ئا: ئاوێنە

ئۆجەلان‌و ئەسەد، کە ساڵانێک هاوپەیمان‌و دەستڕۆشترین کاراکتەری وڵات‌و کۆمەڵگەکانیان بوون، ئێستا یەکێکیان لەزیندانی ئیمرالییەو یەکێکیتریشیان بەئاوارەیی لەمۆسکۆ ژیانی بەسەردەبات، تورکیاو ئیسرائیل رۆڵی سەرەکیان هەبوو لەگەیاندنیان بەو چارەنووسە.

"حافز ئەسەد ئۆجەلانی زۆر خۆشدەویست".

ئەمە وتەی "فاروق شەرع"ی وەزیری پێشوی دەرەوەی سوریایە لەگێڕانەوەی بیرەوەرییەكانیدا بەناوی "روایە المفقودە".

شەرع سەبارەت بەهەوڵی وڵاتانی جیهان‌و سەركردەكانیان بۆ دەركردنی ئۆجەلان لەسوریا، ئاماژە بەكۆبونەوەی نێوان حافز ئەسەدی سەرۆكی سوریا‌و بیل كلینتۆنی سەرۆكی ئەمەریکا دەكات، ئەو دەڵێت "كۆبونەوەی ئەسەد – كلینتۆن لە١٦ی كانونی دوەمی ١٩٩٤لەجنێف ماوەی زیاتر لە4 كاتژمێری خایاند، خاڵە دیاریكراوەكانی كلینتۆن بۆ گفتوگۆ لەم كۆبونەوەی لوتكەیەدا، دو خاڵی سەرەكی بون: چارەنوسی فڕۆكەوانی ئیسرائیلی رۆن ئارادو چالاكییەكانی پەكەكە، كە ئەم دو خاڵە جێی بایەخی دو هاوپەیمانەكەی ئەمەریكا، ئیسرائیل‌و توركیا بون. ئەوەی جێی سەرنج بو كلینتۆن لەكۆبونەوەی جنێفدا، مەسەلەی پارتی كرێكارانی كوردستان‌و عەبدوڵا ئۆجەلانی لەسەر راسپاردەی سەرۆك وەزیرانی توركیا تانسۆ چیلەر ورژاند بوو".

شەرع لەیاداشتەكانیدا تایتلێكی فەرعی داناوە بەناوی "چیرۆكی ئۆجەلان‌و رێككەوتنی ئەدەنە"، باس لەوە دەكات كە "ئەسەد بەناوبژیوانی میسر یەكێك لەقورسترین بڕیاڕەكانی ژیانی دا، كە ئەویش دەركردنی عەبدولا ئۆجەلان بوو لەسوریا، ئەسەد ئۆجەلانی خۆشدەویست‌و وەك جەنگاوەری رێگەی ئازادی رێزی دەگرت‌و لەلای بەقەدەر بو، دواجار بەنابەدڵی بڕیاری دا لەسوریا دوری بخاتەوە، من سەرسامیم بەو پیاوە زۆر زیاتر بو كاتێك كە ئەو تێگەیشتنی بەرامبەر بەداواكاریی سوریا دەربڕی بۆ بەجێهێشتنی سوریاو وەك خۆی وتی نایەوێ‌ ببێت بەبار بەسەر وڵاتێكەوە كە زۆری بۆ كردوەو ئاسایشی شەخسی خۆی بەلاوە گرنگتر نییە لەئاسایشی سوریا كە خۆشی دەوێت".

عەبدوڵا ئۆجەلان، کە ساڵێك دوای دامەزراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، لەساڵی ١٩٧٩دا بەنهێنی روویکردبووە سوریا، تا ئەوکاتەی سوریای بەجێهێشت لەساڵی ١٩٩٨دا، بۆ ماوەی ١٩ ساڵ هەموو ئاسانکاریی‌و هاوکارییەکی لۆجیستی‌و چەک‌و مادی‌و مەعنەوی لەلایەن سوریای ئەسەدەوە پێشکەش کراو بەبێ ئەم داڵدەدان‌و هاوکارییەش ئەستەم بوو پەکەکە لەو ماوە کەمەدا بەو ئەندازەیە گەشە بکاو گەورەو بەهێز ببێت.

پەکەکە بەپشتیوانی سوریای ئەسەد، بنکەی مەشق‌و راهێنانی لەدەشتی بیقاعی لوبنان‌و ریفی دیمەشق بۆ دابین کرا، چوونەوە‌ی یەکەم مەفرەزەی گەریلا بۆ باکورو یەکەم چالاکییان بەهاوکاری سوریا کرا، گرنگترین کۆنفرانسەکانی پەکەکە لەناوچەکانی ژێر دەسەڵاتی ئەسەد لەسوریاو لوبنان ئەنجامدران، ئەسەد هەموو ئاسانکارییەکیشی بۆ ئەو کوردانەی رۆژئاوا کرد کە دەچونە ریزەکانی پەکەکەوەو لەنیوەی دووەمی هەشتاکانی سەدەی رابردوودا بوونە بڕبڕەی پشتی هێزی پەکەکەو سوپایەکی راستەقینەی گەریلایان پێکهێنا.

تەنانەت وەک "جه‌نگیز چاندار"، لەكتێبەکەیدا "شەمەندۆفێری میزۆبۆتامیا"دەڵێت "ماڵی ئۆجەلان لەدیمەشق تەنها ١٠ خولەک لەکۆشکی سەرۆکایەتی حافز ئەسەدەوە دوور بوو".

ئۆجەلان بەدرێژایی ئەو ١٩ ساڵەی لەسوریاو بیقاع‌و بەرئەلیاسی لوبنان بوو، پەیوەندییەکی پتەوی لەگەڵ "جەمیل ئەسەد"ی برای حافزو مامی بەشار ئەسەد دروستکردبوو، ئەنقەرە کارتی ئاوی فورات‌و میوانداریی ئیخوان موسلمینی بەرامبەر بەئەسەد بەکاردەهێناو لەبەرامبەریشیدا دیمەشق "پەکەکەو ئۆجەلان".

ئەسەد گەورەترین هاوکاری ئۆجەلان بوو، بەبێ ئەم هاوکارییە، وەک لەساڵی ١٩٩٨دا دەرکەوت کە ئۆجەلان سوریای بەجێهێشت، بێکەس‌و بێ پشت‌و پەنا لەدنیادا مایەوەو نە لەئەوروپاو نە لەئەفەریقاش هیچ وڵاتێک ئامادە نەبوو داڵدەی بدات‌و باوەشی بۆ بکاتەوە.

سەرباری بڕیاری دوورخستنەوەی ئۆجەلان لەسوریاش، حافز ئەسەد ئەوەندەی بۆ پەکەکەو ئۆجەلان کردبوو، کە کەنەکە ساڵی ٢٠٠٠ کۆچی دوایی ئەوی "بەزیانێکی گەورە بۆ رۆژهەلاتی ناوەراست‌و بۆ برایەتی کوردو عەرەب" ناوبردو پرسەو سەرەخۆشی لەبنەماڵەکەی‌و گەلی سوریا کرد. دواتریش راگەیاندنی پەکەکەش پشتیوانی لەبەشار ئەسەد کرد وەک جێگرەوەی بابی.

بەڵام پەیوەندییەکانی نێوان پەکەکەو رژێمی سوریا بەسەرۆکایەتی بەشار ئەسەد، لەساڵی ٢٠٠٢ تا ٢٠١١ زەبرێکی بەهێزی بەرکەوت، بەهۆی پەرەسەندنی پەیوەندییەکانی نێوان ئەنقەرەو دیمەشق، بەتایبەتی دوای هاتنەسەرکاری ئاکەپەو ئەردۆغان. سوریا لەو ساڵانەدا چەندین ئەندامی سەر بەپەکەکەی دەستگیر کردو بەشێکیانیشی بەپێی رێککەوتنی ئەدەنە، رادەستی تورکیا کردەوە.

بەڵام کاتێک شۆڕشی گەلی سوریا دژ بەرژێم بەرپاکرا لەساڵی ٢٠١١داو تورکیا پشتی ناڕازییەکانی گرت، وەک عەبدولباست سەیدای کەسایەتی ناوداری کوردی سوریا دەڵێت "بەشار ئەسەد ئەوکاتە بەکەسە نزیکەکانی وتووە، دەوڵەت لەدۆخێکی لاوازدایە، وا چاکە بۆ ئەوەی گوشارمان زیاتر لەسەر دروست نەبێ ئەو ناوچانەی زۆرینەیان کوردن ڕادەستی پەکەکە بکەین، کە کاتی خۆی وەبەرهێنانێکی زۆرمان تێدا کردووە". سەیدا "ڕۆژهەڵاتی فورات" بەسەفەقەی نێوان پەکەکە لەگەڵ ڕژێمی سوریا ناودەبات.

تەنانەت لەکاتی سەرهەڵدانی ئەم ناڕەزاییانەدا، ئۆجەلان لەڕێگەی پارێزەرەکانیەوە رایگەیاند "بنەماڵەی ئسەد نایەوێ دژ بەکورد بن، هیوادارم بەشار ئەسەدیش وەک حافز ئەسەدی باوکی مافەکانی کورد بپارێزێت".

وەک باسدەکرێ لەنامەیەکیشدا بەبەشار ئەسەدی راگەیاندووە "مافی بەڕێوەبەریی خۆسەریمان بدەنێ لەڕۆژئاوای کوردستان، پشتیوانیتان لێدەکەین".

هەر لەم روانگەیەوە بەبێدەنگی پەیەدەو ئەسەد لەسەر رادەستکردنی ئەو ناوچانەو سپاردنی بەیەکینەکانی پاراستنی گەل رێککەوتون، بەو مەرجەی رێگەنەدەن کورد بچێتە بەرەی دژ بەئەسەدو ئۆپۆزیسیۆنەوە.

ساڵی ٢٠٢١، جەمیل بایک، لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ رۆژنامەی نەهاری لوبنانی رایگەیاند "پەیوەندی نێوان سەرۆک ئۆجەلان‌و سەرۆک حافز ئەسەد، پەیوەندییەکی مێژوویی‌و دۆستانە بوو، ئەوان دوو هاوڕێی دڵسۆزو هەمیشەیی بوون".

راشیگەیاند "ئێمە ناتوانین لەم دۆخەدا دژی سوریاو بەشار ئەسەد بین، پەیوەندیشمان بەردەوامەو نەپچڕاوە".

خۆڕاگری کۆبانی لەبەرامبەر داعشدا، خاڵی وەرجەرخان بوو لەرۆژئاوای کوردستاندا، کە ئەمەریکا لەوەبەدوا پشتی بەشەڕڤانان بەست لەبەرەنگاربوونەوەو کۆتایهێنان بەچەکدارانی داعشدا، بەڵام تا روخانی ئەسەدیش، پەیەدە لەیەککاتدا هەماهەنگی هەم لەگەڵ ئەمەریکادا دەکردو هەم لەگەڵ ئەسەد.

بنەماڵەی ئەسەد گەورەترین خزمەتی بەپەکەکەو ئۆجەلان کرد بوو: کە هەم لەسەرەتاوە باوەشی بۆ ئۆجەلان‌و هاوڕێکانی کردەوەو داڵدەیدان، هەم کە رۆژهەڵاتی فوراتی رادەست کردن‌و لەهاوکێشەی سیاسی‌و سەربازی ناوچەکەو سوریادا بەهێزی کردن.