هاوسەرگیریی مسیار، مامۆستایانی ئایینیشی گرتووەتەوە

2024-08-08 1726

ئا: ئیمان زەندی

هاوسه‌رگیری مسیار له‌هه‌رێمی كوردستان روو لەزیادبوونە، یەکێتی پیاوانی کوردستان لەهەوڵدان تاوەکو ئەم هاوسەرگیرییە بەیاسایی رێکبخرێت.

مامۆستایەکی ئایینی: بەدزییەوە ژنم بەمسیار بۆ خۆم مارە کردووە

هێرۆ عەتار حەمەرەشید، پارێزەر چیرۆکی مامۆستایەکی ئاینیی بۆ پەیامنێری ئاوێنە دەگێڕێتەوە، ئەو وتی "کەیسێکم لابوو پیاوێک هاتە لام‌و وتی "تصوشی شەرمەزارییەک بووم لەناو کۆمەڵگادا مەگەر بچمە ژێر گڵ ئەم شەرمەزارییە هەڵبگرمەوە، وتم: بۆ مامۆستای بەڕێز؟ وتی: لەبەرئەوەی هاوسەرگیری دووەمم مسیارە. کەس نەیدەزانی هاوسەرگیری مسیارم کردووە، ڕۆژێکیان کەسێک هات وتی: مامۆستا مەمنونت دەبم ئافرەتێک هەیە لەو ماڵە زۆر چاودێریم کردووە خانمێکی زۆر باشە مەمنونت دەبم ئەگەر بۆم داوا بکەیت!و لەو ساتەدا حەزمدەکرد بچمە ژێر گڵەوە، چونکە ئەو ژنەیە من بەدزییەوە بەمسیار مارەم کردووەو ژنی خۆم بووە".

مسیار پڕۆسەیەکی نایاساییه‌و به‌یاسا رێكنه‌خراوه‌

هێرۆ لەرووی یاساییەوە ئاماژە بەوە دەکات کە لەڕووی یاساییەوە هیچ یاسایەک نییە بەناوی هاوسەگیری مسیارەوە، لەبەرئەوەی ئافرەت لەیاسادا نەفەقەکەی بۆ دیاریکراوەو یاسای باری کەسیەتی لەئاینی ئیسلامەوە وەرگیراوەو هیچ ئاماژەیەکی تیا نییە دەربارەی هاوسەرگیریی مسیار، ئەو وتی "زۆرجار ئەوەم بینیوە ئەم هاوسەرگیرییە لەڕێگەی واتسئاپەوە کچانی تێدا مارە کراوە بەبێ ئامادەبوونی وەلی ئەمرەکانیان، تەنیا ئەوەیە پیاوەکە دوو شایەدی بردووە".

وتیشی "یەک دوو کەیسم هەبووە کچی تەمەن منداڵ هاوسەرگیری مسیاری کردووەو ئەوانیش بۆ ئامانجێکی ماددی وەکو دیاری وەرگرتن یاخود (هبە) کە لەگەڵ یەکێک لەبازرگانەکان هاوسەرگیرییان کردووە".

لەبارەی سزای مسیار لە یاسادا، بەوتەی ئەو پارێزەرە "ئەگەر مسیارەکە لەدەرەوەی دادگا کرابێت، سزاکەی لەچوار مانگ بۆ ساڵێکەو بەپارەش ملیۆنێک بۆ پێنج ملیۆنە".

دوو رای پێچەوانە سەبارەت بەمسیار

هاوسەرگیری مسیار، لەکۆمەڵگای کوردیدا هێستا سنووردارەو بەربڵاو نییەو هەمووشی بەنهێنی ئەنجام دەدرێت، بەشێک لەگەنجان پێیانباشەو بەشێکیشیان رەتیدەکەنەوە.

ئاریان (ناوێکی خوازراوە)، پیاوێکی تەمەن ٤٢ ساڵەو بەنهێنی هاوسەرگیریی مسیاری کردووە، هەرچەندە خێزان‌و مناڵیشی هەیە، ئەو وتی "چەند ساڵێکە هاوسەگیرییە رەسمییەکەم تەنها بۆ بەڕێکردنی مەسەلە کۆمەڵایەتییەکان‌و رۆتینی ژیان‌و بەڕێوەبردنی ماڵ‌و بەخێوکردنی منداڵە، بەڵام هاوسەرگیریی مسیار لەو ژیانە ساردو پڕ مەلەلە رزگارت دەکاو لەڕووی جەستەیی‌و سۆزو خۆشەویستییەوە گەرم‌و گوڕی بەژیانت دەبەخشێت".

وتیشی "ئێستا بەشێک لەگەنجانی چ نێرو چ مێ لەبەر چەندین هۆکاری جیاوازی ئابوری‌و کۆمەڵایەتی‌و بۆ رزگاربوون لەهاوسەرگیریی باو، هاوسەرگیریی مسیار ئەکەن".

بەڵام لەبەرامبەردا، زۆربەی هاوڵاتیان بەهۆی پابەندبوونیان بەدابونەریتەوە ئەم جۆرە هاوسەرگیرییە رەتدەکەنەوە.

هێمن بابان، گەنجێکی ٤٠ ساڵەو خاوەنی منداڵێکەو هاوسەرگیریی "تەقلیدیی" ئەنجامداوە، ئەو پێباش نییە هەرگیز هاوسەرگیریی مسیار بکات، بەڵکو "دژیشیەتی"، بابان وتی "یەکێک لەلێکەوتە مەترسیدارەکانی ئەم جۆرە هاوسەرگیرییە ئەوەیە کە گەنجەکان هەوڵی پێکهێنانی ژیانی هاوسەرگیریی نادەن‌و خۆیان لەڕێگای ئەم جۆرە هاوسەرگیرییە بەتاڵ دەکەنەوە، ئەمەش کاریگەری خراپی لەسەر داهاتووی هەمووان هەیە".

وتیشی "بەبۆچوونی من پەیڕەوکردنی هاوسەرگیری مسیارو ئاشناکردنی بە کۆمەڵگەی کوردی، پلانێکە بۆ تێکدانی ئاسایشی کۆمەڵایەتی‌و زیادبوونی ئەم دیاردەیە وەک بڵاوبوونەوەی ماددەی هۆشبەر وایە".

هێمن بابان رەخنە لەبەشێک لەمامۆستایانی ئاینی دەگرێت کە بەجۆرێک "شەرعیەتی" پێدەدەن، وەک ئەوەی شتێکی ئاسایی بێت.

جیاوازی موتعەو سیغەو مسیار، "مسیار زیاتر کێشەو دەردەسەری بەدواوەیە"

جیاوازی هاوسەرگیریی موتعەو سیغەو مسیار ئەوەیە کە موتعەو سیغە، کاتی تێدا دیاریکراوەو لەگەڵ کۆتایی وادەکەدا کۆتایی دێت، بەڵام مسیار کاتێکی تیا دیاری نەکراوەو دەکرێ هەمیشەیی بێت، بۆ کۆتایی پێهێنانیشی پێویستە تەڵاق‌و جیابوونەوەی تێبکەوێت، لەبەرئەوە زیاتر ئەوانەی هاوسەرگیریی مسیار دەکەن، روبەڕووی کێشەی نەخوازراوو پێشبینی نەکراو دەبنەوە بەراورد بەموتعەو سیغە.

تەها حسێن، دەروونناس سەبارەت بەهاوسەرگیریی مسیار بەئاوێنەی وت "هاوسەرگیری بۆ ئاسودەیی دەروونیە، بەڵام پڕۆسەیەک بارگاویی بێت دڵەڕاوکێ‌و ڕاڕایی‌و ترس لەئاشکرابوون‌و ئابڕووچوون، تەنیا یەک پایەی تێدا دەخوێنرێتەوە کە ئەویش سێکسکردنە".

ئەم دەروونناسە چیرۆکی قوربانیەکی هاوسەرگیریی مسیار بۆ پەیامنێری ئاوینە دەگێڕێتەوە، ئەو وتی "کەیسێکم هەبوو گەنجێکی تەمەن ٢٥ ساڵ بوو، لەگەڵ بێوەژنێکدا مسیاری کردبوو منداڵی هەبوو، ژنەکە لەشوقەیەکدا دەژیاو کارمەندی کۆمپانیا بوو، ئەو گەنجە نزیکەی سێ ساڵ لەگەڵیدا ژیابوو، تەنانەت منداڵەکەش پێیدەوت باوە، لەدوکانێکدا کاریدەکرد پارەیەکی کەمی هەبوو، هاوسەرگیریی تەقلیدی نەکردبوو، لەهەمانکاتدا پەیوەندی خۆشەویستیشی هەبوو لەگەڵ کچێکی دیکەدا".

وتیشی "ئەو گەنجە زۆرێک لەشەوەکانی لەگەڵ ئەو ژنە بەسەربردبوو، نەشیدەتوانی‌و خواستی ئەوەشی نەبوو هاوسەرگیری فەرمی لەگەڵدا بکات لەبەرئەوەی پێیوابوو بەکەڵکی ئەوە نایەت، نەشیدەتوانی لەگەڵ کجە خۆشەویستەکەشی هاوسەرگیریی بکات، چونکە دەترسا نهێنییەکانی ئاشکرا بکات. هەربۆیە هاتبووە لای من حاڵەتێکی تەواو شپرزەو پەرێشانی هەبوو، چارەسەرەکەش ئەوە بوو بەزوویی لەو ژنە دووربکەوێتەوەو ساڵێک نەچێت بەلای هیچ خانمێک تا ئەوکاتەی ئەو خانمەی کە دەیەوێت بیهێنیت".

"ئەو خانمانەی چەندین پیاو دەگۆڕن توشی نەخۆشی گواستراوە دەبن"

د.سارا عومەر، پزیشکی ژنان‌و منداڵبوون لەبارەی نەخۆشیە گواستراوەکان لەڕێگەی سێکسەوە بۆ پەیامنێری ئاوێنە دواو ئاماژەی بەوە کرد کە سێکس هەرکاتێک بکرێت دەبێتە هۆی گواستنەوەی چەند نەخۆشیەک لەوانە ئایدزو سوزەنەک لەگەڵ نەخۆشیە گوازراوەکانی دیکە، ئەو وتی " نەخۆشی سێکسی بەراورد بەساڵانی رابردوو لەنێو گەنجاندا زیاترە، نەخۆشی سوزەنەکەو ئایدز قورسترین نەخۆشین لەڕێگەی سێکسەوە دەگوازرێتەوە، ئەو کەسانەی پەیوەندی سێکسیان لەگەڵ چەند ژن‌ یان چەند پیاوێک دەبێت زیاتر توشی نەخۆشیەکانی مەڵتی پەڵپارتنەرو ئێچ پی ڤیا (بالۆکە)و بەکتریاکان دەبن".

وتیشی "ئەو ژنانەی لەتەمەنێکی گەنجەوە سێکس دەستپێدەکەن‌و چەند کەسێک دەگۆڕن، زیاتر تووشی شێرپەنجەی زێ دەبن".

ئەنجومەنی باڵای فتوای هەرێم‌و سەلەفیەکان هاوسەرگیری مسیار رەتدەکەنەوە

دوو ساڵ لەمەوبەر ئه‌نجومه‌نی باڵای فتوای هه‌رێمی كوردستان، فتوای له‌باره‌ی هاوسه‌رگیری مسیاره‌وه‌ راگه‌یاند كه‌ تێیدا ئاماژه‌ به‌وه ‌ده‌كات، ئه‌و هاوسه‌رگیرییه‌ پێچه‌وانه‌ی عورفی كۆمه‌ڵگه‌ی كوردییه‌و گونجاو نیه‌و ناپه‌سه‌نده‌، داواشكراوه‌ زانایانی ئاینی خۆیان به‌دوربگرن لهئەنجامدانی ‌گرێبه‌ستی ئه‌و هاوسه‌رگیریه‌.

مسیار بریتیه‌ له‌گرێبه‌ستێك له‌نێوان ژن‌و پیاوێك كه ‌سه‌رجه‌م مه‌رج‌و بنه‌ماكانی عه‌قدی شه‌رعی تێدایه‌ له‌ئیجاب‌و قه‌بوڵ‌و بڕی ماره‌یی‌و دوو شایه‌ت‌و وه‌لی ئه‌مره‌كه‌ی، ئافره‌ته‌كه‌ له‌سێ مافی خۆی به‌رامبه‌ر پیاوه‌كه‌ خۆش ده‌بێت کە "نه‌فه‌قه"و شوێنی نیشته‌جێبوونە له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی هه‌میشه‌یی پیاو له‌لای‌و هەر کاتێک پیاو بیەوێت دەچێتە لای، لەبەرامبەریشدا ژن لەژیانیدا ئازادەو پیاوەکە کۆنتڕۆڵی بەسەردا نییە. له‌ڕووی حوكمی شه‌رعیه‌وه‌ زانایان بۆچوونی جیاوازیان هه‌یه‌.

موحسین مه‌حمود زه‌ڕایه‌نی، مامۆستای ئاینی بۆ پەیامنێری ئاوێنە سەبارەت بەم جۆرە هاوسەرگیرییە دوا، ئەو وتی "ئه‌وه‌ی ئێستا له‌كوردستان ده‌گوزه‌رێت هاوسه‌رگیری مسیار نییه‌، به‌ڵكو خه‌ڵكیان چه‌واشه‌ كردووه‌ له‌ژێر ئەو ناوەدا، چونكه‌ لەهاوسەرگیری مسیاردا وه‌لی ئه‌مر گرێبەستی هاوسەرگیرییەکە ئەنجامدەدات بەشاهیدی دوو شاهید، بەڵام ئەوەی ئێستا لەهەرێمی کوردستان دەکرێت بەوناوەوە، نەوەلی ئەمرو نەماڵی ئافرەتەکە کەسیان ئاگادار نین‌و بەنهێنی هەموو پڕۆسەکە ئەنجامدەدرێت‌و ئەو پیاوو ژنەش هەر بەنهێنی یەکتر دەبینن، ئەمەش لەشەریعەتی ئیسلامدا جێگەی نابێتەوە".

وتیشی "زانایان ره‌حمه‌تی خودایان لێبێت ڕاجیاییان هەیە لەسەر هاوسەرگیریی مسیار، یەکەم: هەندێکیان بەحەرامیان داناوە، لەبەرئەوەی پیاوان قەوامییەت لەدەستدەدەن‌و هیچ بەرپرسیارییەتێک ناکەوێتە ئەستۆیان‌و تەنها بەمەبەستی تێرکردنی ئارەزووی سێکسی ئەنجامی دەدەن‌و ئەو ئامانجانەی لەهاوسەرگیری شەرعیدا هەیە نایەنەجێ. دووەم: هەندێکی تر لەزانایان فتوای حه‌ڵاڵی‌و حەرامییان نەداوە. هەرچی سێهەمیشە ڕێگەیان پێداوە ئەگەر تەواوی مەرجەکانی هاوسەرگیری شەرعی تێدا بێتەجێ".

یەکێتی پیاوانی کوردستان کار بۆ بەیاساییکردنی هاوسەرگیری مسیار دەکەن

بورهان عەلی، مسیار دەچوێنێت بەخراپتر لەپەیوەندی گێڵفرێندو بۆیفرێندی ئەوروپا، ئەو بەئاوێنەی وت "ئەم هاوسەرگیرییە زیاتر جێبەجێ دەبێت لەناو توێژی تەمەن سەروو یان ژنی دیکەیان هەیە یاخود یاسای باری کەسیەتی کوردستان رێگا نادات پیاو ژنی دووەم بهێنێت، بەڵام لەناو گەنجاندا گێڵفرێندو بۆیفرێندیەکەی ئەوروپایەو کاتێک ئاشکرا دەبن لە شوێنێک یاخود شوقەیەک یان باخێک‌و ڤێلایەک دەڵێن ئەم پەیوەندییە هاوسەرگیری مسیارە".

وتیشی "بەداخەوە پڕۆسەی خاڵیکردنەوەی حەزە سێکسییەکان لەکۆمەڵگەی کوردستان پرسێکی شاراوەیەو هیچ کەسێک قسەی لەسەر ناکات".

سەرۆکی یەکێتی پیاوانی کوردستان داوا لەپەرلەمان‌و مامۆستایانی ئایینی‌و لیژنەی فتوا دەکات دەرچەیەک بۆ ئەم کێشەیە بدۆزنەوە، ئەو وتی "پێویستە هاوسەرگیریی مسیار بەیاسا رێکبخرێت‌و مەرجبەندی‌و ئاگادارکردنەوەو گرێبەنستی تێدا بێت‌و بەیاسا منداڵ بخرێتەوە، نەک وەک ئەوەی لەهەرێمی کوردستان دەکرێت‌و چاودێریمان کردووە زۆرێکی لەشفرۆشییە".