باکور

بەهزاد موحسین
  2019-06-29     1152

ئەگەرچی باکورییەکان لە ئیستانبۆڵ دو جار ئیرادەی خۆیان بەسەر دیکتاتۆریەتی ئەردۆگان و ئاکەپەی باوکی داعش سەپاند، بەڵام دەشێ ئەمە لە دورمەودا وەک سەرکەوتنێکی بێگەرد و تەواو دڵخوازی کوردان نەکەوێتەوە. لەبەرئەوەی ئیمام ئۆغڵو و جەهەپە بۆ کوردان جگە لە "دوژمنی دۆستم دۆستمە" زیاتر نین. مێژوی پڕ دیکتاتۆریانەی جەهەپە بەرامبەر کوردانی باکور تڕاژیدیایەکە، هێشتا ئاکەپە نەیتوانیوە "بە هۆی گۆڕانکاریی کەشی سیاسیی تورکیا و ناوچەکە" تێیپەڕێنێ، بۆیە بە هیچ شێوەیەک جەهەپەی ئیمام ئۆغڵو فریادڕەسی کوردان نین.

سەرکەوتنی کوردان لە دەرچونی خودی ئیمام ئۆغڵو نییە، بەڵکو لە دەرچواندنی ئیمام ئۆغڵودایە، بەسەر سوڵتانە تاکڕەوە داعشیەکە. جێی سەرنجە کە لەم چەند ڕۆژەی دوای دۆڕانی ئاکەپە و سەرکەوتنی هاوپەیمانێتیی هەدەپە و جەهەپە، هەوادارانی باکور و پەکەکە لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان ئیمام وەک فریادڕەس نیشان دەدەن، خۆشبەختانە ئەم تێڕوانینە لە خودی ئەندامانی پەکەکە و سەرکردایەتیی پەکەکە نابینرێ و لە ڕاگەیەنراوەکەی سەرکردایەتیی پەکەکەش هیچ ئاماژەیەکیش بە ئاراستەی فریادڕەسبونی ئیمام و جەهەپەی تێدا نەبو.

سەرکەوتنی باکور
سەرکەوتنی باکور لەوەدا بو، کە لە ڕێی هەدەپەوە سەلماندی، باکوریەکان لە هاوکێشەی سیاسی و ئیداری و نەزمی نوێی تورکیا ژمارەیەکی قورسن و یەکلاکەرەوەن، بە تایبەت لە هەردو گەورەشاری ئیسانبۆڵ و ئەنکارا.

هەدەپە و باکوریەکان پێش ئەوەی بە ئاکەپە بڵێن، گەر تۆ دژی من بی، من ئاوا تۆز لەسەر پشتت هەڵدەستێنم و جەهەپە تۆش گەر من نەبم، چەند دەیەیەکی تریش ئیستانبۆڵ هی تۆ نابێ، بە وڵاتە زلهێزەکانی جیهانیشی ڕاگەیاند، کە دەبێ ئیتر ئێمە بخوێنرێینەوە و ئەوە ئێمەین لە سیاسەت و ئیدارەی تورکیا نەخشی کاریگەر و ڕاستەوخۆمان هەیە، ئەمەش وا دەکا ئەمریکا و ڕوسیا وەک دو زلهێزی جیهانی و ئێران و سعودیا و هاوپەیمانەکانی وەک دو هێزی ناوچەکە، بە حیساباتی خۆیاندا بچنەوە و وەک فاکتەرێکی دۆخگۆڕی جددی، باکوریەکان بەهەند وەربگرن، ئیدی ئەوەیە سەرکەوتنی باکور، نەوەک دەرچونی خودی ئیمام ئۆغڵو.

سەرکەوتنی هەرە گەورەی باکوریەکان عەزمی ئیرادەی سیاسییان بو، کاتێک بڕیاریان لە بەخشیشەکانی ئەردۆگان گەورەتر بو، بڕیاری ئەوەی تۆ ساغ بویەوە، کە تۆ دوژمنی کوردانی، ئیتر لای ئێمەش هیچ پنتێک بۆ مساوەمە نەماوەتەوە، کە ئەم نمونەیە لە مێژوی کورداندا زۆر نیە.

باکوریەکان بە گەمە و فڕوفێڵی ئەوردۆگان نەخەڵەتان و مونەرمییان بۆ مانۆڕەکانی نەنواند. مانۆڕی هەڵگرتنی گۆشەگیری سەر ئۆجەلان و دادگاییکردنەوەی دەمیرتاش بە تامی ئازادکردنی، نەیتوانی کارەساتی ڕۆبۆسکی و سوتاندنی زیاتر لە سەد کورد لە ژێرزەمینێکدا و وێرانکردنی سوری ئامەد و سەپاندنی قەییومەکان و دواجار ئەتککردنی عەفرین و...هتد باکوریەکان چاوبەست بکا. خەلیفە کورتبینەکەی دعش کورتبینتر بو، لەوەی کە سەرانی باکوریەکانی وەک باشوریەکان خوێندبۆوە.

سودەکانی ئەردۆگان
دیارە کە ئەردۆگان و شتێک بە ناوی سود.. کوجا مەرحەبا! لە نییەت و بنەڕەتدا ئەردۆگان نەوەک هەر سود و وەفای بۆ کوردان نەبووە و نابێ، ئەو تەنانەت بۆ هاوکار و هاوڕێکانیشی وەک داود ئۆغڵو و گویل و گولەنیش نەبو، بەڵام بۆ گەیشتن بە مەرامی تاکڕەوی و چەسپاندنی دەسەڵاتی خۆی، چەند هەنگاوێکی نا، کە دواجار بە سودی کوردان کەوتەوە و دەکەوێتەوە.

-لەناوبردنی دەوڵەتی پڕهێزی بچوککراوەی "ئەرگەنەکۆن"ی دژەکورد، ئەگەرچی ئەم هەنگاوە بۆ پەرێزپاکی بەرپێی خۆی بو، بەڵام بۆ کوردانی نەوەک هەر باکور، بەڵکو بۆ هەمو پارچەکان دەسکەوت بو.

-لێسەندنەوەی دەسەڵات و بڕیاری دەوڵەتی، لە سوپا و دانانەوەی لە قالبی خۆی، کە ئەمە وای کرد، لە ساڵانی ڕابردودا باکوریەکان تاڕادەیەک لە چالاکیەکانیان دەستکراوەتر بن.

-کردنەوەی کەناڵی تەرەتە شەش بە زمانی کوردی، ئەگەرچی ستراتیژی ئەم کەناڵە جاشایەتیەکی بێ چەندوچون بۆ دەوڵەتی تورک و ئاکەپە بەڕێوە دەبا، بەڵام دواجار یەکەم دانپێدانانی نوێی دەوڵەتی تورک بو، کە گەلێک لەو وڵاتی هەیە و زمانی دایکیان زمانی کوردیە.

-ڕێگەدان بە زیادکردنی پیت یان فۆنیمی "خ" لە کیبۆردی ڕێنوسی یاساییانەی دەوڵەت، وەک تایبەتمەندی و شوناسێکی ڕێنوسی زمانی کوردی، لە دەرەوەی ڕێنوسی زمانی تورکی. ئەمە دانپێدانانێکی یاسایی و نەتەوەیی دەوڵەتی تورک بو، بۆ نەتەوەیەک کە خاوەن ئەلفابێتێکی نەتەوەیی تایبەت بە خۆیەتی و لە ئەلفابێتی تورکان جیایە. ئەگەرچی ئەم هەنگاوەش کاتی خۆی بۆ بەدەستهێنانی سۆز و دەنگی کوردان بو، بەڵام دەشێ لە داهاتودا وەک دۆکیۆمێنتێک سودی هەبێ.

باکوریەکان و جەهەپە
نابێ ئەوە لەبەرچاو نەگرین، کە جەهەپە ئەو دەوڵەتە کوردکوژەی دروست کردوە، هەر بۆیە هەمو حیزب و ئاراستە سیاسیەکان دێن و دەڕۆن و جەهەپە هەر دەمێنێتەوە. کەواتە دەبێ ئەو ڕاستیە بزانین، کە دەڵەتی تورک وەک دامەزراوەیەک بە هەمو ڕەهەندەکانیەوە، بریتیە لە فکر و ستراتیژی جەهەپەی ئەتاتورک. ڕەفاه و ئاکەپە و ئەوانی تریش لە مێژوی تورکیا ڕاگوزەرن، تەنانەت ئێستاش کە هێشتا ئاکەپە دەسەڵاتدارە، بەڵام بە خوێندنەوەی مێژو ئاکەپە فەرعە و جەهەپە ئەسڵە.

مەترسی گەورە لەسەر داهاتوی باکوریەکان جەهەپەیە، جەهەپە شوناس و بنەما چەسپاوەکانی ئەقڵیەتی دەوڵەتی تورک و تەنانەت خەیاڵدانی ڕەگەزپەرستانەی تاکی تورکە، جەهەپە فرچکی سڕینەوەی کوردانە بۆ هەر کۆرپەیەکی تورک، پێش ئەوەی چاوانی بکاتەوە.

جەهەپە وەک تورکپەرستێک خۆی بە خاوەن و بەرپرسیاری مێژو و ئێستا و ئایندەی تورکیا دەزانێ، بۆیە حەکیمانتر لە هەمو هێزە تورکەکان جوڵاوەتەوە. لە ساڵانی ڕابردو ئەردۆگان باکوری وێران کرد و تەنانەت سەدان ئەندامی جەهەپەشی زیندانی کرد و زەمینەی دیکتاتۆریەتەکەی خۆشی نزیکە چەسپان هێنابو، چونکە هێشتا دەوڵەتی تورک ڕو لە لێژی نەبو، جەهەپە وەک پێویست پەرچەکرداری نەبو، بەڵام کاتێک لە سایەی سیاسەتەکانی دواتری ئەردۆگان لیرە وەک بژێوی تاکی تورک هاڕەی کرد، هەروەها ڕووەرگێڕان لە ڕۆژئاوا و ڕوکردنە ڕۆژهەڵات "ڕوسیا"، کە ئەمە ڕێک پێچەوانەی ئەساسیاتی بێ ئەملا و ئەولای دەزگای دەوڵەتی تورکە و ڕێک ئاوەژوبونەوەی مێژوی نوێی تورکی دوای عوسمانی و خودی ئەتاتورک و پڕەنسیپاکانی بو.

لێرەوە جەهەپە چیتر ئارام ناگرێ، کە بە بەرچاویەوە دەوڵەت و دەسکەوت و ڕوئیاکانی ئەتاتورک دابڕمێن، بۆ رێگرتن لەو هەڵدێرانە، دێ هاوپەیمانێتی لەگەڵ سەرسەختترین دوژمنی ناوەخۆ دەبەستێ. جەهەپە دەیەوێ بکەوێتەوە سەرپێ و بچێتەوە سەر ڕێڕەوی مێژویی خۆی و پشت لە ڕوس و ڕوە و ڕۆژئاوا و ئەمریکا تورکیا بخاتەوە تەمەنی گەنجێتی. جەهەپە هێندە هۆشمەندی هەیە، کە مێژو دوبارە نابێتەوە و گێڕانەوەی سەڵتەنەتی عوسمانی لە خەونیش مەحاڵترە، بۆیە نە تورکیا دەکاتە قوربانی خەون و نە چۆلەکەیەکی ناو دەستیشی بە دەیانی سەر دارێکی وەهمی ناگۆڕێتەوە.

ئێستا لە پێناو داهاتو
وەک چۆن باکوریەکان تا ئێستا سەرەڕای ئەو هەمو تەنگژە سیاسی و ئیداری و عەسکەری و ئەمنیەی بەرامبەریان کراوە و هاوسەرۆکەکانیان زیندانی کراون، هێشتا ماقوڵترین سیاسەتیان بەرامبەر دۆست و دوژمن بەڕێوە بردوە و لە هیچ خاڵێک نەدۆڕاون و بێ ئەوەی لەزمە و سازشێک بکەن، بەردەوام کەیسە نەتەوەیی و نیشتیمانیەکەیان نەکردۆتە قوربانی، پێویستە دوای شکستەکەی ئاکەپە، دورمەوداتر لە ماهیەتی جەهەپە بڕوانن. ئەگەرچی ئێستا لەگەڵ جەهەپە لە هاوپەیمانێتیدان، بەڵام دەکرێ، سیاسەتی هەیاس بۆ گیسکەکەی بەرامبەر جەهەپە و هەر هێزێکی تری هاوشێوە بەکار بێنێ.

من وای دەبینم، تا هێزی تری تورکی بەدیل دروست نەبووە، باکوریەکان بە هەمان بڕ بەرەنگاری جەهەپە و ئاکەپە ببنەوە، بگرە زیاتر بۆ جەهەپە، چونکە ئاکەپە لە دۆخێکدایە، ڕو لە نشێوە و خودی هاوڵاتیانی تورک لەسەر داتەپینی لیرە و کەشفبونی دەستە دیکتاتۆریەکەی سزای دەدەن، ئەمەش ئەرکی باکوریەکان سوکتر دەکا.

باکوریەکان بەو هاوپەیمانێتیەیان لەگەڵ جەهەپە و شکاندنی لوتی ئەردۆگان، لە دۆخێکی خراپدا ژیانەویان وەبەر خۆیان دا و کەوتنەوە سەرپێ، بەڵام ئەمە بەو مانایە نایێ، کە جەهەپە زیاتر قازانجی لەو هاوپەیمانێتیە نەکردبێ، کە لای من هێشتا جەهەپە هەڵگری ناسنامەی ئەو دەوڵەتە بووە، کە دەیناسین.

بۆیە هیوادارم باکوریەکان بەوپەڕی حەساسیەتەوە لەگەڵ ئەو هاوپەیمانێتیە بجوڵێنەوە و لێی پاڵ نەدەنەوە، دور لە ستراتیژ و نزیک لە تاکتیکێکی کاتی و بە دەستنوێژەوە، هەناگاوێک بۆ پێش و یەکێک بۆ دواوە، تا ئەو جێیەی بەرژەوەندیی باکوریەکانی تێدایە، ئیدارەی ئەو هاوپەیمانێتیە بدەن.

ڕاستی ئێستا کە ئاکەپە و ئەردۆگان ڕو لە شکستێکی حەتمیانەی حوکم و ڕەوتی مێژودان، دەترسم تاکی تورکی وەک ئەڵتەناتیڤ پشتیوانی لێ بکەنەوە و بیخەنەوە تەمەنی زێڕینی خۆی، چونکە هەمومان دەزانین، ئەو ئاوە ڕژاوە کوردکوژەی ئێستا ئەردۆگان پێی لێ دەخشێنێ، هەمان ئەو جەهەپەی ئێستا و ئەتاتورک ڕشتویانە.  

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×