یەکخستنی هێزی پێشمەرگە و ئاسایش

د. سامان شاڵی
  2024-02-15     202

 

(بەشی دەیەمی کۆتایی)
 
زۆرجار بەهۆی گرنگی ئەم یەکگرتنە و کاریگەرییەکانی لەسەر ئایندەی ئاسایشی هەرێمی کوردستان لەسەر ئەم بابەتەم نووسیوە. یەکخستنی هێزی پێشمەرگە لە هەرێمی کوردستانی عێراق هەوڵێکی ئاڵۆز و هەستیارە، بەو پێیەی تێکەڵکردنی گروپە چەکدارەکان بە مێژوو و دڵسۆزی و پێکهاتەی سەرکردایەتی هەمەچەشن. گەیشتن بەم یەکڕیزییە پێویستی بە پلانی ورد و ئیرادەی سیاسی و هاوکاری حیزب و کوتلە جۆراوجۆرەکانی کوردستان هەیە. لێرەدا چەند فاکتەر و هەنگاوێکی سەرەکی دەخەینەڕوو کە ڕەنگە پێویست بن بۆ یەکخستنی هێزی پێشمەرگە: 
1. کۆدەنگی سیاسی: 
گەیشتن بە یەکڕیزی نێوان هێزی پێشمەرگە پێویستی بە کۆدەنگییەکی سیاسی بەرفراوان دەبێت لەنێوان لایەن و فراکسیۆنە سیاسییە جیاوازەکانی کوردستان لە هەرێمی کوردستان. پێویستە ئەو لایەنانە لەسەر پێویستی پێشمەرگەیەکی یەکگرتوو ڕێکبکەون و پابەندبن بە پرۆسەکە.
2. پابەندبوون بە سەرکردایەتی:
سەرکردەی پارت و فراکسیۆنە سیاسییە گەورەکانی کوردستان دەبێت پابەندبوونێکی تۆکمە بە پڕۆسەی یەکگرتنەوە نیشان بدەن و ئامادەبن جیاوازیەکان وەلا بنێن بۆ چاکەی گەورەتری کوردستان.
3. نێوەندگیری و ئاسانکاری: 
بەشداریکردنی لایەنی سێیەمی بێلایەن، وەک ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان یان وڵاتانی دراوسێ، بۆ نێوەندگیری و ئاسانکاری بۆ پرۆسەی دانوستان. ئەم پرۆسەیە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دروستکردنی متمانە لە نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکاندا.
4. ئامانج و چوارچێوەی ڕوون: 
دیاریکردنی ئامانجی ڕوون بۆ هێزی یەکگرتووی پێشمەرگە، لەوانەش ئەرک و پێکهاتە و زنجیرەی فەرماندەیی. پەرەپێدانی ڕێککەوتنێکی چوارچێوەیی کە مەرجەکانی یەکگرتن و ڕۆڵی هەر فراکسیۆنێک و پێکهاتەی حوکمڕانی بخاتەڕوو.
5. گفتوگۆی گشتگیر:
دڵنیابوون لەوەی کە نوێنەری سەرجەم فراکسیۆنەکانی پێشمەرگە، لەوانە ئەوانەی سەر بە لایەنە سیاسییە جیاوازەکانن، لە دیالۆگ و پرۆسەی بڕیاردان بەشداربن.
6. چاکسازی لە کەرتی ئاسایش: 
ئەنجامدانی چاکسازییەکی هەمەلایەنەی کەرتی ئەمنی بۆ مۆدێرنکردن و پیشەییکردنی هێزی پێشمەرگە. چارەسەرکردنی کێشەکانی وەک فەرماندەیی و کۆنترۆڵ، ڕاهێنان، ئامێر و لۆجستی.
7. تەرخانکردنی سەرچاوە:
چارەسەرکردنی نیگەرانییەکانی پەیوەست بە تەرخانکردنی سەرچاوەکان، لەوانە مووچە، یارمەتییەکان، و دابینکردنی بودجە بۆ پێشمەرگەی یەکگرتوو. پەرەپێدانی سیستەمێکی شەفاف و یەکسان بۆ دابەشکردنی سەرچاوەکان.
8. لێبوردن و یەکگرتنەوە: 
دابینکردنی لێبوردن و دەرفەت بۆ ئاشتیانە یەکگرتنەوەی چەکدارانی پێشوو کە ڕەنگە بەشێک بوون لە کوتلە ڕکابەرەکان.
9. پشتگیری دەرەکی:
داوای پشتیوانی و هاوکاری نێودەوڵەتی بکەن بۆ ئاسانکاری پرۆسەی یەکگرتن، لەوانەش شارەزایی تەکنیکی و یارمەتی دارایی.
10. گەیاندن و پەروەردەی کۆمەڵگا:
پەیوەندی لەگەڵ پێکهاتە کوردییەکان بۆ پێشخستنی بیرۆکەی پێشمەرگەیەکی یەکگرتوو و ڕوونکردنەوەی سوودەکانی ئەو جۆرە یەکڕیزییە لە ڕووی ئاسایش و سەقامگیرییەوە.
11. چاودێری و چاودێری:
دانانی میکانیزمی چاودێری و چاودێری بۆ دڵنیابوون لەوەی پێشمەرگەی یەکگرتوو بە ڕێسا و ستانداردە دامەزراوەکان کاردەکات.
12. جێبەجێکردنی وردە وردە:
دان بەوەدا بنێن کە ڕەنگە یەکگرتن لە شەوێکدا ڕوونەدات و ڕەنگە پێویستی بە ڕێبازێکی قۆناغبەندی هەبێت بۆ جێبەجێکردن.
13. میکانیزمەکانی وەڵامدانەوەی قەیرانەکان و چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان: 
پەرەپێدانی میکانیزمەکان بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکی و ناکۆکی ناوخۆییەکان لەناو پێشمەرگەی یەکگرتوودا بۆ ڕێگریکردن لە ئەگەری پێکدادانی کوتلەییەکان.
14. گەرەنتی نێودەوڵەتی:
بەدوای گەرەنتی نێودەوڵەتیدا بگەڕێن بۆ پشتگیریکردن و بەرزڕاگرتنی ئەو ڕێککەوتنانەی کە لە کاتی پرۆسەی یەکگرتندا ئەنجامدراون.
یەکخستنی هێزی پێشمەرگە پرۆسەیەکی ئاڵۆز و تەحەدایە و پێویستی بە سەبر و دیپلۆماسی و پابەندبوونێکی درێژخایەن هەیە لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە. ئامانج دەبێت دروستکردنی هێزێکی یەکگرتوو و پیشەیی و ڕاهێنراو بێت کە بتوانێت بەشداری لە ئاسایش و سەقامگیری هەرێمی کوردستانی عێراقدا بکات. 
گریمان ئەم بابەتە لە دەستی ئەو دوو حزبە کوردیا بمێنێتەوە. لەو حاڵەتەدا هیچ یەکگرتنێک نابێت بەهۆی بەرژەوەندییەکانیان و پابەندبوونیان بەو هێزانەوە بۆ بەرگریکردن لە خۆیان سەرەتا و پاشان هەرێم. بۆیە فشاری گشتی پێویستە بۆ ئەوەی ئەو دوو حزبە ناچاربکرێت دەستبەرداری ئەو هێزانە بن و ببنە هێزی نیشتمانی لەژێر سەرکردایەتی وەزارەتی پێشمەرگە و حکومەتی هەرێم.

زۆرترین بینراو
نوری مالیکی: بیستوومانە لە سەرۆکایەتى هەرێمى کوردستانەوە بڕیارێک دەرچووە بۆ دواخستنى هەڵبژاردن
هادی عامری: بەبانکیکردنی‌ موچه‌ی‌ موچه‌خۆرانی‌ هه‌رێم کۆتاییهاتوه‌و ئەوە بڕیاری دادگای باڵای فیدراڵییە
سروە عەبدولواحید بۆ لایه‌نه‌سیاسییەکان: ملکەچی ئیرادەی پارتی مه‌بن‌ بۆ دواخستنی‌ هه‌ڵبژاردن
ئەمریکا توڕه‌یى‌و نیگەرانی لەبڕیارێكى عێراق بۆ پەسەندکردنی یاسای بەرەنگاربونەوەی هاوڕەگەزخوازی ڕاده‌گه‌یه‌نێت
كاتی گەیشتنی پارەی مووچەخۆران ئاشكرا كرا
هه‌رێم داهاتە نانەوتییەکان ڕادەستی‌ بەغداد ده‌كات
سکرتێری ئەنجومەنی وەزیران: له‌گه‌ڵ به‌غدا گەیشتینە چەند خاڵێکی هاوبەش تایبەت بەداهاتی نانەوتیی
شاندی حکومەتی هەرێم بۆ ڕاستکردنەوەی هەڵەکەی گەیشتە بەغدا
سودانی لەبارەی ئەنجامدەرانی هێرشەکەی سەر کێڵگەی غازی کۆرۆمۆر زانیاری ئاشکرادەکات
راگه‌یه‌ندراوی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌ باره‌ی كۆبوونه‌وه‌ی نێچیرڤان بارزانی و فایه‌ق زێدان
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×