نەجات نوری

شێتایەتییش هەمیشە بڕێك ئەقڵی تێدایە... نیچە

ئاڵای شۆڕش 1985 – 1993، ئێستا كە دوای سی و نۆ ساڵ كە ئەرشیفی جوڵانەوەیەكی وەكو ئاڵای شۆڕش لە نێوان چواربەرگ بە دووهەزار لاپەڕەی قەبارە گەورە بڵاودەكرێتەوە، لە نێوان ئەم لاپەڕانەدا بەشێكی زۆری ڕۆژنامەی ئاڵای شۆڕش و گۆڤار و بەیانامەكانی ئەم جوڵانەوەیە بە شێوەیەكی جوان دیزاینكراون. ئەم ئەرشیفە چوار بەرگی یە دەبێتە یەكێك لەو بڵاوكراوە گرنگانەی كە بۆ ڕابوورد و ئێستا و ئایندەش خوێندنەوەی ورد هەڵدەگرێت و بە وردی بە هەڵوێست و ڕووداوەكان دەگەین، دەكرێ لێوەیان بگەڕێینەوە بۆ ئاستی جوڵانەوەیەكی وەكو ئاڵای شۆڕش، كە لە مێژووی جوڵانەوەكانی كوردا ئاڵای شۆڕش یەكێكە لە جوڵانەوە چەپە مولتەزیمەكان لە ژیانی حزبایەتی لە باشوری كوردستان، لەنام ئەم جوڵانەوەیەدا بەدیان كادری و پێشمەرگەی ژیر و لێهاتوو لە هەموو ناوچەكانی باشوردا شانیان دابووە بەر بیر و هەڵوێست و مانەوە تا بتوانن بە جۆرێكی تر لە ئاستێكی باشتردا بیری چەپ بۆ گەیشتن بە سۆشیالیزم بۆ ئایندەی كۆمەڵگا بەدی بهێنن، بیری هاوڕێیانی ناو ئاڵای شۆڕش بیرێكی چەپی بەبن بەستوو نەبوو بەڵكو ئەو بیرانەبوون كە هەمیشە بۆ ئایندەی كۆمەڵگا بۆ دادپەروەری و سۆشیالیزم تێكۆشابوون، كەمجار هەبووە لەناو جوڵانەوەكانی باشووردا وەكو هێزی چەپ وەكو جوڵانەوەی ئاڵای شۆڕش كادری چەپی بەباوەڕ و لێهاتوو هەبووبێت، ئەوەی لە بیری كادرەكانی ئاڵای شۆڕش لەكاتی سەرهەڵدانیەوە دەبیندرا ئەو باوەڕبوو كە زۆرباش لە سۆشیالیزم تێگەیشتبوون و بەرخوردانیان دەكرد تا بە ئامانجەكانیان بگەن، هەر چەندە ئەم ئامانجانە كە ئامانجی گەورە و ئومێدبەخشبوون بۆ ئایندەی كۆمەڵگا و سۆشیالیزم دواجار بەبێ هیچ خوێندنەوەیەكی ورد و هەڵسەنگاندنێكی عەقڵانیانەوە دەكەوێتە ژێر بازوی هێزو پەلاماردان و گرتن و تێكشكاندنەوە، هەموو ئەوەی هاوڕێیانی ئاڵای شۆڕش دەیانویست لەناو یەكێتی دا وەكو بەرەیەكی چەپ هەبن و خەبات بكەن ویستێكبوو بۆ مانەوەی بیری چەپ دوور لە لادان و خۆخەڵەتاندن، لە ئاست هەڵوێستی ئەم هاوڕیانەدا دەبوو عەقڵانیانە لەلایەن سەركردایەتی ئەوسای كۆمەڵە و یەكتیەوە پەیڕەوەكەیان دوور لە ڕق و پێكدادان پەسەندبكرایە تا ببنە نموونەیەك بۆ پێكەوە ژیان و شۆڕشكردن، بەڵام هەمیشە زۆركات عەقڵ بۆ ئێمەی كورد غیابە و مۆتەكەی مەرگ ئەو هێزەیە كە دەبێت مێژوومان خوێناوی بكات.

ئێستا كە لاپەڕەكانی ئەم ئەرشیفە گرنگەی ئاڵای شۆڕش هەڵدەدەینەوە كە پڕە لە ئومێد و بیری چەپی پێشكەوتووخواز، كە ڕۆحی گیانبەختكراوانی تێدا دەدەرەوشێتەوە، دەپرسین كێ سوودی لە ئەو مێژووە خوێناویە وەرگرت و كێ جێگەی هەزاران كادری بەباوەڕی چەپی ناو ئاڵای شۆڕشی گرتەوە؟ بەداخەوە ئاڵای شۆڕش زۆر نەیتوانی لە شاخ وەكو بیری شۆڕشێكی چەپگەرایانە لەبەرامبەر هێزەكانی یەكێتی دا بمێنێتەوە و زۆر زوو پەرەوازكران و باشوری كوردوستانیان لێ قەدەغەكرا و بە دەیان كادر و پێشمەرگە ئاوارەی وڵاتان بوون، ئەم ئەرشیفەگرنگە ئەوەمان بەبیردێنێتەوە كاتێك بە هەڵوێست و كردارەكانی كادرەكانی ئاڵای شۆڕش دا دەچینەوە تووشمان دەبێت بە تووشی ئەو مێژووە كە هەمیشە لەناو شۆڕشەكانی كوردا ناعەقڵانیەت خۆی سەپاندووە بەسەر بیری ئازادیخوازانە و پێشكەوتووخوازانەدا، ڕابەرەكانی شۆڕشی ئێمە هەمیشە لە یەك لاوە وێنە و باوەڕ و بۆچوونەكانیان بینیوە و دركیان نەكردووە كە شۆڕش هەمیشە بۆچوون و كرداری تری تێدا سەرهەڵدات و دەیشبێتە هۆكاری گرفت و دژیایەتی، ئەم ڕابەرانە هەمیشە خۆیان بە شۆڕشگێڕ و تێكۆشەرزانیوە و لە دەرەوە ئەم بۆچوونانەیان ئیتر وەها بیریان كردۆتەوە كە نابێت كەسی تر هەبێت و بیربكاتەوە و بدوێت، ئەم هەڵوێستە ناتەبا و ناعەقڵانیانە لەناو شۆڕشەكانی كورد دا بە چەپ و ڕاستیانەوە ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژوو دەكەوین بەسەر دەیان كەلێن و هەڵەی گەورەدا كە جگە داڕمان هیچی تری لەگەڵ خۆیدا بۆ ئایندەی میللەت نەهێناوە، مێژووی خوێناوی ناو شۆڕشەكانی كورد ئەو باگراوندە تاریكەیە كە نەدەبوو ئێستا لێی بدوێن و داخ بۆ ڕوودانیان بخۆین، ئەوانەی لە بنەماكانی شۆڕش تێدەگەن و هەڵسەنگاندنیان بۆكردووە، باش دەزانن كە هەمیشە شۆڕشەكان لەقووڵایی ناو خۆیان دا ناتەبایی گەورە لەگەڵ خۆیاندا دێن و زۆركاتیش ئەگەر عەقڵانیانە ڕووبەڕوویان نەبیتەوە و مەنتقی هێز زاڵبێت وەكو پەلاماردانی ئاڵای شۆڕش مێژووی كۆمەڵە و یەكێتی پڕ دەكات لە ڕووداوی نەخوازراوی خوێناوی و پرسیاری بێ وەڵام، لەم دیدەوە كە مەنتقی هێز لەناو ئەوسای سەركردایەتی یەكێتی دا زاڵدەبێت بەسەر عەقڵ و گفتووگۆی دروستكەرانەدا، ورد بۆ پەلاماردانی ئاڵای شۆڕش بڕوانین، ئەگەر ئاوا لە داڕمانی ئاڵای شۆڕش و گرتن و ڕاوەدوونانی كادر و سەركردەكانیان هەڵوێستەكان بخوێنینەوە تێدەگەین كە هەمیشە باوەڕ و تێگەیشتن و گفتووگۆی عەقڵانیانە لەناو شۆڕشەكانی كوردا بوونی نەبووە و هیچ كاتێك نەتوانراوە لە ڕێگەی بەرنامە و باوەڕ و لێكتێگەیشتنەوە بە حالی پێكەوە ژیان و هەڵكردنی باوەڕەكان بگەن و سەرئەنجام ئەوەی ڕوودەدات هیچ كاتێك سەركەوتنی لایەنی هێزدانەبووە بەڵكو ڕێك پێچەوانەكەی ڕاستە و دەكاتە شكستی گەورەی ئەوانەی لە ڕێگەی بەكارهێنانی هێزەوە باوەڕ و دیدگای خۆیات بەسەر نەیارەكانیاندا دەسەپێن و شكست خواردووەكانیش كە لە نموونەی جوڵانەوەیەكی وەكو ئاڵای شۆڕشە دەبنە ستەملێكراوترین جوڵانەوە لە قووڵایی مێژووی ئەم ناوچەیەدا. هەر چۆنێك بێت بە تەماشاكردنی ئەم ئەرشیفە گرنگەی ئاڵای شۆڕش بەو نموونانە دەگەین كە دەكرێ ئیتر عەقڵ و بیری پێشكەوتوخوازانە جێگەی زەبری هێز و پەلاماردان بگرێتە و هەموو بیروباوەڕەكان پێكەوە لەم نیشتیمانەماندووەدا پێكەوە هەڵبكەن و مێژووی هەزار جارەی خوێن ئیتر دووبارە نەكەنەوە.

ئەوەی دەمەوێـت لە پەراوێزی ئەم ئەرشیفە گرنگەی ئاڵای شۆڕش دا بیخەمەڕوو، هەڵەی گەورەی سەركردەكانی ئاڵای شۆڕەشە كە لەدوای ڕاپەڕینەوە كەوتنە هەڵەی هێجگار گەورە لەڕووی فیكر و بەرنامە و ناتەبای ناوخۆیانەوە كە زۆر زیاتر لە پەلاماردانەكەی یەكێتی لەسەردەمی شاخ دا زەبری گورجكبڕی لە بیر و خەباتی دەیان كادری چەپی ناو ئاڵای شۆڕش وەشاند و لە پێناو هەندێك پۆست و پارە و دەستكەوتی پووچدا گەڕانەوە ناو یەکێتی و هەموو مێژووی ئەم جوڵانەوە بەباوەڕیان لە ناو كردارەكانی خۆیان دا لە گۆڕنا، بەمەش ئەگەر جاران سەركردایەتی كۆمەڵە و یەكێتی ناعەقڵانی بووبن و گوێیان لە گفتوگۆ و هەڵوێستەكان نەگرتبێت ئەوا دوای ڕاپەڕین سەركردەكانی ئاڵای شۆڕش زۆر خراپ هەنگاویان لەوانەی پێش خۆیان بۆ ناو بۆتەی ناعەقڵانی ناو و جگە لە دووبارە كردنەوەی ناعەقڵانیەت هیچی تریان بە كۆمەڵگا و بیری چەپ نەبەخشی.