یەکێک لە کۆنترین ئەو بازرگانیانەی کە مرۆڤ دایهێناوە عەوامفریویە. تەمەنی ئەم دیاردەیە بەقەد تەمەنی ئاینی رێکخراوە. لە ئاینی رێکخراودا توێژێک پەیدا ئەبن کە ئاین ئەکەن بە پیشە و و پەیوەندی نێوان بەندەکان و خواکانیان قۆرخ ئەکەن و لەو نێوەندەدا دەستەڵاتێکی روحی و سیاسی و ئابوری فراوان بۆ خۆیان دەستەبەر ئەکەن. هەتا لە بڕێک لە ئاینەکاندا پێشەی ئاینسازی لەبەر پڕفرۆشی و قازانجی زۆری، کراوە بە پیشەیەکی بۆماوە و لەرێگای پەیوەندی خوێنەوە لە باوکەوە بۆ کوڕ ماوەتەوە. گروکی ئەم پیشیەش قۆرخکردنی مافی نوێنەرایەتی کردنی خوایە و تەفسیرکردنی فەرمانەکانی و گەمژاندنی ئەودوای کۆمەڵگایە بەوەی تەنها پیاوانی ئاین عەلیمن لە نهێنی ئاینەکان و ئەوان ئیمام و رێشاندەری عەوامن بۆ صراط المستقيم و ژیانی هەتاهەتایی لە فیردەوسی خوا و رزگابوون لە نەفرەت و ئەشکەنجەی هەتاهەتایی کە خوا بۆ بەندە گومڕاکانی خۆی ئامادەی کردووە. لە هەر کات و شوێنێکیشدا مەترسیەک پەیدا ببێت بۆ ئەو پێگەیە، خاوەنەکانی بە هەموو شێوازێک ئامبازی ئەبنەوە و هەموو چەک و کەرەسەیەک لەو چەنگەدا بەکار ئەهێنن بە کاریگەرترین چەکیانەوە کە عەوامفریویە. 

تاوانبارکردنی سوکرات بە تێکدانی رەوشتی گەنجان و دورخستنەوەیان لە ئاینی سەردەم و ژەهرخواردکردنی، سوتاندنی جۆردانۆ برۆنۆ و کوشتنی حەللاج و بەشاری کوڕی بەرد و جەعدی کوڕی دەرهەم و حسەین مەروە و فەرەج فودە و عەبدوخالق مەعروف و سوتاندنی کتێبەکانی ئیبن روشد و ئیبن موقەفەع و جاحظ و دادگایی کردنی گالیلۆ و فەتوای کوشتنی سەلمان روشدی و ئاوارەکردنی نەسر حامد ئەبو زێد و هەوڵی کوشتنی نەجیب مەحفوز مشتێکی بچوکن لە خەرواری چەنگ و تاوانکاریی پیاوانی ئاینی لەبەرامبەر هەموو ئەوانەی ویستویانە عەقڵ ئیمام و رێشاندەری مرۆڤ بێت.

ئێستاش هاوکات لە گەڵ سەرهەڵدانی ژینا لە ئێران دژی حوکمڕانی ئیسلامی ئاخوندیی و هێرشی خوێناوی دەستەڵات بۆ سەر راپەڕیوان، و بەهۆی هەستی هاوچارەنووسی لە گەڵ رژێمی ئاخوندی، بینیمان چۆن نوێنەرانی ئیسلامی سیاسی و مەلا سەلەفیی و سەلەفیە جیهادیەکان لە باشور کەوتنە خۆیان بۆ رووبەرووبونەوەی راپەڕین و دەستیان کرد بەهێرشێکی فراوان، سەرەتا بۆ سەر فێتستڤاڵی توڕهەڵدانی سەرپۆشەکان و تاوانبارکردنی بە دژایەتی پیرۆزیەکانی ئایین و دواتر زەقکردنەوەی بابەتی جێندەر کە ساڵەهای ساڵە گفتوگۆی لەسەر ئەکرێت بێ ئەوەی هیچ کاردانەوەیەک دروست بکات. بەڵام (لغایە فی نفس یعقوب ) کرا بە بابەتی رۆژ و پێشەسازی درۆ و بوختان و ئاوژۆکردنی راستیەکان لە پرۆسەیەکی فراوانی عەوامفریوی خرایەگەڕ و کەمپینێکی بەدناوکردنیان پیادەکرد دژی خەڵکانی تایبەتمەند و ئەکادیمی و چالاکوانانی ئەو بوارە و خێزان و خزم و کەسوکاریان بە قێزەوونترین شێواز.

ئەم هەڵمەتەی ئیسلامی سیاسی و پیاوانی ئاین شتێکی سەیر و جێگای سەرسوڕمان نیە، جونکە بەرگری لە پێگە و سەرچاوەی داهات و دەستەڵاتی خۆیان ئەکەن و باش ئەزانن بزنسەکەیان کە ئاینسازییە لەسەر هێشتنەووی کۆمەڵگا لە جەهل و نەزانیدایە بەندە تا ئەوان وەک فیگەری گرنگ لە کۆمەڵگادا بەردەوامی بە وەزیفە کاریگەرەکەی خۆیان بدەن. بەڵام ئەوەی مایەی سەرسوڕمانە خەڵکانی بە ناو ئەکادیمی و شارەزا بێن هەمان شێوازی ئاوەژووکردن و کلک وگوێ کردنی راستیەکان بگرنە بەر بۆ بەرگریکردن لە عەقیدەی خۆیان. لەهەمان سەنگەری ئیسلامی سیاسی و سەلەفیەوە قسە بکەن و ئیدیعای ئەوە بکەن کە روانگەی ئەوان روانگەی ئاین نیە. نەشارازیی زۆرینە دەربارەی بابەتگەلێک بقۆزنەوە و بەشێوازەێک کلک و گوێی بکەن تا خزمەت بە ئەرگومێنتەکەیان بکات.

چەند رۆژی رابردوو لە فەیسبوکی دەزگای ستاندارد وتارێکی کاک مەسعود عەبدولخالق بڵاوکرایەوە بە ناوی:

  (هاوڕه‌گه‌زبازی وپیلانه‌گه‌وره‌كه‌ له‌سه‌ر كورد (پیلانی ملیاره‌ زیڕینیه‌كه‌تان بیستوه‌؟) 

هەر لەمانشێتی وتارەکە نوسەر ئەو شێوازە فریودەرە ئەخاتە گەر بەکورتکردنەووی پرسی جێندەر لە هاورەگەزبازیدا و نیشاندانی وەک ئەوەی ئەم بابەتە پیلانێکی نێودەوڵەتیە لەگەلی کورد ئەکرێت و خەڵکانی پەیوەندیدار بەم پرسە جێبەجێکەری پیلانەکەن. 

دواتر دێتە سەر باسی جێندەر و بە قێزەوون وەسفی ئەکات لە مێژوو و لە ئیستا و لەداهاتوشدا، (ئاگادار یا بێئاگا) لەوەی جێندەر بەر لە هەموو شتێک لقێکی زانستی سۆسیۆلۆجیایە، و بە پێی پێناسەی open education sociology dictionary  بریتیە لە (مامەڵەکردن لە گەڵ ئەو هەڵوێست و رەفتار و نۆرم و رۆڵانەی کە کومەڵگا یا کولتور ئەیلکێنێ بە رەگەزەکانەوە و جیاوازییە کۆمەلایەتیەکان لە نێوان نێر و مێ و ژنیەتی و پیاوەتی و ئەو گۆڕانکاریانەی لە رەوتی گەشەکردنی کۆمەڵگا بەسەریاندا دێت). ئیتر جەنابی رۆشنفکر پێمان ناڵێت، ئەمە بۆ قێزەونە؟

دواتر باسی پیلانێک ئەکات کە پێشی وایە زۆربەی رۆشنبیرانی کورد ئاگاداری ئەو پیلانە نین و نهێنیە! دەی ئەگەر نهێنیە تۆ چۆن زانیت؟ یا لە کونجی سەومەععەی زوهدت وەحی ئیلاهیت بۆ هات؟ 

تێرمی (golden billion) یا ملیاری زێڕین کە بە پیتی روسیش نوسیویەتی(دیارە کە کۆپی پەیستە، جونکە گومانم هەیە کیبۆردی روسی هەبێت) و بە پیلان ناوی ئەبات لە ساڵی ١٩٩٠ نوسەری رووسی ئەناتۆلی جیکۆنۆڤ هێنایە کایەوە بۆ وەسفکردنی ئەو دۆخەی کە پێی وابوو یەک ملیار لە دانیشتوانی ووڵاتە گەشەکردوەکان زیاتر لە ٨٠٪ سەرچاوەکانی گۆی زەویان قۆرخ کردووە. کتێبی (پیلانی حکومەتی جیهانی ) رەخنەگرتن بوو لە شەپۆڵی گڵۆباڵیزەیشن کە ئەوکات لە بڕەودا بوو. جیکۆنۆف ئەرگومێنتی ئەوە ئەکات کە لیبرالیزم و گڵۆباڵیزەیشن و رێککەوتنەکانی بازرگانی ئازاد تەنها ئەو ئاراستەیە توندتر ئەکەنەوە و پێشنیاز ئەکات بە دەستراگەێشتنی دەوڵەت لە بواری ئابوری و رێگاگرتن لە بازرگانی ئازاد و پەیڕەوکردنی پرۆتێکشنیزم ئەتوانرێت رێگا بەو قۆرخکاریەی ملیاری زيڕین بگیرێت. 

بڕوانە ئەم لینکە :

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Golden_billion

سێرگی کارا فۆرزا، کە نوسەرێکی روسی ترەو دژە لیبرالیزمە، زیاتر پەرەی بەم ئاراستەیە دا و ئەرگومێنتی ئەوە ئەخاتە بەردەست کە ووڵاتانی گەشەکردوو بۆ بەردەوامی پێدانی ئاستی بەرزی داهات لە ووڵاتانی خۆیان لە رێگەی سەپاندنی جەنگ و ناسەقامگیری سیاسیەوە هەوڵئەدەن بۆ هێشتنەوەی گەلانی تری جیهان لە قۆناغی بەر لە پیشەسازی  و هێشتنەوەیان وەک سەرچاوەی کەرەسەی خاو و هێزی کاری هەرزان و زبڵخانێک بۆ پاشەڕۆکە پیشەسازیە مەترسیدارەکان.

لە ماوەی رابردوودا فلادیمیەر بوتینی سەرۆکی روسیا بۆ پاساودانی جەنگی ئۆکرانیا ئەم بابەتەی جارێکی تر وروژاندەوە.

ئیتر نازانم لە کوێ قسەکانی جیکۆنۆڤ و گارا فۆرزا باسی پیلانی لەناوبردنی شەش یا حەوت ملیار مرۆڤ هاتوە؟!

ئەوجا نوسەر، قسەکانی بوتین لەسەر پیلانی ملیاری زێڕین بەپەردە لادانی لینین لەسەر رێکەوتنی سایکس-پیکۆ ئەچوێنێ کە هەردوکیان لەروسیا بوونە. سایکس پیکۆ رێکەوتنێکی بەرجەستە بوو کە روسیای قەیسەری خۆی تیا بەشدار بوو و لە پاش ئوکتۆبەر لینین ئاشکرای کرد و دەستیشی لە مافەکانی روسیا لەو رێککەوتنە هەڵگرت. ئاشکراشە کە گەلی کورد زیانمەندی یەکەمی ئەو رێککەوتنە بوو، بۆیە ناوهێنانی سایکس-پیکۆ یەکسەر کاریگەری نەگەتیڤ ئەخاتە سەر زەینی تاکی کورد. نوسەر بە بەستانەوەی ئەم بابەتە بە ریککەوتنی سایکس - پیکۆوە هەوڵی گەمەکردن بە هەستی نەتەوەی ئەدات بۆ مۆبەلایزەکردنی خەڵک دژی بابەتی جێندەر و کارەکتەرەکانی.

نوسەر بابەتی لەناوبردنی میللەتە بێسەروبەرەکان ( وەک لە تیئۆری پیلانگێڕی روسیدا باوە) ئەلکێنێ بەم بابەتەوە و دەڵێ تۆژینەوەی جێندەری پلانێکی جیهانیە بۆ لەناوبردنی کورد لەپاڵ ژمارەیەک گەلانی تر لە رێگەی بڵاوکردنەوەی هاورەگەزبازی و مادەی هۆشبەر و یانەی شەوانە و حوکمڕانی خراپ. 

مەبەستی جیکۆنۆڤ و گارا فۆرزا لە ملیاری زێڕین هاوڵاتیانی وڵاتانی ئەمریکا و ئەوروپای رۆژئاوا و کەندا و ئوسترالیایە. دیارە کە کاک مەسعودیش مەبەستیەتی بڵێت ئەو ووڵاتانە پیلانی لەناوبردنی حەوت ملیارەکەی تریان هەیە. بەڵام ئەگەر پرسی جێندەر کە کاک مەسعود هاوڕای مەلاکان یەکسانی ئەگات بە هاورەگەزخوازی ئاوێتەی هەموو قانون و ریساکانی ژیانی کۆمەڵایەتی ئەو ووڵاتانە کرابێت و لە زانستگا و سەنتەری تۆژینەوەکان بەشی تایبەت هەبن بە جێندەر، ئەگەر لە هەندێک لەو وڵاتانە هەندێک جۆری مادەی هۆشبەر بە قانونی و لە شوێنی دیاریکراودا بفرۆشرێت، ئەگەر یانەی شەوانە و مەلهاکان بەشێکی دانەبڕاوی بازاڕ و ژیانی کۆمەڵگاکان بن لەو وڵاتانە، 

ئەرێ گەلۆ  ئەکرێ هەمان ئەو ژەهرەی دەرخواردی ئێمەی ئەدەن بۆ لەناوبردنمان خۆراکی رۆژانەی گەلانی ئەو وڵاتانە خۆیان بێت، بێجگە لە حوکمڕانی خراپ؟! 

دواتر نوسەر زەنگی مەترسی ئەو پیلانگێڕیە لێدەدات و لە پێگەیەکی ئەخلاقی باڵاوە باوکانە منداڵە ناهوشیارەکانی (رۆشبیرانی کورد) هوشیار ئەکاتەوە و داوای گەڕانەوەیان لێ ئەکات بۆ رێزی نیشتمانی. باسی ئەوە ئەکات چۆن ٩٨٪ ووڵاتان لەو مەترسیە ئاگاداربوونەتەوە و جارێکی تر بەندی تایبەتیان لە سیستەمی قانونیاندا بۆ ئاین تەرخانکردووە. وەک ئەوەی پێشتر ئەو بەندە قانونیانە لەسەر رێکخستنی ژیانی ئاینی و رۆڵی ئایین یا ئازادی ئاینی نەبوبێت. 

باشە ئەگەر ٩٨٪ وڵاتان لەم مەترسیە ئاگادار بوونەتەوە ئیتر چۆن نهێنیە؟ ئەی بۆ رۆشنبیران و خوێندەوارانی ئێمە لەم پیلانە بەربڵاوە ئاگادار نین؟! خۆ سەردەمی ئەنتەرنێت و بڵابونەوەی زانیارییە و دەمێکە باوی پۆستەی حوشتر نەماوە تا بڵێین هەواڵەکان کاتی زۆریان گەرەکە تا بڵاو ئەبنەوە! ئەی بۆ کەسیتر بێجگە لەنوسەر ئاگایان لەو گۆڕانکاریە دەستوری و قانونیانە نەبوو کە بەهۆی ئەم پیلانە جیهانیەوە کران؟ 

تۆنی نوسەر زۆر هاواریە لە ئاماژەکردن بە مەترسیەکانی تۆژینەوەی جێندەری ودیارە کە مەبەستێکی بەد لەپشتی ئەم تۆنە هاواریەوە هەیە. ئەم رایەشم تەنها بەرهەمی خوێندنەوەی ئەم گوتارە نیە. بەڵکو لە گوتارێکی تری نوسەر لەسەر بڵابونەوەی وەرگێڕانی کتێبی (محنتی مع اللە فی القران) لەگەڵ رەخنەگرتن لەناوەڕۆکی کتێبەکە و ئیدانەکردنی وەرگێڕانی، ناوی وەرگێڕ و ناونیشانی دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەکەی دابوو، کە من پێم وایە جۆرێکە لە ئاسانکاری بۆ هەرکەس و لایەنێک دەمارگیری ئاینیی وایان لێ بکات بیر لەوە بکەنەوە زیانیان پێ بگەێنێن.

لە کۆتاییدا ئەم گوتارەی کاک مەسعود ئەفسانەی قەرەوێڵەکەی پرۆکرستی گریکی بە بیرم هێنایەوە کە باسی رێگرێک ئەکات بە ناوی پرۆکرست. ئەم کابرایە قوربانیەکانی لەسەر جێگا نوستنەکەی خۆی پاڵ ئەخست، ئەگەر درێژتر بونایا لاقیانی ئەبڕیەوە و ئەگەر کورتتر بونایا بە دوو ئەسپ بە ئارەستەی پێچەوانە رایئەکێشان، تا هەموان وەک ئەو بن. کاک مەسعودیش قەیچی بیری خستۆتە کار و روداوە مێژویەکانی بە پێی پێداویستی پەیامەکەی خۆی کلک وگوێ کردووە.