نەجات نوری

ڕۆمانی (زۆربای ئێرانی) قادر عەبدوڵا، لەسەر ئەم پرسە دەوەسێت، مرۆڤ چی دەوێت؟ تێكڕای بەشەكانی ئەم دەقە لە جوڵەو تێڕامان‌و پرسیارەكانی پاڵەوانەكەیەوە (سوڵتان) بەشوێن ئەو وەڵامەدا دەگەڕێت، پاڵەوانێك وەكو پاڵەوانی ناو ڕۆمانی(كاتژمێر بیست‌وپێنج) (یوهان مۆریتس) دەبێتە كەسێكی سەرگەردان‌و وردوخاش بووی ناو هەموو ئایدۆلۆژیا نەفرتە لێكراوەكان كە تێكڕا مرۆڤایەتی دەهاڕن، سوڵتانیش لەم دەقەدا وەكو یوهان پێكەوە كۆمەڵێك بیری جیا جیا دەیكەنە ئەو مرۆڤەی كە تا مردن نازانێت مرۆڤ چی دەوێت‌و لە كوێدا بە خەونێكی ڕەش‌و سپی دەگات، ئایدۆلۆژیاكان لە ئێراندا ئیتر بۆ سوڵتان‌و دۆستەكانی‌و خەڵكی نابنە جێگەی ئومێد، دەبنە سەرهەڵدانی ئەو هۆكارە تۆقێنەرانەی كە بەدوای یەكدا مرۆڤایەتی دەخەنە سەر ڕێگای مەرگ‌و زیندان‌و ئاوارەبوون. لەهەر ڕۆژگارێكدا لەگەڵ هەر گۆڕانكاریەكی سیاسی‌و كۆمەڵایەنیدا سوڵتان پرسی مرۆڤ لە ڕۆحی خۆیەوە دەهێنێتە بەرباسێكی بێ وەڵام، لە كوڕیژگەیەكی ناو قەڵایەكی كۆنەوە كە دەكرێت ئاماژەبێت بۆ ڕۆژگاری مرۆڤ دۆستی‌و بێ گوناهی تا سەرهەڵدان‌و گەیشتن بە قووڵایی ئایدۆلۆژیا كوشندەكان، سوڵتان لەم دەقەدا دەچێتە بەردەم یەكە بەیەكەی كاربەدەست‌و شۆڕشگێڕەكانی ئەو ڕۆژگارەی ئێران، شا‌و‌و فەرەح‌و ڕابەری شۆڕشگێڕەكان‌و خومەینی‌و كۆشك‌و زیندانیان دەبینێت، خۆی لەوەدا دەبینێتەوە مرۆڤ چی دەوێت؟ پێ دەچێت لەدەقەكەدا خوێنەران هیچ وەڵامێكی ئەوتۆیان لەسەر ئەم پرسە دەست نەكەوێت، چونكە هێشتا سوڵتان‌و ئێرانیەكانی دۆستی لەم دەقەدا هەر بەشوێن ئەو وەڵامەدا وێڵن، سوڵتان وێڵی ئەو ساتانەیە‌و تێكڕا دەپرسێت كێ لەمانە دەبێتە فریادڕەسی خەڵكی ئێران؟ بەش بەش سوڵتان دێت لەگەڵ خۆیدا كە خۆیشی دەبێتە دوا قوربانی ئامانجە دڕندە‌و شێواوەكانی ئەو كەس‌و بیروباوەڕانە هەموومان نائومێد دەكات، لە گۆشەیەكی بچوكیشەوە نامانخاتە بەردەم ڕوناكیەكی كز‌و ئومێدبەخشانە، یەك یەك وەكو خۆی تێكمان دەشكێنێت، لە خۆی دەپرسێت مرۆڤ چی دەوێت؟ كۆتا وەڵامێك ئەمەیە لەم خۆرهەڵاتەدا تەنیا سەرگەردانی‌و هەر سەرگەردانی.
ئەم دەقە دەبێت وەكو كتێبەكەی (ئیحسان نەراغی) (لە دەرباری شاوە بۆ زیندانەكانی شۆڕش) بە كۆمەڵێك پرسی گرنگەوە كە دەكەنە ئاڵوگۆڕی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی بۆ چەند دەیەیەكی پڕ لە كێشمەكێشم‌و جەنگ‌و خوێن‌و بەرەنگاری‌و زیندان‌و هەڵهاتن لەوەدا ڕادەوەستێت كە مرۆڤ چەند ماندووی ناو ئەم پێكدادانە وێرانكەرانەیە.
(قادر عەبدوڵا)ی خاوەنی ئەم دەقە (زۆربای ئێرانی) وەكو چۆن لە ڕۆمانەكانی تریدا (خەتی بزماری‌و سەفەری بوتڵەبەتاڵەكان‌وخانۆكەی مزگەوتێ)دا كار لەسەر كۆمەڵێك چەمك‌و تێڕامانی دژوار دەكات بۆ گۆڕانكاریە سیاسی‌و كۆمەڵایەتیەكان لە ناو نەتەوەكەی خۆیدا، ئاواش هەر لەم دەقەدا دەگەڕێتەوە سەر هەمان پرس‌و تێڕامان بۆ ئەو پرسە گرنگ‌و بیرە وێرانكەرانەی كە بوونەتە هۆكاری وێرانبوونی ڕۆحی مرۆڤ لە ئێراندا لە چەند دەیەیەی تاقەت پڕوكێن‌و ماڵوێرانكەردا... ئەم دەقە هەڵدانەوەی دەیان لاپەڕەی مێژوی وڵاتێكە كە ئیتر دوای داگیركردنی قەڵاكۆنەكان كە لای قادر عەبدوڵا دوا وێنەی ئینسانە بۆ خۆشبەختی‌و سادەی‌و پێكەوە ژیان، بەهێزی ئایدۆلۆژیا مەرگ هێنەرەكان ئیتر هیچ بەهایەكی مرۆڤایەتی بوونیان نامێنێت، مرۆڤ دەبێتە خۆڵی بەردەم ڕەشەبایەكی وێرانكەری ئەو بیرە شێواو خەتەرناكانەی كە لە پێناو دەسەڵاتی كۆمەڵێك كەسدا هەموو بەها مرۆڤایەتیەكان تێكوپێك دەدرێت...
سوپاس بۆ هاوڕێمان كاك (شەفیقی حاجی خدر) كە جار جار ئاوا بە ڕۆحی دەقەكانی قادر عەبدوڵا ئاشنامان دەكات، خۆزگەیشم دەخواست دەقەكە هەر ناوە ئەسڵیەكەی خۆی هەبوایە ( ڕێچكەی قاپقاپە زەردەكان) كە ناوێكە بۆ هەڵدانەوەی ڕۆحی دەیان مرۆڤی وەكو سوڵتان‌و قادر عەبدوڵا خۆیشی، ناوێكە بۆ ڕێچكەی ئەو ئینسانانەی كە بە ڕۆحێكی زەردو ماندووە، هەموو بەهاكانیان لەلایەن كۆمەڵێك كاربەدەستی ستەمكارەوە بێ بەهادەكرێن.