کێشەی گەورەو قووڵ ھەیە لە بەشداری سیاسیانەی کورد لە ھەڵبژاردنەکانی عێراق، چونکە ھەمیشە ئەم ئیلیتی و نوخبە سیاسییە کوردییە، دوچاری شکستی حەتمی و دۆڕاندن و ئیشکالیەتی چەمکی نوێنەرایەتی لە بەغداد دەبێتەوەو دیسان تێھەڵئەچێتەوە بەبێ ئەوەی ھەڵوەستەیەک وەرگرێ.
تابلۆکە ئاوایە بۆ ھەرجۆرە ھەڵبژاردنێک لە عێراقدا، کورد بەھەموو حیزب و ئایدیاو لیست و قەوارەو ڕەنگەکانیەوە، بەشێک لە ھەڵبژاردنەکەو کورسیەکان دەباتەوە، وەک کەمینەیەکی لاوازی پەرت و لات و پووتی حیزبی و نەتەوەیی دەڕواتەوە بەغداد، لەپاڵ زۆرینەیەکی بەھێزی مەزھەبی و بان نەتەوەیی سوێندی یاسایی پەڕلەمانی و سەروەریی و یەکپارچەیی بۆ عێراقی فاشیست دەخوا. دواتر کۆمەڵە وەزیرو کۆمەڵە سەفیرێک بەسەرۆک کۆمارێکی تەشریفاتیەوە دەباتەوەو نەشئەی سەرکەوتن ئەیگرێ و خۆی پێوە بائەیا بۆ دەستکەوت و ئیمتیازاتی حیزبی و حەماسەتی ناوخۆیی لە ھەولێرو سلێمانی، ھەر دومەتر لەودیو تەلاری ئەنجومەنی وەزیران و دوای مانگێک، پڕۆژە یاسای گەورە گەورە دەدۆڕێنێ لەئەنجومەنی نوێنەران و پەیتا پەیتا شکست دەخوا بەدەست حەشدی شەعبی و فیرقەو کەتیبەکانی عەسائیب و ڕەبعەڵاو حیزبوڵاو نوروڵاو زوڵفەقارو زۆرینە مەزھەبیەکەوە، لەسەر یاساکانی بودجەو ئاسایش و دارایی و نەفەقاتی سیادی و پرسی مادە دەستوریەکان و خاک و ئاو.
کورد بەو ڕۆحە لاوازەوە، بەو تەفرەقەو پەرتەوازیی و بێ گوتارییەوە، بەو دۆخە ئابوریە سەختەوە، بەو لێکترازان و نەسازانەی نێوماڵی کوردیەوە، کاتێک خۆی ئامادە ئەکات بۆ ھەڵبژاردنی ئایندەی عێراق لە ١١-١١-٢٠٢٥ و بەنیازە بچێتەوە نێو ھاوکێشەو سەرئێشەکانی زۆرینەو کەمینەو دیدی دوژمنکاریانەی مەزھەبگەراکان و وەلائیەکان و کێشمەکێشی نێو پەڕلەمان و قانونەکانی موازەنەو دەستورو یاسافیدڕاڵیەکان، ھیچ ئامادە سازیەکی فیکری و مەعریفی و سیاسی و نەتەوەیی نیە دەی ئەوە چ بەشداریەکە؟
جا ئەگەر کورد بۆ ھەمووجارەکانی ڕابردوو بەشداری لە کردەی ھەڵبژاردن و پرۆسە دیموکراسیەکان و حوکمڕانی بەغداد کردبێ و تاڕادەیەک ڕەوایەتی لەبەردەستدا بووبێت، ئەوا بۆ ئەمجارە کەتەواوی بودجەو موچەی خەڵکیان بڕی بەموتڵەقی و باس لە ھەڵوەشانەوەی قەوارەی ھەرێمیش دەکەن، ئیدی ھیچ ڕەوایەتیەکی نەماوەو ھەڵەی نەتەوەییەو ڕێگایەکی دژواری ھەڵبژاردوە، چونکە دەرکەوت چەمکی نوێنەرایەتی و بەشداری سیاسیانەی کورد لە کابینەو دامەزراوەکانی حکومەتی عێراق نوسینەوەی شکستی دوبارەیەو بگرە ئاو بێژانەوەیە.
ئاخر کوردو نوێنەرایەتیە بەرژەوەندخوازو حیزبیەکانی بەدرێژایی ئەو ھەموو ساڵە نەیانتوانی دەستور زامن بکەن، یاسا فیدڕاڵیەکان و ئیمتیازو پلە وەزیفیەکان و یاسای خانەنشینی و دەستەبەری کۆمەڵایەتی و فەزیلەتی تاکی کوردیی بپارێزن، نەیانتوانی ئابوریەکی بەھێزو پشتبەستووی گرەنتیکراو، بەداھاتی نەوتی و نانەوتی دروست بکەن، نەیانتوانی بنەماکانی فیدڕاڵیەتی ھەرێمەکان بچەسپێنێنن و ئێستا کورد لەئۆتۆنۆمی کەمتری ھەیە خەریکە دەیبەنەوە دۆخی ڕاوشکاری و خێڵ و دەرەبەگ، بێگومان لەمەودواش ناتوانن مافەکان بیپارێزن چونکە مێنتاڵێتی و عەقڵیەتی ویلایەتی فەقیەو دیدگاکانی حوکمڕانی و زۆرینە پەڕلەمانیەکە ھەر بەرکارەو ھێزی دادگای فیدڕاڵی و بڕیارەکانی ھێشتا وەک خۆیەتی.
شتێک نییە لە ئێستادا ناوی پەیمانی کۆمەڵایەتی و شەراکەت و سازان بێت، ماسکەکان کەوتن بەتەواویی، ئەو بەڵێن و ھیواو نیەتباشیانەی ھاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت کە وەک دوا ئیئتیلافی گەورەی قەوارە پەڕلەمانیەکان دەستنیشانیانکرد بۆ نەخشە ڕێگای حکومەتەکەی محمد شیاع سودانی و دەستبەکاربوونی لە ٢٥-٩-٢٠٢٢ تا ئێستا، دەرکەوت وەھم و سیناریۆو خەڵەتاندنی تاکی کوردو عێراقی بوو، تەنھا سەفەقات و تەوافوقاتی فرۆشتنی نەوت و پاڵاوگە نایاساییەکان و دەروازەکان و کۆنترۆڵی سەرچاوەکانی داھات و زیادکردنی ھەژموونی سەربازو دەسەڵات و لاوازکردنی ستاتۆی ھەرێم و ئابڵوقەدانی بوو، بەو دۆخەوە کورد بۆچی دەبێ جارێکی تر بخەڵەتێ و ڕێگای ھەڵبژاردن بگرێتەبەر لەکاتێکدا ئاوا سوکایەتی بەدامودەزگا دەستوریی و نیشتیمانیەکانی دەکرێ و دوومانگە گیرفانی مووچەخۆران و فەرمانبەرانی خاڵیەو برسێتی لەبەردەرگای ھەموو ماڵێکدایە.
کورد کەمینەیەکی شەرمن و بێ پشتیوانە، ھەرێمێکی لاوازو ھەڕەشەلێکراوی چەقۆ لەگەردنە، ئینجا ئەو کەمینە پەرتەوازە حیزبی و سەرلێشێواوە کە سبەی داوای دەنگدان لە خەڵکی ڕەشۆک و برسی و نەدار دەکەن، تا ئەوان بە مووچەو ئیمتیازی بەرزەوە وەک نوێنەری کوردو مەندووبی یاساناس لە بەغداد بەقات و ڕیباتەوە خۆیان نمایش بکەن گوایە ھەڵبژێردراوی ئەم میللەتە ھەژارو برسیەن بابزانن؛
- بەشێکیان ڕاوە دۆلارو بزنسی شەخسی ئەکەن.
- بەشێکیان فرۆشراون لە سەرەتاوە، کەیف و سەفای خۆیان دەکەن وەک بریکارو پڕۆکسی دەوڵەتان، ئەھلی بازاڕی کۆیلەفرۆشانن نەک ھۆڵی یاسادانان.
- بەشێکی تریان بێپڕۆژەو بێ ڕوئیان و ئیرادەیان تێک شکاوەو ئەسڵەن گاڵتەیان بەچەمکی نەتەوەو نیشتیمان دێ.
- بەشە ھەرە خراپەکەی ئەو مەندووب و کەمینەیە، یان شیروتیر لەیەک دەسون یان نوزەیەکیان لێ دێ بۆ بەرگری لەم ھەرێمەو نیسابی یاسایی دروست ناکەن و ھیچ پڕۆژە یاسایەکیان پێ دەرناکرێت، دەستوریان پێ حیمایە ناکرێت، موچەیان پێ نادرێ، شەڕی بودجەو قوتی خەڵکیان پێ ناکرێ، دەی بەچ میکانیزم و ڕووقایمیەکەوە دەچنە نێو پرۆسەیەکی مینڕێژکراوی مەترسیدار بەناوی ھەڵبژاردنی ئایندەو سەرۆک لیست و کاندید پێشکەش دەکەن؟ بەدڵنیاییەوە ھەڵبژاردنی نوێنەران و دیموکراسی درۆینەی عێراق بۆ کورد مەترسیەو ئەوجارەش دۆڕاو دێتە دەرەوەی پرۆسەکە بە باجی زیاترەوە.