ژمارەی دانیشتوانی عێڕاق، ئێستا نزیكەی 45 ملیۆن كەسە. ژمارەی كورد، بەو كوردانەی كە كوردیشیان لە بیر چۆتەوە و قسەی پێناكەن، لە 6 ملیۆن كەمترە. واتە عەڕەب و پێكهاتەكانی تر 38 ملیۆن زیاترن. وێڕای ئەمە، پێكهاتەكانی هەرێمی كوردستان لە گەڵ كورد نزیكەی 6 ملیۆن كەسن. لەم شەش ملیۆن كەسە، نزیكەی ملیۆن و نیوێك عەڕەبن. نیو ملیۆن تا ملیۆنێكیش لەوانەن كە شوناسیان توركمان، ئێزیدیی و مەسیحیین كە خۆیان بە كورد نازانن. كەواتە ژمارەی كورد لە هەموو عێڕاق، لە باشترین حاڵەتدا، نزیكەی چوار ملیۆن كەسە. ئەمە وێڕای كۆچی بەردەوامی گەنج و كەسانی خاوەن بەهرەی كورد بۆ هەندەران.

لەم 33 ساڵەی دواییە، بیری چەپ و بیری دژ بە ئیسلام بە سەر پەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان زاڵە. یاسا و بڕیاری وا دەركراوە كە خزمەتێكی گەورەی بە عەڕەب و ئیسلامی عەڕەبی كردووە، زەڕبەیەكی كوشندەشی لە شوناس و هەبوونی كورد داوە و داری لە ڕۆحی (ئیسلام)ی كورد داوە. بۆ نمونە یاسای فرەژنی قەدەغەكراوە. بەڵام ئەم قەدەغەیە تەنها بۆ كوردە كە ئێستا زۆرینەی ڕەهای خێزانە كوردەكان یان منداڵێك یان دووان بەرهەم دێنن. بەڵام عەڕەب بچوكترین خێزانیان 5-6 منداڵ بەرهەم دێنن. ئەمە جگە لە فرەژنی كە لە عێڕاقدا ماوەی پێدراوە و بەشێكی زۆری عەڕەب پەیڕەوی دەكات. ئەو عەڕەبانەی لە كوردستان دەژین و ناوچەكانیان لە بواری ئاساییش و ئارامیی هیچ عەیبی نیە، ژمارەی دانیشتوانیان لە نێوان ملیۆنێك تا ملیۆن و نیوێكە. فرەژنی لە نێوانیان باوە و لە عێراق تۆماری دەكەن و لە كوردستانیش نیشتەجێن و بوونەتە هاوڵاتی ڕەسەنی هەرێم. خێزانی عەڕەب لە هەرێمی كوردستان لە خێزانی كورد گەورەتر. بە شێوازێكی سیستماتیكانە و هەڕەمەكیانە زیاد دەكەن، ئێستا ناوچە و گوند و گەڕەك و شارۆچكەی خۆیانیان هەیە و خۆیان زۆرینەی ڕەهان. كوردیش بەردەوام بەرەو كەمبوون ملی ڕێگای گرتۆتە بەر، زۆر بە هێواشیش ژمارەیان زیاد دەكات. عەڕەبەكە موچەی بەردەوامی هەیە، كوردیش وەك سواڵكەرێك هەمیشە چاوی لە موچەی پاشەكەوتووە، چونكە لەم 33 ساڵەی ڕابردوو، زۆرینەی پارەو سامانی كورد بەرەو هەندەران ملی ڕێگای گرتووە، لە شكۆ و نێرایەتیی كورد دراوە.

لەوانەیە كەسێك بڵێت، ئەمە گرفت نیە چونكە ئەم عەڕەبانە بە تێپەڕبوونی كات دەبنە كورد، وەك ئەو عەرەبانەی لە توركیا یان لە ئەوروپا دەژین. ئەم قسەیە تەواو هەڵەیە. چونكە كەلتور و زمانی عەڕەب زۆر لە هی كورد بەهێزتر و باڵادەستترە. كورد لە سلێمانی بە سۆرانیی دەخوێنن و دەنوسن. لە هەولێر ڕاستە لە سەر سۆرانیی حسێبە بەڵام ئەو زمانەی قسەی پێدەكەن زۆر جیاواز و شەرمنە لەو زمانە ستاندەرەی سۆرانیی سلێمانی. ئەمە كەسایەتیی دەڤەری هەولێری توڕ هەڵداوەتە لاوازیی كەلتوریی و پاشەكشەی ڕۆشنبیریی و زانستیی. لە دهۆكیش ڕاستە بە بادینی قسە دەكەن، بەڵام زمانی نوسین و خوێندنی بادینی زۆر لە پاش و لاوازە و زمانی عەڕەبی باڵادەستترە. كاتێك بێگانەیەك، وەك عەڕەب دێتە كوردستان بۆ ژیان، ئەوپەڕیی چەند قسەیەكی كەمی ئالوگۆڕی ڕۆژانە فێر دەبێت سەری لەم هەموو زمان و زاراوە دەشێوێت. بەڵام چونكە شوناس و زمانەكەی خۆی باڵادەستتر و پێشكەوتووترە، پەرەی پێدەدات، پێیەوە دەگیرسێتەوە. لە بەر ئەمە، لە كوردستان قوتابخانە بە عەرەبیی بۆ دانیشتووانی عەرەب هەیە، كە خودی عەرەبی زمانی یەكەمی عێراقە، بەڵام سەرنج بدە كوردانی بەغدا، بە دەگمەن نەبێت كەسیان زمانی كوردیی بیر نەماوە. لە توركیا زمانی توركیی زۆر پێشكەوتوو و باڵا دەستە، وەك زمانەكانی ئەوروپا، ئەڵمانیی، فەڕەنسیی یان ئینگلیزیی. لە توركیا و ئەوروپا، پەناهێندەی عەرەب خۆی هەڵوەدای فێربوونی زمانەكانی ئەم وڵاتانەیە. لە بواری كەلتوریشەوە، عەرەب هەست بە كەمیی دەكات بەرامبەر بە كەلتوری ئەم وڵاتانە. بەڵام عەرەب لە عێراق بەرامبەر بە كورد، هەست بە كەمیی ناكات و خۆی بە بەرزتر ڕادەگرێت، ئەمەش پاڵنەرەكانی بۆ فێربوونی زمانی كوردیی دەكاتەوە سفر. هەمان ئەو كارەساتەی لە 100 ساڵی ڕابردوو لە باكوری كوردستان ڕوی دا، كورد لە شوناسی خۆی داماڵرا و توركێكی زۆر هێنرانە كوردستان بۆ ژیان، لە باشوری كوردستانیش هەمان ڕەوش دووبارە بوویەوە. ئەمجارە بە دەستی كورد و لە ژێر چەتری بەناو دەستەڵاتی كورد.

هۆكاری زۆر هەن بۆ لاوازیی كورد. لەم هۆكارانە: یەكەم، زاڵبوونی هزر و بیری چەپیی و ڕۆژئاوایی، كە ئێستا لە چەند خاڵێكی زەق خۆی دەبینێتەوە وەكو یەكسانیی ژن و پیاو و مەسەلەی جێندەر و هاوڕەگەزبازیی. ئەمەش زیاترلە میدیای كورد پەرەی پێدراوە، لە ڕێگای كردنی گەنجی نێرەموك بە سوپەرستاری كۆمەڵگەی كورد و هاندانی نێرەموك بوون لە نێو گەنجی كورد. دووەم، بڵاوكردنەوەی ماددە هۆشبەرەكان لە نێو گەنجانی كورد. سێیەم، ئاڵودەكردنی گەنجی كورد بە كات بەسەربردن بە سێكس و كافیتێریا و نەرگەلە و خواردنەوەی كحول و ماددە هۆشبەرەكان و جگەرە و ئاڵودەبوون بە سوپەرستارە وەرزشیەكانی دونیا. چوارەم، دووبەرەكیی نێوان پێكهاتەی كورد وەكو حزبەكان و خێڵەكان و زۆنەكانی دەستەڵاتی سەوز و زەرد و بەرپرسەكان و كۆمپانیاكانی سەر بە حزبەكان. ئەمە ئەوە دەگەیەنێ كە پێكهاتەی كورد پێكهاتەیەكی مردووە و زیندوو نیە. پێكهاتەیەكی لەم جۆرەش هەمیشە پێكهاتەی بەهێزتر بە سەریدا زاڵ دەبێت كە وەك موگناتیس بەرەو لای دەكشێت و دەیخاتە ژێر ڕكێفی خۆیەوە تا تەواو دەیتوێنێتەوە و دەیخنكێنێت. پێنجەم، هەروەها نەمانی ڕۆحی مێرخاسیی و جەنگاوەریی لە نێو كورد، تەنها كوشتنی نامەردانە نەبێت كە لە سەر شتی پڕوپوچ و زۆر ترسنۆكانە لە سەر شەقام و لە ناو ماڵەكان بە چەك كەسانی بێ دەستەڵات و بێ چەك دەكوژن. ئەمەش ڕێك پێچەوانەی خەسڵەتی كوردە لە ڕابردوو كە هەمیشە بە میللەتێكی جەنگاوەر ژیاوە و هەمیشە ئەو خەسڵەتانەی لە خۆیدا بەرجەستە كردووە كە ڕەنگدانەوەی مێرخاسیی و پیاوەتیی و نێرایەتیی بووە.

دوای 10 تا 15 ساڵی تر عەڕەب لە كوردستان دەبنە زۆرینەی پشت ئەستور بە دەوڵەتێكی ناوەندی عەڕەبیی و زمانێكی باڵا دەست و كەلتورێكی زاڵ. تەنانەت لە نێو شاخەكانیش گوند و دێهاتەكان دەبنە عەڕەب و بە زمانی شیرینی عەڕەبی ناو و ناوەڕۆكی كوردستان دەبنە بەشێك لە مێژوو و شوێنی تایبەتیان دەبێـت لە مۆزەخانە. ئەمەش وەك میللەتە خۆماڵیەكانی دونیا وەك هیندیە سورەكان، ئەبۆرجینەكانی ئوستڕاڵیا و بوڕاكمینی ژاپۆن.

مەگەر حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕیارێك دەربكات و هەرچی دانیشتووی عەڕەبی هەرێمە بیانگەڕێنێتەوە شوێنی خۆیان لە عێڕاق، كە ئەمەش دوورە لە عەقڵی مرۆڤ. هاتنی ئەم هەموو عەڕەبەش بێ پلانی دەزگای موخابەراتی عەرەب و ئێران و توركیا نیە.

بەڵام لەمە هەمووی گرنگتر ئەوەیە زۆر بە خەستیی لە مێرخاسیی كورد دراوە. ئەم لێدانە لە سەر دەستی حزب و دەستەڵاتی كورد و دەزگاكانی میدیا و هەڵگرانی بیری چەپ و ڕۆژئاوایی بەر كورد كەوتووە. وڵاتان و میللەتانی ناحەزی كوردیش كە له دەوری كوردەوە دەژین، ئەوانیش بە نهێنیی و ئاشكرا لەم مێرخاسیەتەی كوردیان داوە. كاتێكیش مێرخاس لە شوێنێك دەخەسێندرێت، نێرانی تر دێنە شوێنی. ئەمەشە دەبینیت ڕۆژانە ژمارەی عەرەب لە هەرێمی كوردستان زیاد دەكات و ژمارەی كورد بەرەو ئاوابوون ملی ڕیگای گرتووە.

ئایا كورد بێدار دەبێتەوە؟!