ئا: به‌ڕێز عه‌باس
كتێبی"زانكۆ له‌نێوان ناو و ناوه‌ڕۆكدا، خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ دۆخی زانكۆكان‌و خوێندنی باڵا له‌هه‌رێمی كوردستان" له‌نوسینی مامۆستای زانكۆ"د.خالید عومه‌ر"ه، ساڵی 2015 له‌سلێمانی چاپ‌و بڵاوكراوه‌ته‌وه. كتێبێكی گرنگ‌و به‌بایه‌خه له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌وه‌نده‌ی ئێمه سه‌رنجمان دابێت‌و تێبینیمان كردبێت تاكه كتێبێكه تائێستا به‌شازده به‌ش‌و بابه‌تی جیاواز به‌شێوه‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆو ورد له‌سه‌ر دۆخی زانكۆو خوێندنی باڵا له‌هه‌رێمی كوردستان نوسرابێت‌و به‌تایبه‌تیش له‌لایه‌ن كه‌سێك كه خۆی له‌و بواره‌دا كارده‌كات‌و چه‌ند ساڵێكه وانه ده‌ڵێته‌وه.
ئایا په‌روه‌رده‌و وانه‌وتنه‌وه له‌زانكۆكانی هه‌رێمی كوردستاندا له‌قه‌یراندایه؟! تاچه‌ندێك په‌روه‌رده‌ی زانكۆیی به‌شێوه‌یه‌كه كه‌سی بیركراوه، لێبورده، متمانه به‌خۆ، بنیاتنه‌رو خوێنده‌وار دروستبكات؟ تا چه‌ندێك زانكۆكانی هه‌رێمی كوردستان خاوه‌نی سیاسه‌تێكی په‌روه‌رده‌یی راستن به‌شێوه‌یه‌ك نه‌وه ده‌رچوه‌كانی ده‌توانن كۆمه‌ڵگا له‌قه‌یرانه‌كانی رزگاربكه‌ن؟ یان ئایا فێرخوازان پاش خوێندنی زانكۆیی ده‌توانن گه‌شه به‌خۆیان‌و به‌كۆمه‌ڵگا بده‌ن؟ ئه‌مانه ئه‌و پرسیارانه‌یه كه نوسه‌ری كتێبه‌كه ده‌یانكات‌و له‌ناوه‌ڕۆكی كتێبه‌كه‌دا وه‌ڵامیان ده‌داته‌وه.
رۆڵ‌و پێگه‌ی زانكۆ
"زانكۆ" دامه‌زراوه‌یه‌كی ئه‌كادیمی زانستی مه‌عریفی باڵایه، تێیدا توێژینه‌وه‌ی ئه‌كادیمی له‌سه‌ر سه‌رجه‌م بواره جیاوازه‌كانی زانست‌و مه‌عریفه ئه‌نجامده‌درێت، هاوكات له‌گه‌ڵیدا بڕوانامه‌ی جۆراوجۆر ده‌به‌خشرێت. رۆڵی زانكۆ به‌رچاوه‌و به‌شدارییه‌كی زۆر گرنگ‌و كارا ده‌كات له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و گه‌شه‌ی هه‌مو وڵاتێكدا. ئه‌ركی زانكۆ بریتییه له‌پێگه‌یاندنی تاكی پسپۆڕو پێدانی بڕوانامه، بۆ سه‌رجه‌م كایه جۆربه‌جۆره‌كان بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت كۆمه‌ڵگاو داموده‌زگاكانی نێو كۆمه‌ڵگا به‌ڕێوه‌ببات. هه‌روه‌ها كاركردن له‌سه‌ر توێژینه‌وه‌ی زانستی به‌مه‌به‌ستی به‌شداریكردن له‌به‌رهه‌مهێنانی زانست‌و ته‌كنه‌لۆجیاو گه‌شه‌كردنی كۆمه‌ڵگا. زانكۆ ده‌زگایه‌كی ئه‌كادیمیه به‌پێوه‌ری ئه‌كادیمی داده‌مه‌زرێت‌و كارده‌كات‌و هه‌ڵده‌سه‌نگێنرێت، بۆئه‌وه‌ی نه‌وه‌یه‌ك ئه‌قڵی ئه‌كادیمی‌و زانستی به‌رهه‌مبهێنێت له‌وێوه بتوانێت ئه‌و ئه‌قڵانه، كه له‌وه‌رگرانی بڕوانامه جۆربه‌جۆره‌كاندا خۆیان ئه‌بیننه‌وه، كێشه جۆربه‌جۆره‌كانی كۆمه‌ڵگا چاره‌سه‌ر بكه‌ن، كۆمه‌ڵگا ببه‌ن به‌ڕێوه، پلان بۆ ئێستاو داهاتوی وڵات دابنێن.
كردنه‌وه‌ی زانكۆ به‌و ژماره زۆره‌ی ئێستا دروسته؟
تێڕوانین بۆ زانكۆ وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌هه‌مو شارو شارۆچكه‌و شاره‌دێدا هه‌بێت، نه‌ك هه‌ر هه‌ڵه‌یه‌كی كوشنده‌یه، به‌ڵكو بارگرانییه‌كی زۆر گه‌وره‌شه به‌سه‌ر شانی بودجه‌ی گشتیه‌وه. هیچ گرنگ نییه ئێمه دو زانكۆمان هه‌بێت یان بیست، وه شانازیش نییه خاوه‌نی زانكۆی زۆربین‌و له‌هیچ شوێنێكی دونیادا زانكۆی زۆر جێگای شانازی نییه، ده‌بێت پرسیارو خه‌می ئێمه ئه‌وه بێت ئایا چه‌ند زانكۆی ئاستبه‌رزمان هه‌یه؟ یان ئایا به‌ڕاستی هه‌رێمه‌كه‌مان پێویستی به‌ئه‌وه‌نده ژماره‌ی زانكۆ هه‌یه؟ تا چه‌ندێك زانكۆكانمان توانیویانه ببنه یه‌كه‌ی ئه‌كادیمی باوه‌ڕپێكراوی جیهانی؟ بۆیه تێگه‌یشتنمان بۆ زانكۆ، روانینمان بۆ زانكۆ، یان تێگه‌یشتنی حكومه‌ت بۆ زانكۆكان، واته ستراتیجی حكومه‌ت له‌مه‌ڕ زانكۆكان، به‌شێكه له‌و گرفته"ئیشكالیه‌ته" دژواره‌ی كه زانكۆكانی به‌و دۆخه گه‌یاندوه‌و به‌داخه‌وه زانكۆی له‌فۆرمێكی كارتێكراو"پاسیڤ" و ناكاریگه‌ردا كۆتایی پێهێناوه. بینینی زانكۆ وه‌ك ده‌زگایه‌ك بۆ پێدانی بڕوانامه یان ته‌نها وه‌ك ده‌زگایه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌بێت هه‌بێت له‌هه‌مو شوێنه‌كان‌و شارو شارۆچكه‌كاندا، هۆكار بوه بۆ دروستبونی ئه‌و قه‌یرانه زۆرانه‌ی زانكۆكانی تێكه‌وتوه.
ئایا زانكۆكان كاریگه‌رییان هه‌بوه له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا؟
به‌پێی وته‌ی كه‌سانی ئه‌كادیمی، شاره‌زا، خه‌مخۆران، چاودێرانی بواری زانكۆو كۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی، ده‌رچوانی زانكۆكان له‌و ئاسته‌دا نه‌بون به‌پسپۆڕی سه‌ركه‌وتو یان ده‌رچوی به‌رهه‌مهێن ناوزه‌د بكرێن، واته زانكۆكان به‌كه‌می نه‌بێت نه‌یانتوانیوه كاریگه‌ری به‌رچاو چ له‌سه‌ر ده‌رچوان یان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا دابنێن، واته به‌شێوه‌یه‌ك بێت، زانكۆ بتوانێت چاره‌سه‌ری به‌شێك له‌كێشه جۆربه‌جۆره‌كانی كه‌رته جیاوازه‌كانی كۆمه‌ڵگا بكات. ئه‌مه‌ش وایكردوه قه‌یرانی جۆراوجۆر له‌كۆمه‌ڵگا دروست ببێت‌و به‌شێكی ئه‌و قه‌یرانانه، ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ لاوازی ئه‌و پسپۆڕانه‌ی ئه‌و شوێنانه به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن، هه‌روه‌ها ئه‌مه‌ش به‌ناڕاسته‌وخۆ ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ لاوازی زانكۆكان. ئه‌وه‌ی به‌دیده‌كرێت، چ له‌ئێستاو چ له‌ڕابردوشدا، سه‌باره‌ت به‌دۆزینه‌وه‌ی رێگاچاره‌ی ئاریشه زانستیه‌كانی نێو دونیای زانست‌و گیروگرفته‌كانی كۆمه‌ڵگا، زانكۆكان له‌هه‌رێمی كوردستاندا هیچ به‌شداریكردنێكی به‌رچاویان نییه‌و هه‌وڵ‌و كاره‌كان زۆر ساده‌ن‌و له‌ئاستی ئه‌وه‌دا نین باسبكرێن له‌ڕوانگه‌ی زانستیه‌وه‌و به‌پێوه‌ری جیهانی. واته زانكۆ رۆڵێكی ئه‌كتیڤی نه‌بوه سه‌باره‌ت به‌گرفته زانستی، ئابوری، سیاسی، كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان، به‌ڵكو پتر كارتێكراو"پاسیڤ" بوه‌و زیاتر ته‌نها له‌به‌خشینی بڕوانامه‌دا خۆی بینیوه‌ته‌وه.
زانكۆكان شوێنێك بۆ به‌رهه‌مهێنانی"كولتوری ترساندن‌و ترس"!
خاوه‌ن پۆسته‌كان زۆر جار چه‌ندین شێوازیان به‌كارهێناوه بۆ دروستكردنی ترس لای ئه‌كادیمیه‌كان" له‌هه‌ندێ شوێندا حزبه‌كان به‌نادیاری‌و له‌ژێر ده‌مامكی خاوه‌ن پۆسته‌كاندا ئه‌و كاره ده‌كه‌ن" به‌تایبه‌تی له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و ئه‌كادیمیایانه‌ی ره‌خنه ده‌گرن یان داوای مافی خۆیان ده‌كه‌ن، یان له‌به‌رانبه‌ر نادادپه‌روه‌ریدا ده‌نگیان به‌رزكردبێته‌وه. له‌و جۆره ترسانه، وه‌ك ترسی دروستكردنی به‌ربه‌ستی به‌رزكردنه‌وه‌ی پله‌ی زانستی، ترسی دژایه‌تیكردن، ترسی لابردن له‌لیژنه گرنگه‌كان، ترسی پێنه‌دانی پۆستی كارگێڕی به‌رز، ترسی دروستكردنی به‌ربه‌ستی جۆربه‌جۆر، ترسی پێدانی لیژنه بێزاركه‌ره‌كان، یان لیژنه پڕكێشه‌كان، بێبه‌شكردن له‌هه‌ندێ كاری تری زانستی، كارگێڕی...... هتد. ئه‌مانه به‌كۆ، ئه‌و ژینگه‌ی ترسه دروستده‌كه‌ن كه كه‌سی ئه‌كادیمی تێده‌كه‌وێت‌و كه‌سایه‌تییه‌كی له‌رزۆك‌و گوێڕیه‌ڵ‌و بێئیراده‌ی لێدروست ده‌كات. كه‌سی ئه‌كادیمی گه‌ر بچوكترین ره‌خنه یان ناڕه‌زایی به‌رانبه‌ر به‌دۆخێك وایلێیكات كه له‌زۆر ئیمتیازو كاری تر بێبه‌شی بكات، ئیتر به‌ناچاری ترس دایده‌گرێت‌و ئه‌ویش بێده‌نگی هه‌ڵده‌بژێرێت.
یاساو رێنماییه‌كانی زانكۆ وه‌ك كۆت‌و به‌ند!
یاساو رێنماییه‌كان، كاریگه‌ری گه‌وره‌ی له‌سه‌ر خراپی ره‌وشی خوێندنی باڵا داناوه، به‌شێوه‌یه‌ك وه‌ك كه‌له‌پچه‌كردنی خوێندنی باڵای لێهاتوه‌و زیندانێكی زانستی بۆ زانكۆكان‌و مامۆستاكان دروستكردوه، كه نه‌توانن ئازادانه كاربكه‌ن، ئازادانه پرۆژه دابنێن، ئازادانه له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگادا به‌یه‌كدا بچن‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر یه‌كدی دابنێن، بگره هه‌ندێك جار ناتوانرێت زانستیانه بڕیاریش بدرێت. وه‌ك مه‌ركه‌زیه‌ت"ناوه‌ندگه‌رایی" له‌بڕیاره ستراتیجیه‌كاندا، سه‌ربه‌خۆنه‌بونی زانكۆكان، نه‌بونی چاودێری گرنگ‌و زانستی به‌سه‌ر ئه‌دائی به‌ڕێوه‌به‌رانی زانكۆكان، هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش هه‌ر راسته بۆ رێنماییه ئاساییه‌كان، وه‌ك رێنمایی خوێندنی باڵای ماسته‌رو دكتۆراو چۆنیه‌تی وه‌رگرتنیان‌و بڕوانامه پێدانیان، هه‌ڵسه‌نگاندنی چالاكی مامۆستاكان، رێنماییه‌كانی ئه‌نجامدانی توێژینه‌وه‌ی زانستی، مه‌رجه‌كانی به‌رزكردنه‌وه‌ی پله‌ی زانستی، شێوازه‌كانی وه‌رگرتنی فێرخوازانی خوێندنی به‌رایی.... هتد. به‌شێكی یاساو رێنماییه‌كانی خوێندنی باڵاو زانكۆكان زۆر كۆنن‌و له‌سه‌ر مۆدێلی زانكۆی هاوچه‌رخ بنیاتنه‌نراون، هه‌روه‌ها به‌شێكیان به‌ربه‌ستن بۆ به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی زانكۆو به‌شێكی زۆر له‌یاساكان‌و رێنماییه‌كان پێویستی به‌چاوپێداخشاندنه‌وه‌ی وردو زانستی هه‌یه. هه‌روه‌ها رێنماییه‌كان له‌هه‌ندێ شوێندا به‌شێوه‌یه‌ك ئاڵۆزبون زانستیبونی خۆی له‌ده‌ستداوه‌و به‌شێك له‌رێنماییه‌كان له‌كه‌لێن‌و كه‌له‌به‌ره یاساییه‌كه‌وه دروستبون‌و له‌فۆرمی پڕ ئیشكالیه‌تدا داڕێژراون. گۆڕانكاری به‌رده‌وامی رێنماییه‌كان"ئه‌وه‌ی هه‌رماوه‌یه‌ك‌و كۆمه‌ڵه رێنماییه‌ك له‌ئارادابێت" بۆ بابه‌تێكی دیاریكراو كۆی سیسته‌می خوێندنی باڵای خستۆته مۆله‌قی‌و ناجێگیرییه‌وه‌و دۆخێكی ناكاراو نه‌زۆك ده‌خوڵقێنێت. نه‌بونی یاساو رێنمایی بۆ هه‌ندێ بابه‌تی گرنگی وه‌ك چۆنیه‌تی گه‌شه‌دان به‌توێژینه‌وه‌ی زانستی‌و چۆنیه‌تی گه‌شه‌پێدانی ئاستی توێژه‌ر یان تۆكمه‌كردنی سیاسه‌ت‌و سیسته‌می په‌روه‌رده‌یی، وه‌های كردوه زانكۆ روه‌و ناكارابون"پاسیڤی"و كۆنبونی زانستی بڕوات.
گرفت‌و قه‌یرانی توێژینه‌وه‌ی زانستی
به‌پێی پێوه‌ره ئه‌كادیمیه‌كان بۆ ئاستی توێژینه‌وه‌ی زانستی، زانكۆكان به‌رهه‌می زانستی ئاستبه‌رزی وه‌ك توێژینه‌وه‌و داهێنانیان كه‌مه. له‌ڕاستیدا كه‌می توێژینه‌وه‌كان له‌گۆڤاره زانستیه ئاستبه‌رزه‌كاندا به‌ڵگه‌ی لاوازی كاره زانسیه‌كان‌و ئاستی توێژه‌رانی زانستییه، زۆری توێژینه‌وه به‌ژماره، هیچ هاوكاری‌و كۆمه‌كمان ناكات ببینه خاوه‌نی زانكۆیه‌كی گرنگ‌و كاریگه‌ر، ئه‌وه‌ی كۆمه‌ك به‌زانكۆ ده‌كات" هه‌روه‌ها به‌كۆمه‌ڵگاش" بریتییه له‌به‌رزیی كواڵیتی توێژینه‌وه زانستیه‌كان، ره‌سه‌نی، ناوازه‌یی، نوێگه‌ریی كاره زانستییه‌كان، به‌شداریكردنی زانستی توێژینه‌وه زانستییه‌كان به‌دونیای زانست، چونكه دواجار ئه‌وه‌ی ئێمه به‌جیهانی زانست ده‌ناسێنێت، هێزو ئاستی توێژینه‌وه‌كانه. نه‌ك ژماره‌كان. به‌داخه‌وه توێژینه‌وه‌كانی زانكۆكان بڕێكی زۆری ده‌چنه خانه‌ی توێژینه‌وه ئاستنزمه‌كانه‌وه! ئه‌زمونی ساڵانی رابردومان ئه‌وه‌یان سه‌لماند ژماره‌ی پرۆفیسۆره‌كان به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو زیادیكردوه، به‌ڵام ئاستی توێژینه‌وه زۆر نزمه‌و ریزبه‌ندی زانكۆكانیش هه‌ر له‌خواره‌وه‌یه، به‌مشێوه‌یه زانكۆمان زۆر هه‌یه، توێژینه‌وه‌ی زۆرمان هه‌یه به‌ئه‌ندازه‌ی زانكۆكانی هارڤاردو ستانفۆرد، پرۆفیسۆرمان به‌ئه‌ندازه‌ی كامبریج‌و ئۆكسفۆرد ده‌بێت، هه‌مو شته‌كانمان وه‌ك ناو ده‌بێت، به‌ڵام ئایا به‌ناوه‌ڕۆك وه‌ها ده‌بین؟! ئایا ناوه‌ڕۆكه‌كان له‌ئاستی ناوه‌كاندا ده‌بن؟! ئه‌مه‌یه گه‌وره‌ترین كێشه‌ی زانكۆكان‌و وڵاتی ئێمه، ناوه‌كان هه‌ن، به‌ڵام ناوه‌ڕۆكه‌كان ئاماده‌نین. دوركه‌وتنه‌وه‌ی ناو له‌ناوه‌ڕۆك لێدانێكی كوشنده له‌ئاستی زانستی راسته‌قینه‌ی زانكۆكان ده‌دات، هه‌روه‌ها نیشتیمان‌و نه‌وه‌كانی ئاینده ده‌خه‌نه به‌رده‌م قه‌یرانی زۆر قوڵ‌و بێچاره‌وه، قه‌یرانێك مامۆستایانی زانكۆ له‌ئاینده‌دا لێی به‌رپرسیار ده‌بن.
تاقیكردنه‌وه‌كان‌و رازیكردنی دڵی خوێندكار!
پرسیاری لاواز مرۆڤی گه‌وره دروستناكات، ئه‌وه پرسیاره گرنگه‌كانن مرۆڤی گه‌وره دروست ده‌كه‌ن، به‌داخه‌وه زۆرێك له‌مامۆستایانی زانكۆكان له‌ئێستادا پرسیاری تاقیكردنه‌وه‌كانیان بۆ ئه‌وه‌یه زۆرینه‌ی خوێندكاره‌كانیان نمره‌ی زۆرباشه‌و باشه بهێنن، بۆئه‌وه‌ی خوێندكاره‌كان توڕه نه‌بن‌و مان نه‌گرن، ئه‌مه كه‌ڵچه‌رێكی زۆر مه‌ترسیداره بۆ ئاستی زانستی ده‌رچوان، سیسته‌می په‌روه‌رده‌یی له‌زانكۆكانی هه‌رێمی كوردستاندا به‌پله‌ی یه‌كه‌م له‌سه‌ر ته‌نها تاقیكردنه‌وه وه‌ستاوه، ئه‌مه‌ش دۆخێكی چه‌قبه‌ستوی دروستكردوه‌و فێرخواز ناتوانێت له‌دوای ده‌رچونی كه‌سێكی بیركه‌ره‌وه‌و سه‌ركه‌وتوی لێدروست ببێت.
مامۆستای سه‌ركه‌وتو كێیه؟
ئه‌ركی مامۆستا مامۆستابونه له‌فۆرمێكی فێركاری سه‌ركه‌وتودا، واته مامۆستا فێركاره یان ده‌كرێت بڵێین په‌روه‌رده‌كاره، كه‌سێكه په‌یامێكی پێیه، بۆ گوێگره‌كانی كه فێرخوازانن، ئه‌ركی فێرخوازیش كه‌سێكه ده‌یه‌وێت هه‌م فێربێت‌و هه‌م به‌شداری له‌پرۆسه‌ی فێربون بكات، كه‌سێكه ده‌یه‌وێت گوێبگرێت‌و شتی نوێ فێربێت‌و پاشان كارلێكی زیندو بكات له‌گه‌ڵ وانه‌كه‌و مامۆستا. لێره‌وه خوڵقاندنی بیری نوێ دروست ده‌بێت، لێره‌وه ده‌بنه نه‌وه‌یه‌كی بیركه‌ره‌وه، خاوه‌ن دید، پرسیاركه‌ر، گه‌ڕیده‌ی زانین، مامۆستای په‌روه‌رده‌كار ئه‌وه‌یه بتوانێت فێرخوازه‌كانی فێری پرسیار بكات، فێری خوێندنه‌وه‌یان بكات. به‌ڵام ئه‌مه چۆن ده‌كرێت ئه‌گه‌ر مامۆستاكه خۆی نه هیچ بخوێنێته‌وه‌و نه خۆی به‌هه‌مو ته‌مه‌نی پرسیارێكی گرنگی كردبێت!
نهێنی كردنه‌وه‌ی زانكۆ ئه‌هلیه‌كان چی بوه؟
به‌رپرسێكی پێشوی خوێندنی باڵا ده‌ڵێت: زانكۆ ئه‌هلیه‌كان كه‌سی سیاسی گه‌وره‌و سه‌رمایه‌داری گه‌وره‌یان له‌پشته، به‌شێك له‌و زانكۆیانه نه‌كراونه‌ته‌وه بۆ خزمه‌تی نیشتیمان‌و خزمه‌تی هاوڵاتیانی كوردستان، به‌ڵكو بۆ ئه‌وه‌یه سیاسییه‌كان، سه‌رمایه‌داره گه‌نده‌ڵه‌كان منداڵه‌كانیان به‌حه‌زی خۆیان ببه‌نه ئه‌و شوێنانه‌ی كه خۆیان ده‌یانه‌وێت‌و به‌ئاره‌زوی خۆیان چ بڕوانامه‌یه‌كیان ده‌وێت بیانده‌نێ!
نمونه‌یه‌ك له‌شكستی به‌رنامه‌ی تواناسازی‌و خوێندنی ده‌ره‌وه!
خوێندكارێك له‌یه‌كێك له‌زانكۆ تازه‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه نێردرا بۆ به‌ریتانیا له‌سه‌ر پرۆگرامی تواناسازی‌و له‌وێ زانكۆیه‌كی ئاست مامناوه‌ندو گروپێكی ئاست مامناوه‌ندی هه‌ڵبژراد، به‌هه‌رحاڵ پاش ئه‌وه‌ی نه‌یتوانی هیچ بكات له‌خوێندنه‌كه‌ی‌و هیچ ئه‌نجامێكی ئه‌وتۆی نه‌بو، به‌كورته راپۆرتێك ماسته‌ره‌كه‌یان پێداو گه‌ڕاندیانه‌وه بۆ هه‌رێمی كوردستان، پاشان له‌سیمیناری نازناوپێدان له‌زانكۆی سلێمانیش ده‌رنه‌چو، چونكه ئاسته‌كه‌ی ئێجگار لاوازبو، دواتر له‌زانكۆكه‌ی خۆی به‌هه‌رچۆنێك بو بۆی كراو نازناوی زانستی پێدرا، ئێستا نه‌وه‌كانی ئاینده‌مان پێده‌گه‌یه‌نێت! ره‌نگه له‌داهاتوشدا ببێته بڕیارده‌ر له‌سه‌ر چاره‌نوسی خوێندنی باڵاو نه‌ته‌وه‌كه‌مان.
حزب‌و زانكۆ
حزب له‌ڕێگه‌ی ده‌مامكه‌وه‌و به‌پشتبه‌ستن به‌ڕێنمایی نوێ، چه‌ندین شتی جۆراوجۆری كردوه، رێنمایی نوێی ده‌ركردوه بۆ دامه‌زراندنی زانكۆی نوێ، رێنمایی نوێی ده‌ركردوه بۆ كردنه‌وه‌ی به‌شی نوێ‌و راگرایه‌تی نوێ، رێنمایی نوێی ده‌ركردوه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ندێ" مامۆستای نالێهاتو" ببن به‌ڕاگر، رێنمایی نوێی ده‌ركردوه بۆ ئه‌وه‌ی پله‌ی زانستی هه‌ندێ مامۆستا به‌رزبكرێته‌وه، رێنمایی نوێی ده‌ركردوه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ندێ مامۆستا ببن به‌سه‌رپه‌رشتیاری خوێندنی باڵای ماسته‌رو دكتۆرا، به‌شێكی زۆر له‌گه‌شه‌ی لاوازی زانكۆكانمان هۆكاره‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ده‌ستتێوه‌ردانی نه‌رێنیی حزبه‌كان به‌نادیاری له‌كاروباری زانكۆكاندا، زانكۆكان پڕن له‌و رێنماییانه‌ی كه به‌نادیاری له‌ژێر كاریگه‌ری حزبه‌كاندا ده‌ركراون، پڕن له‌و مامۆستایانه‌ی كه حزب دروستیكردون، پڕن له‌و چاوانه‌ی كه حزب دایناون.