌یی خاكی عێراق ده‌كات.
4
رێككه‌وتنی ترامپ ـ پۆتین له‌11/11/2017دا بۆ یه‌كلایی كردنه‌وه‌ی دواڕۆژی سوریا و هه‌ندێك ورده‌كاریی وه‌ك ئه‌وه‌ی ئایا هه‌ر هێزه‌كانی سوریای دیموكرات له‌ شاری مه‌نبه‌ج ده‌مێننه‌وه‌ یا وه‌ك عفرین ده‌كه‌وێته‌ به‌ر سه‌وداو مامه‌ڵه‌ی زڵهێزه‌كان؟ لێره‌دا شایانی وتنه‌ كه‌ بڵێین مه‌نبه‌ج خاكی كوردستان نییه‌ و كوردیش هه‌رگیز له‌وشاره‌دا زۆرینه‌ی دانیشتوانه‌كه‌یی پێكنه‌هێناوه‌، به‌ڵكو مه‌نبه‌ج خاكی عه‌ره‌به‌ و چه‌ندین نه‌ته‌وه‌ی تێدا ده‌ژین و سه‌ربه‌ ده‌ڤه‌ری( شه‌هبا)یه‌ كه‌ ژماره‌یه‌كی به‌رچاو كورد له‌وێ ده‌ژین. ئه‌ی كه‌واته‌ شه‌ڕڤانان بۆ ئه‌و هه‌مو قوربانی یه‌ بۆ مه‌نبه‌ج ده‌ده‌ن كه‌ خاكی كوردستان نییه‌؟ مه‌نبه‌ج و (ئه‌لبادا)كانتۆنه‌ دابڕاوه‌كانی عفرین، كۆبانی و جزیره‌ پێكه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌.وه‌ك ئاشكرایه‌ داگیركردنی عفرین به‌پێی رێككه‌وتنێكی نێوان روسیا و توركیا ئه‌نجامدرا، ئایا له‌و جۆره‌ سه‌وداو مامه‌ڵه‌ و رێككه‌وتنه‌ ژێربه‌ژێرانه‌ودا ئه‌مجاره‌ش كوردله‌ رۆژاوای روباری فورات ده‌فرۆشرێت هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی له‌ عفرین و كه‌ركوك و توزخورماتو و شه‌نگاڵ فرۆشران؟ ئه‌وكات پۆتین فه‌رمانیدا به‌ هێزه‌كانی روسیا له‌ عفرین بكشێنه‌وه‌ و هێزه‌كانی جه‌ندرمه‌ی توركیا و میلیشیا به‌كرێگیراوه‌كانیان پێشڕه‌وی بكه‌ن و به‌به‌رچاوی هه‌مو جیهانه‌وه‌ شاره‌كه‌یان خه‌ڵتانی خوێن كرد وكوردقراِنێكیان ئه‌نجامدا.باشه‌ بۆ ده‌بێت بۆ كورد حه‌رام بێت له‌خاكی خۆیدا بژی؟ ئێران چه‌ندین بنكه‌و باره‌گای له‌ ده‌ڤه‌ری صه‌وزی هه‌رێمی كوردستان هه‌یه‌،سوپای توركیا و ده‌ستگای سیخوڕیی میت پتر له‌ 25بنكه‌و سه‌ربازگه‌ی له‌ بادینان جێگیره‌، چه‌كدارانی حیزبوڵا ناوچه‌یه‌كیان له‌ سه‌ر سنوری نێوان سوریاو لوبنان داگیركردووه‌،ئه‌مه‌ریكا و روسیا هه‌ریه‌كه‌یان ناوچه‌یه‌كی به‌رفراوانی خاكی سوریای كۆنترۆڵ كردووه‌ و بۆیان حه‌ڵاڵه‌، به‌ڵام بۆ كورد حه‌رامه‌ له‌سه‌ر خاكی مێژینه‌ی باپیرانی بژی!! هه‌ژاری موكریانی جوانی وتووه‌ :
ماڵ له‌ خانه‌ خوێ حه‌رام كراوه‌ *** مه‌سه‌له‌ی كورده‌و له‌كورد رویداوه‌
به‌ڵام له‌گه‌ڵ هاتنی صاڵی نوێدا،بارودۆخه‌كه‌ گۆڕانكاریی گه‌وره‌ی به‌سه‌رداهات و هاوكێشه‌ گرنگه‌كانی له‌چه‌ندین لایه‌نه‌وه‌ سه‌روبن كرد، هه‌ربۆ نمونه‌ دوای ئه‌وه‌ی سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا دۆناڵد تره‌مپ رۆژی 19/12/2018 سه‌ركێشانه‌ رایگه‌یاند كه‌ هه‌رهه‌موهێزه‌كانی به‌ په‌له‌ له‌ سه‌رخاكی سوریا ده‌كشێنه‌وه‌ بۆ هه‌رێمی باشوری كوردستان، هه‌رزو به‌رپرسانی ئه‌مه‌ریكا له‌ به‌رزترین ئاسته‌كاندا هاتنه‌ ده‌نگ،وه‌ك توندترین ناڕه‌زایی، جێم ماتیس وه‌زیری به‌رگریی ده‌ستی له‌پۆسته‌كه‌ی كێشایه‌وه‌،ئه‌م ده‌ستكێشانه‌وه‌یه‌ هه‌ڵوێستی ژه‌نه‌راڵه‌كانی پنتاگۆن پیشان ده‌دات، ئه‌وه‌تا ده‌بینین هێشتا كه‌سێك ئاماده‌نییه‌ ئه‌و پۆسته‌ وه‌ربگرێت.ستانلی میكریستاڵ كه‌ ژه‌نه‌ڕاڵێكی خانه‌نشینه‌ دوای بڕیاره‌ كتوپڕ و هه‌ڵه‌شه‌كه‌ی تره‌مپ به‌ كشانه‌وه‌ له‌ سوریا رایگه‌یاند كه‌ (تره‌مپ پیاوێكی درۆزن و ناپاك وبێڕه‌وشته‌)(2).سیناتۆره‌ هه‌ره‌ به‌هێزه‌كه‌ی كۆنگرێس و دۆستی نزیكی تره‌مپ،لیندزی گراهام له‌هه‌موان پتر په‌رۆش بۆ كه‌ تره‌مپ له‌و بڕیاره‌ هوشیاربكاته‌وه‌، له‌هه‌وڵه‌كه‌شیدا زۆر سه‌ركه‌وتوبو،رۆژی3/1/2019 كۆبونه‌وه‌یه‌كی مێژویی سازدا به‌ئاماده‌بونی جێگری وه‌زیری به‌رگری باتریك شاناهان،مایك پۆپیۆ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ و راوێژكاری ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌مه‌ریكا جۆن بۆلتون وسه‌رۆكی ئه‌ركانی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا، به‌بڕیاره‌كه‌دا چونه‌وه‌ و هه‌ڵسه‌نگاندنێكی ورد و هه‌مه‌لایه‌نه‌و بابه‌تیانه‌یان بۆكرد.ئه‌وه‌ی بۆ كورد زۆر گرنگه‌:
1 ـ سیناتۆر لینزی گراهام دوای كۆبونه‌وه‌كه‌ی له‌گه‌ڵ تره‌مپ به‌ میدیاكانی راگه‌یاند كه‌ سه‌رۆك تره‌مپ ره‌زامه‌نده‌ له‌سه‌ر هه‌ڵپه‌ساردنی بڕیاری كشانه‌وه‌ و هه‌ڵسه‌نگاندن و راستكردنه‌وه‌ی به‌و شێوه‌یه‌ی دوای به‌دیهێنانی 3سێ ئامانج ئینجا هێزه‌كانمان له‌ سۆریا ده‌كشێنه‌وه‌.ئه‌و ئامانجانه‌ش بریتین له‌:
یه‌كه‌م / له‌نێوچون و ته‌فروتوناكردنی داعش .دووه‌م/ ئێران نه‌بێته‌ ژماره‌یه‌كی قورس له‌ ناوچه‌كه‌دا و كۆنترۆڵی رێگای گه‌یاندنی چه‌ك و چه‌كدار بكات له‌ تارانه‌وه‌ بۆ بۆ لوبنان. سێهه‌م / هاوكاریی به‌رده‌وام و پاراستنی هاوپه‌یمانه‌ دڵسۆزه‌كه‌مان گه‌لی كوردی قوربانیده‌ر.
2 ـ توركیا یا ئێران نه‌بنه‌ پۆلیسی ناوچه‌كه‌ و هه‌ردوكیان یا یه‌كێكیان نه‌توانن بۆشایی دوای هه‌ر جۆره‌ كشانه‌وه‌یه‌كی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا پڕبكه‌نه‌وه‌ و ببێته‌ هۆی بوژاندنه‌وه‌ی داعش وتوركیا په‌ڵاماری كورد بدات و له‌ئه‌نجامدا روسیا و توركیا و ئێران براوه‌ی كۆتایی بن له‌ناوچه‌كه‌دا.
3ـ پشتگیری یه‌كی به‌رچاوی گه‌لی كوردی تێدایه‌ له‌ هه‌ردو به‌شی رۆژاوا و باشوری كوردستان و زۆر راشكاوانه‌ جه‌خت ده‌كات له‌ زامنكردنی پشتگیریی وپاراستن و چاره‌نوسی كورد به‌شێوه‌یه‌ك هه‌رگیز رێگه‌ به‌ شه‌ڕی توركیاو كورد نه‌درێت كه‌ توركیا هیچ گومانی تێدانییه‌ كه‌ توركیاده‌یكاته‌ كوردقڕان.سه‌رۆك فه‌رمانی به‌ پنتاگۆن داوه‌ رێگری له‌ هێرشی توركیا بكه‌ن بۆسه‌ر كورد، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر پێویستی به‌ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ش كرد.(ئه‌مه‌ به‌ ئه‌م زوانه‌ ده‌بێته‌ یه‌كێك له‌خاڵه‌كانی گفتوگۆی ئه‌مه‌ریكا و توركیا). به‌رپرسانی دیكه‌ش رایانگه‌یاند كه‌ نابێت به‌ر له‌نێوچونی داعش هێزه‌كانمان له‌ سوریا بكشێنه‌وه‌. تیلرسۆن وتی: ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ دوباره‌ناكه‌ینه‌وه‌ كه‌ له‌ عێراق كردمان، كاتێك خاكی سوریا جێده‌هێڵین كه‌ داعش ته‌فروتونا بوبێت. پۆتین ئه‌م بڕیاره‌ی ئه‌مه‌ریكای پێخۆشبو،بروسكه‌یه‌كی هاوده‌نگیی بۆ ناردن، به‌ڵام وه‌ڵامه‌كه‌ی به‌مجۆره‌ بو: سوپاستان ده‌كه‌ین به‌ڵام تكایه‌ ئه‌وه‌ش له‌به‌رچاوبگرن كه‌ داعشێكی نوێش په‌یدا ده‌بێت. روسه‌كان تێگه‌یشتن كه‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ رێگه‌ به‌ فراوانبونی ده‌سه‌ڵاتی ئێران ناده‌ن له‌ سوریاو له‌ په‌نا ئیسرائیلداو ده‌بێت چه‌كدارێك چییه‌ له‌و ناوه‌دا نه‌یانبێت.راستی یه‌كی تفت وتاڵیش هه‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا چاك ده‌زانێت كه‌ هێزه‌كانیان و هێزه‌ هاوپه‌یمانه‌كانیان به‌رده‌وام شه‌ڕی چه‌كدارانی رێكخراوی تیرۆریستی داعش ده‌كه‌ن كه‌ هه‌ر دوژمنی ئه‌مه‌ریكا نین،به‌ڵكو دوژمنی روسیا و ئێران و سوریاشن(به‌ڵام دوژمنی توركیا نین).
ئه‌مه‌ریكا ده‌یه‌وێت سوریا وڵاتێكی ئارام و دور له‌ هه‌ژمونی ئێران دامه‌زرێت و سه‌رۆكێكی سه‌ركزو ده‌سته‌مۆی به‌سه‌ره‌وه‌ بێت.سوپای سوریای ئازاد و چه‌كدارانی سه‌ر به‌ توركیا كه‌هه‌مویان به‌كرێگیراون چه‌ك بكرێن،به‌ڵام روسیاو توركیا هه‌ریه‌كه‌یان به‌شێكی له‌ ده‌ستكه‌وته‌كان ده‌وێت،ئێرانیش ده‌یه‌وێت رێگا سه‌ربازی یه‌كه‌ی له‌ تارانه‌وه‌ هه‌تا سنوره‌كانی لوبنان كراوه‌بن بۆ ناردنی چه‌ك و چه‌كدار به‌كورتترین رێگادا، كوردیش ده‌یه‌وێت له‌گه‌ڵ گه‌لانی دیكه‌ی رۆژاوادا به‌ ئاشتی و ئازادیی و برایه‌تی بژین .
دوایین گۆرانكاری یه‌ گرنگه‌كانیش له‌گه‌ڵ دوا كاژێره‌كانی دوا شه‌وی ساڵی 2018دا رویاندا، كه‌ بوه‌ دوه‌مین پشتیوانیی و هاوسۆزیی مێژویی ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا به‌رامبه‌ر به‌ گه‌لی كورد دوای هه‌ڵوێسته‌ مه‌زنه‌كانیان له‌ كورد له‌ به‌هاری 1991دا.ئه‌مجاره‌یان 200 دوصه‌د كامیۆن چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیی و پێداویستیی سه‌ربازیی له‌ هاوپه‌یمانانه‌وه‌ گه‌یشته‌ شاری مه‌نبه‌ج و ناوچه‌كانی بنده‌ستی هێزه‌كانی سوپای دیموكرات كه‌ كورد بڕبڕه‌ی پشتی ئه‌و هێزانه‌یه‌ و ئه‌ردۆگان خۆی بۆ هێرشێكی به‌ربڵاو ئاماده‌كردبو بۆ له‌نێوبردنی كورد. بڕیاره‌ هێزێكی هاوبه‌شیش له‌ سوپای میصر و میرنشینه‌كانی عه‌ره‌ب وه‌ك دێوارێكی دابڕ له‌به‌رده‌م مه‌ترسی یه‌كانی توركیادا جێگیر بكرێت و ناوچه‌یه‌كی دژه‌فڕینیش به‌سه‌ر رۆژاوادا رابگه‌یه‌نرێت.ئه‌م هه‌نگاوه‌ زۆر به‌دڵی به‌شار ئه‌سه‌دیشه‌ چونكه‌ میصر هه‌میشه‌ پشتگیریی له‌ سوریا كردووه‌ و میرنشینه‌كانی كه‌نداویش قونته‌راتی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی سوریا به‌وان ده‌درێت. یه‌كه‌مین روداوی سه‌رنجڕاكێشی ساڵی 2019ئه‌وه‌بو كتوپڕ و بێ پرس و ئاگاداركردنه‌وه‌ی حكومه‌تی عێراق،سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا گه‌یشته‌ عێراق چونكه‌ پێشتر تره‌مپ نیازی سه‌ردانێكی عێراقی هه‌بو،به‌ڵام حكومه‌تی عێراق ئاشكرایكردبو،بۆیه‌ ئه‌مجاره‌ سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا كتوپڕ له‌ بنكه‌ی سه‌ربازیی (عه‌ین ئه‌لئه‌سه‌د) نیشته‌وه‌ و چاوی به‌ فه‌رمانده‌و سه‌ربازه‌كانی كه‌وت و پیرۆزبایی ساڵی نوێی لێكردن ورده‌كاریی پلانه‌ هه‌نوكه‌ییه‌كانی بۆ فه‌رمانده‌كان رونكرده‌وه‌ كه‌به‌ بۆچونی پسۆڕی زانسته‌ سیاسی یه‌كان و په‌یوه‌ندی یه‌ نێو ده‌وڵه‌تی یه‌كان دكتۆر موزه‌فه‌ر قاسم حسه‌ین به‌ كورتی بریتی یه‌ له‌:
1ـ بنكه‌ی سه‌ربازیمان له‌هه‌ر وڵاتێك هه‌بێت، ده‌توانین وه‌ك ماڵی خۆمان بچین و هیچ سه‌ركرده‌یه‌كی ئه‌و وڵاته‌ش نه‌بینین.
2 ـ پلانی نوێمان وه‌ك پلانی سه‌رۆكه‌كانی دیكه‌ی ئه‌مه‌ریكا نییه‌،به‌ڵكو بریتی یه‌ له‌ (كاری خێرا و كتوپر و له‌ناكاو)
3ـ كردنه‌وه‌ی درگاو شورا داخراوه‌كانی ناوچه‌ی صه‌وز بۆ هاوڵاتیانی عێراق، ئه‌مه‌ش به‌ بڕیاری ئێمه‌ نه‌ك عێراق!
4 ـ گه‌لانی عێراق داخ له‌دڵن له‌ حكومه‌ته‌ و له‌ حیزبه‌كان، له‌گه‌نده‌ڵكاران. حیزبه‌كان ناته‌باو ناحه‌ز و دوژمنی یه‌كترن. ئاواته‌خوازین گه‌لانی عێراق ببینین كه‌ ناوچه‌ی صه‌وز تاڵان ده‌كه‌ن بۆماوه‌ی دورۆژ له‌ ژێر چاودێریی هێزی ئاسمانی ئه‌مه‌ریكادا،دوای ئه‌و دو رۆژه‌ ئینجا هێزێكمان ده‌ست به‌سه‌ر ناوچه‌ی صه‌وزدا بگرێت.
5ـ هێزه‌كانمان تێكه‌ڵ به‌ روداوه‌كانی سه‌رشه‌قام و كۆڵانه‌كانی ناوشاره‌كان نه‌بن، گه‌ل تۆڵه‌ی خۆی ده‌ستێنێت.
6 ـ چه‌ككردنی میلیشیاكان و بنه‌بڕكردنی دیارده‌ی چه‌كداریی.
7 ـ سه‌رله‌نوێ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سوپای عێراق.
8ـ كورد شاری كه‌ركوك و ناوچه‌كانی دیكه‌ ئازاد ده‌كاته‌وه‌ و سنوره‌كانی هه‌رێم داده‌خرێت..
9 ـ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی یاسای بنه‌ڕه‌تی عێراق و نوسینه‌وه‌ی یاسایه‌كی نوێ بۆ وڵات و ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنێكی پاك و ئازاد.
10 ـ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌مو حیزب و رێكخراوه‌ سیاسییانه‌ و مۆڵه‌ت دان به‌ چه‌ند حیزبێكی نیشتیمانیی راستینه‌.
1 ـ ده‌مێكه‌ بۆ یه‌كه‌مجار ئه‌و وشانه‌ له‌ نوسین و به‌رهه‌مه‌ چاپكراوه‌كانمدا به‌كارده‌به‌م.
2 ـ كاتێك باسی درۆزن و ناپاك و بێڕه‌وشت ده‌كرێت،پیویسته‌ ئه‌ردۆگان له‌ پێش هه‌مو سه‌رۆكه‌كانه‌وه‌ بنوسرێت.ئه‌ردۆگان هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ ترامپ كرد و وتی قودس هێڵی سوره‌، به‌ڵام ئێستا كۆمپانیایه‌كی توركیای نزیك له‌خۆی قۆنته‌راتی دروستكردنی كونسوڵخانه‌ی ئه‌مه‌ریكای له‌ قودس وه‌رگرت.