چۆن جیهان دەبینم؟
  2020-07-02       2138       

ئەلبێرت ئەنشتاین
وەرگێڕانی: ئەردەڵان عەبدوڵڵا

خوێنەری بەڕێز، ئەمەی بەردەستتان بەشێکە لە کۆمەڵێک وتاری زانا و بیرمەندی مەزنی جیهان "ئەلبێرت ئەنشتاین" کە لە کتێبێکدا بەناوی " جیهان بەو شێوەیەی کە دەیبینم"  چاپی کردووە.  تێیدا باسی کۆمەڵێک پرسی گرنگی ژیان دەکات، هیوادارام  لە داهاتوودا بتوانم تەواوی کتێبەکە بکەمە کوردی.

چۆن جیهان دەبینم؟
بوونی هەریەکەمان  لەسەر ئەم رووی زەویە، جگە  لە سەردانێکی کورت بەولاوە هیچ مانایەکی تری نییە. راستە مرۆڤ بێ ئاگاییە لەم راستییە، بەڵام زۆرجاریش بەبێ ئەوەی بیر بکاتەوە، هەست بەم راستییە دەکات. ئێمە ئاگاداری بۆچوون و تێڕوانینی ئەوین" مەبەستی مرۆڤە،،،و.ک"  لە بارەی ژیانی رۆژانەوە، ئێمە تەنها لەبەر خاتری ئەوانی تر لێرەین، لە پێش هەمووشیانەوە، ئەو کەسانەی کە زەردەخەنە و بەختەوەریان مەرجێکی تەواوەتی خۆشبەختی ئێمەیە. هەروەها خۆشبەختی ئەوانەشی کە نایانناسین، چارەنووسی ئەوانەشی کە رێز و مەحبەتمان لەگەڵیاندا هەیە.

لە بارەی مەسەلەی دەوڵەمەندییەوە
من تەواو گەیشتوومەتە ئەو قەناعەتەی، کە هەرچی سەروەت و سامانی جیهان هەیە ، ناتوانێت مرۆڤایەتی بەرەو پێشەوە بەرێت، تەنانەت گەر هەموو ئەم سەرەوت سامانەش بخرێتە دەستی کەسێکی دەستپاک و پیاوچاکیشەوە، کە بیەوێت کار بۆ خزمەتکردن و  پێشکەوتنی مرۆڤایەتی بکات. ئەو پیاوە مەزنانەی کە خاوەنی نیەتێکی پاکن، ئەو پیاوانەی کە باوەڕیان بە پڕەنسیب و کاری چاکە هەیە. 
ئایا دەکرێت وێنەی : موسا، عیسا، گاندی" لە بۆرسەی کارینجی دا  نمایش بکەین.
من لەو باوەڕەدام پارە تەنها بەرەو خۆپەرستیمان دەبات، هەر ئەویشە دەبێتە هاندەرێک بۆ ئەوەی خاوەنەکەی بۆ کاری خراپە بەکاریبهێنێت. 

سیاسەت و ئاشتی

پیاوە مەزنەکانی نەوەی پێشوومان، لە ئێمە باشتر درکیان بە گرنگی و مەزنیی سەقامگیربوونی ئاشتی لە جیهاندا  کردووە. بەڵام لەم سەردەمەی ئێستاماندا ، پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا وای لەم پەندە ئەخلاقییە کردووە، کە ببێتە بابەتێکی گرنگ کە پەیوەندی بە بوونی مرۆڤایەتی مۆدێرنەوە هەیە. هەربۆیە پێویستە کار بۆئەوەی بکەین، کە مەسەلەی ئاشتی بکرێتە مەسەلەیەکی ویژدانی و نابێت کەسێکی هۆشیار و رۆشنبیر خۆی لێ گێل بکات  یان خۆی لێبدزێتەوە. 
دەبێت زۆر ئاگاداری ئەوەش بین کە لە ئێستادا گرووپە پیشەشازییە گەورەکان ئەوانەی کە بەشدارن لە بەرهەمەهێنانی پیشەشازی چەکوتەقەمەنی، لە هەموو وڵاتانی جیهاندا، ئەمانە  هەمووکاتێک دژی هەموو هەوڵێکی ئاشتی دەوەستنەوە بۆ چارەسەرکردنی کێشە جیهانییەکان. هەروەها دەبێت ئەوەش بزانین کە حکومەتەکان بە تەنها ناتوانن ئەم ئامانجە  گەورەیە جێبەجێبکەن، تەنها بە هاوپشتی و پشتگیری زۆرینەی گەل نەبێت. لەم سەردەمی دیموکراسییەماندا، چارەنووسی هەموو گەل لەسەر ئەم پرسە وەستاوە" مەبەستی ئاشتییە،،،، و.ک"  هەرئەمەش دەبێت هەموو ساتێک لە مێشكی هەمووماندا بێت و نابێت بۆ چرکە ساتێکیش ، لە بیر خۆمانی بەرینەوە.

لە بارەی مانای ژیانەوە
ئایا بوونمان هیچ مانایەکی هەیە؟! هەروەها   بوونی هەموو گیانلەبەرە زیندووەکانی سەر ئەم زەوییەش  هیچ مانای هەیە؟!
بۆ ئەوەی بتوانین وەڵامی  ئەم پرسیارانە بددەینەوە، ئەوا پێویستیمان بە بوونی هەستی ئایینی هەیە. 
تۆ لێم دەپرسی:
ئایا باسکردنی پرسیارێکی لەم شێوەیە، هیچ مانایەکی هەیە لە لای ئێمە ؟!
منیش وەڵامت دەدەمەوەو دەڵێم:
هەر مرۆڤێک لەو باوەڕەدا بێت کە ژیانی خۆیی و هەروەها ئەو مرۆڤانەشی کە وەکو خۆی بیردەکەنەوە، هیچ مانایەکی نییە، ئەوا نەک کەسێکی داماوە، بگرە دەتوانم بڵێم، ئەو جۆرە کەسانە  لەوانە بێت بتوانن بمێننەوەو بژین، بەڵام زۆر بە زەحمەتی. 
من هیچ کاتێک بە مانا فەلسەفییەکەی ، باوەڕم بە ئازادی مرۆڤ نییە، چونکە هەر یەکێک لە ئێمە بە هۆی هاندەری دەرەکییەوە هەڵسووکەوت دەکات، بەڵام لەهەمانکاتیشدا ئەمەش بەپێی زەروورەتی ناوخۆیی دەبێت. 
هەمیشە ئەو وتەیەی " شۆپنهاوەر" م باش لە یادە کە  دەڵێت:
بێگومان، هەموو مرۆڤێک دەتوانێت ئەوە بکات کە خۆی دەیەوێت، بەڵام ناتوانێت ئەوەی کە دەیەوێت دەستیبکەوێت.
  ئەم وتەیە لە تافی لاوێتیدا لە مێشکمدا جێگیر بوو، دواتریش  بە تەواوی ژیانم هەمیشە  لە یادم بوو. ئەم وتەیە وەکو هاوڕێیەکی لێهات بۆم، هەروەها  بووە سەرچاوەیەکی ئیلهامبەخشی گەورەش بۆم، بەتایبەتی لەکاتی ناخۆشیدا، فێری بەرگەگرتنی ناخۆشییەکان و سەبر و تەحەمولی کردم.
ئەم وتەیە  هاوکاریشمان دەکات   بۆ ئەوەی زۆر هەست بە چەوساندنەوە و ناخۆشیی و قەهر نەکەین. هەروەها هاوکاریشمان دەکات کە بەشێوەیەکی ئاسان مامەڵە لەگەڵ خۆمان و ئەوانی تردا بکەین، چونکە ئێمە مەحکوم کراوین بە چەمکێکی گرنگی  ژیان، کە دەرفەتی  خۆشیی و شادیشمان بۆ دەرەخسێنێت. 

سەرچاوە:
ألبرت أینشتاین. العالم کما أراه. ترجمە: فاروق الحمید. الگبعە الاولی. دار التکوین للتالیف و الترجمە و النشر. دمشق. سوریا. 2015

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×