ئا: ئاوێنە

ئەمڕۆ بەفەرمی یەكێتی‌و پارتی "تەیب جەبار"یان وەك كاندیدی لیستی برایەتی بۆ وەرگرتنی پۆستی پارێزگاری كەركوك دیاریكرد، تەیب شاعیرێكی رۆمانسی هەست ناسكە كە دەبێت بەپارێزگاری شارێكی پڕ لەكێشمەكێش‌و پڕ لەدوكەڵ‌و ئاگر.

كەركوك ساڵانێكی زۆرە رۆژگاری لەسایەی زۆرانبازی‌و كێشەی بێ‌ بڕانەوەدا بەسەر دەبات، دۆزینەوەی نەوت لەسەرەتای سەدەی بیستەمەوە تا ئەمڕۆ نەیهێشتوە ئەم شارە پشو بدات.

وڵاتان‌و كۆمپانیا گەورەكانی جیهان لەوكاتەوە ململانێیانە لەسەر وەرگرتنی ئیمتیازی دەرهێنان‌و گواستنەوەی نەوتی ئەم شارە بێنازە، پێكهاتە جیاوازەكانی کەرکوک‌و عێراقیش بەردەوام كێشمەكێشیانە لەسەر قایمكردنی پێگەی خۆیان لەم شارەدا، بیرو ئایدلۆژیا جیاوازەكانی شیوعیەت‌و ناسیۆنالیزمی عەرەبی‌و كوردایەتی‌و تورانچی‌و توندڕەوانی ئیسلامیی ململانێیان بوە لەسەر كەركوك، هەر لەدوای شۆڕشی 14ی تەموزەوە دەیان جار كوشتارو خوێنی یەكتریان لەم شارەدا رشتوە‌و هەریەکەو جێ پەنجەی خوێناوییان بەسەر جەستەی ئەم شارەوە بەجێهێشتوە.

كێشەی كەركوك گرێ كوێرەیەكی ئەوەندە ئاڵۆزكاو بوە كە نەجەبەروتی بەعس‌و نەباڵادەستی ئەمەریكیەیكان‌و نەدەركردنی یاسای 140ی دەستوری عێراق‌و نەهاتنی داعش‌و نەكۆنتڕۆڵكردنی لەلایەن پارتی‌و یەكێتی‌و نەریفراندۆم‌و نە 16ی ئەكتۆبەریش پێیان چارەسەر كراوە.

كەركوك بەئەندازەیەك هەستیار‌و ئاڵۆز بوە، کە مام جەلال نۆ ساڵ لەمەوبەر پسپۆڕێكی شارەزا لەنەشتەرگەری مێشكی لەئەمەریكاوە بۆ هێناو كردی بەپارێزگاری ئەو شارە، تا بەوردی نەشتەرگەری بكات‌، بەڵام دوای بەسەربردنی حەوت ساڵ، کار گەیشت بەوەی ئیتر پارێزگار خۆی پێویستی بەكەسێك بو نەشتەرگەری مێشكی بۆ بكات.

نەجمەدین كەریم، ئیستاش سەری لەوە ئاوساوە كە ئەو هێزەی هێنایەوەو كردی بەپارێزگاری كەركوك، هەر ئەو هێزەش زیاد لەهەر لایەكی تر كاری بۆ دەرپەڕاندنی لەكەركوك كرد.

نەجمەدین كەریم سەری لەو دەمارو رەگانەی كەركوك سوڕما كە چەندین پەیوەندیی ئاڵۆزكاوی پڕ لەناكۆكی‌و ململانێی بەیەكەوە لەناو خۆیدا پێكەوە گرێدابو، چەندان رەگەزی گەورەو بچوك زۆرانبازییان تیا دەكرد: یەكێتی‌و پارتی، توركومان‌و كوردو عەرەب، شیعەو سوننە، ئەمەریكاو عێراق، ئێران‌و توركیا، پەكەكەو داعش، حەشدو پێشمەرگە، لەپشت هەمو ئەمانەشەوە كۆمپانیا نەوتییە گەورەكانی جیهان ململانێیان بو لەسەر نەوتی كەركوك.

ئێستا ئەم میراتە نەفرەتییە بۆ پارێزگاری نوێی كەركوك، تەیب جەبار بەجێدەمێنێت. ئەو پارێزگارەی كە بەبێ‌ ویست‌و ئاگاداری خۆی كاندید كرا بۆ ئەو پۆستەو لەپڕ لەمەكتەبی سیاسی یەكێتییەوە بەتەلەفون پێیانوت "ناوت دەنوسین‌و کاندیدت دەکەین بۆ ئەو پۆستە".

تەیب، تکای کرد ئەو ئەركە قورسەی پێنەسپێردرێت، بەڵام قسەی كەسێكی بەئەزمونی چو بەگوێدا كە پێیوت "وا چاكە ئاگری نێوان پارتی‌و یەكێتی بكوژێنیتەوە".

هەرواشی كرد، لەنێو چەندین كاندید‌و سیڤیدا كە یەكێتی پێشكەشی پارتی كرد بو، پارتی تەنها رەزامەندییان لەسەر تەیب نواند، رەنگە رێككەوتن لەسەر ئەم كاندیدە نەبوایە، كابینەی نۆیەمیش بەو شێوەیەی ئێستا پێكنەهاتایەو شەڕە قسەی نێوان پارتی‌و یەكێتی لەسەر كەركوك هەر بەردوام بوایەو سەری بکێشایە بۆ ئاڕاستەی دو ئیدارەییش.

تەیب جەبار، كە ساڵی 1954 لەگوندی تەپەلوی باشوری خۆرهەڵاتی كەركوك لەدایكبوە، لەساڵی 1963ەوە لەگەڵ خێزانەكەی رویانكردوەتە كەركوك‌و لەو شارەدا نیشتەجێ‌ بون.
تەیب لەقۆناغی خوێندنی ناوەندی‌و ئامادەییدا، لەچایخانەی برا گەورەكەی - زاهیری چایچی، كاری چایچێتی كردوە.

ئەو لەچاوپێكەوتنێكی پێشوتریدا ئاماژە بەوە دەكات كە چایخانەكەیان بەرامبەر نەخۆشخانەی "جمهوری" بوەو چایچییەكی باشیش بوە، كە لەڕۆژانی هەیینیدا بەهۆی كاتی سەردانی نەخۆشخانەكەوە، دەوریان قەرەباڵغ بوەو پێنج چای بەدەستێك هەڵگرتوە.

ئاماژە بەوەش دەكات، كە وەك شاعیر هیچ نازناوێکی هەڵنەبژاردوە، ئەگەر نازناوێكیشی هەڵبژاردایە ئەوا دەبو نازناوی "چایچی" بوایە، لەبەرئەوەی 12 ساڵ كاری چایچێتی كردوە.

تەیب، ساڵی 1976 کۆلیژی ئەندازیاری بەشی بیناسازی لەزانکۆی سلێمانی تەواو دەكاو پاش گەڕانەوەی لەسەربازی، داوا دەكات لەشارەكەی خۆی "كەركوك" دابمەزرێت، بەڵام لەبەرئەوەی كورد دەبێت، پێیدەڵێن "بۆ دامەزراندن یان دەبێت باشور یان باكوری عێراق هەڵبژێریت".

تەیب سلێمانی هەڵدەبژێرێت‌و لەساڵی ١٩٧٨ تا ١٩٩٢ وەک ئەندازیار فەرمانبەر دەبێت لەبەڕێوەبەرایەتی رێگاوبانی سلێمانی، كە لەو ماوەیەدا سەرپەرشتی جێبەجێكردنی چەندین پڕۆژەی گەورەی وەك شەقامی بازنەیی سلێمانی‌و چەندین پڕۆژەی عێراقیش دەكات.

لەساڵی ١٩٩٢ تا ١٩٩٧ بریکاری وەزارەتی ئەشغال و نیشتەجێکردن دەبێت لەکابینەی یەکەم و دوھەمی حکومەتی ھەرێمی کوردستان‌. ساڵی ١٩٩٧ خۆی خانەنشین دەكا‌و لەوەبەدوا رو دەكاتە كاركردن لەكەرتی تایبەت. 

تەیب جەبار كە كاتێكی زۆری بۆ نوسین‌و خوێندنەوە تەرخان كردوە‌و لەساڵی 1970ەوە شیعر‌و رەخنەی ئەدەبی دەنوسێ‌، یەكەم دیوانە شیعری خۆی لەساڵی 2008دا بڵاوكردوەتەوە‌و خاوەنی چەندین کتێبی رەخنەیی‌و نوسینە لەبواری ئەندازەی شارو ئاوەدانی.

تەیب، یەکێکە لە دامەزرێنەرانی یەکێتیی ئەندازیارانی کوردستان، كە ساڵی ١٩٩٢ دامەزراو لەوكاتەوە بو بەجێگری سەرۆکی یەکێتییەكە تا ساڵی ٢٠٠١، لەم ساڵەشەوە تا ٢٠٠٣ سەرۆکی یەکێتیی ئەندازیارانی کوردستان بوە.

تەیب جەبار، ئەندامی یەکێتیی نوسەرانی کوردە، ئەندامی یەکێتی نوسەرانی عێراقە، ئەندامی کۆمەڵەی روناکبیری‌و کۆمەڵایەتی کەرکوکە.

تەیب كە لەكۆتایی حەفتاكانی سەدەی رابردوەوە لەشاری سلێمانی نیشتەجێیەو وەک پیاوێکی پاک‌و ئەندازیارێکی دەستڕەنگین ناسراوە، تا ئێستاش بەشێك لەخوشك‌و براو كەسە نزیكەكانی لەناو شاری كەركوك نیشتەجێن.

ئەو لەناو هەمو پێکهاتە جیاوازەکانی کەرکوکدا دۆست‌و هاوڕێی نزیکی هەیەو جگە لەزمانی دایك، زمانەكانی توركومانی‌و عەرەبی‌و ئینگلیزی دەزانێ‌.