تورکیا و پارتی و پەکەکە ٤- ٦
مەحمو رەزا ئەمین
2021-06-30 1003
ئەردۆگان چی لە کورد ئەوێ؟
ئەردۆگان
بە دەستی بێ لە (کن فیکن)ـێکا کوردی سەرتاسەری دنیا قڕ بکا و کوردستان لە سەر
نەخشەی جهیان بسڕێتەوە.
ئەو
پێی وایە کوردی باش ئەوانەن کە مردون. باقیەکەی یان بۆ
مردن باشن یان بۆ نۆکەرایەتی خۆی و دەوڵەتی تورک.
ئەو
نایەوێ هێزێکی چەکداری بەهێز و کاریگەری کورد بە شاخەوە بمێنێ، بۆ ئەوەی نەبێتە
فشار لەسەری و خەونەکانی بزڕێن.
بەڵام
ئەیەوێ هێزێکی لاوازی چەکدار بمێنێ بۆ ئەوەی ببێ بە بیانو بۆی، بۆ فراوانخوازی
لەدەرەوە و بۆ سەرکوتکردنی ئازادی‌یەکان لە ناوەوە.
نایەوێ
لەگەڵ پەکەکەی بەهێز گفتوگۆ بکا و رێککەوێ، چونکە لەناو لایەنگرانی و تورکە
کەمالیستەکانا شەعبیەتی دا ئەبەزێ!
بەڵام
ئەیەوێ هەمویان بە سەرکردایەتی و بنکردایەتی‌یەوە تەسلیمی ئیرادەی ببن، بۆ ئەوەی
بەشێک لە خەونی بەسوڵتانبونی بێتە دی.
نابێ
لە ناو شارەکان‌یش کوردی مەدەنی دیمۆکراتخواز سیاسەت بکا، چونکە کورد تورکی شاخی و
دواکەوتوە و بە کەڵکی سیاسەت نایە. ئەگەر هەر سور بێ
لەسەر سیاسەتکردن، جێگەی زیندانە.
بە
رەفتار و عەقیدە و ئایدیۆلۆجیای ئەردۆگان، کورد مافی هەڵبژاردنی نوێنەرەکانی خۆی
نیە. زمانحاڵی ئەردۆگان
ئەڵێ، ئەگەر دەنگ بە من نەدەن یان نەبنە رەعیەتم، هەمو هەڵبژێراوەکان‌تان ئەخەمە
زیندانەوە و بە "قەیوم" پیاوەکانی خۆم
ئەخەمە جێگەیان!
ئەردۆگان
کوێر بێ و کوردێک لە هیچ جێگایەک نەبینێ توانای خورانی سەری خۆی هەبێ. هەر بۆیەشە بە
هەمو توانای هەوڵەدا:
لە
باکور نوزە لە کورد ببڕێ. زۆربەی
سەرکردەکانی هەدەپەی بە تۆمەتی هەڵبەستراو خستۆتە زیندانەوە و رۆژی ٢شەممە، ٢١ی ٦
یش، دادگای دەستوری‌ی تورکیا هەدەپەی قەدەغە کرد.
لە
رۆژاوا بەڕێوەبەرایەتی خۆسەری بڕوخێنێ؛ دیمۆگرافی باکوری سوریا بگۆڕێ؛ بە تورکمان
و ئیخوانەکانی دۆستی و چەکدارانی جەبهەی نوسرە پشتێنەیەکی ئەمنی لە نێوان دو
پارچەی کوردستان: باکور و رۆژاوا،
دروست بکا و لێکیان دا بڕێ.
لە
باشوریش ئەیەوێ حوکمەتی هەرێم بکا بە لێبوک و بە بەشێک لە دەزگای ئەمنی و سپایی
سەرکوتکەری خۆی؛ ژینگەی کوردستان وێران بکا و بە کەڵکی ژیانکردنی نە هێڵێ؛
دیمۆگرافیای بگۆڕێ؛ پشتێنەیەکی ئەمنی بە تورکمان و دۆستەکانی لە کوردستان و عیراق،
لە نێوان دو پارچەی کوردستان: باکور و باشور
دروست بکا و لێکیان دا بڕێ.
ئەگەر
بۆی بچێتە سەر، خەونی دۆنکیشۆتانەی ئەوەیە ببێ بە سوڵتان و ویلایەتی کۆنی موسڵ
بباتەوە ژێر دەستی تورکیای عوسمانی‌ی نوێ!
لە حاڵەتی وایا، پەکەکە چی بکا؟
چەک
دانێ و تەسلیمی ئیرادەی ئەردۆگان و هاوپەیمانی‌ی ئیخوانیست- کەمالیست، ببێ؟
لە
سەر شۆڕشی چەکداری بەردەوام بێ هەتا لە ناو ئەچێ یان ئەوەنە لاواز ئەبێ رۆڵی نە
مێنێ؟
درێژە
بە شۆڕش بدا هەتا دەوڵەتی تورکیا ناچار ئەبێ مافە سیاسی و مەدەنی و رۆشنبیری‌یەکانی
خەڵکی کوردستانی باکور ئە سەلمێنێ؟
یان
مرونەت بنوێنێ، بە سیاسەتی خۆیا بچێتەوە و رێگەیەکی تر بۆ خەبات بدۆزێتەوە؟
بە
بۆچونم، پەکەکە پێویستی بە گۆڕینی سیاسەت و تاکتیک و ئایدۆلۆجیای خۆی هەیە. پێویستی بەوەیە تێ
بکۆشێ، وتار و کردار و تواناکانی شاخ و شار، لە ناو شارەکانی باکور و تورکیا یەک
بخرێن و ببنە هێزێکی گەورە و تۆکمە بۆ هێنانەدی مافەکان بە رێگەی خەباتی مەدەنی.
بۆ
هێنانەدی ئەو ئامانجە، پەکەکە پێویستی بە پشتیوانی و دۆستایەتی کوردی هەر چوار
پارچەی کوردستان و دیاسپۆرا و حیزبەکانی هەر چوار پارچە هەیە، نەک لە پشتەوە
خەنجەر لێدانی و پشتیوانیکردنی ئەردۆگانی فاشست و سپا داگیرکەرەکەی لە دژی!
شیکەرەوەی
سیاسی‌ی تورکی، بەکیر ئاتاجان، کە ئەندامی ئاکپارتی و یەکێکە لە لایەنگرە
سەرسەختەکانی ئەردۆگان، ئەڵێ:
"تورکیا موچەی
بەشێک لە فەرمانبەرانی هەرێم ئەنێرێ بۆ حوکمەتی هەرێم!"/ (1).
ئەم
زانیاری‌یە ئەگەر راست بێ، بەشێک لە حوکمڕانانی باشور لە ژێر پەردەی پاراستنی "سیادة" دا، سەوداسەری
کرێگرتەیی رژێمەکەی ئەردۆگانن. رەفتاری وا ئەچێتە
خانەی خیانەتی گەورەی نیشتمانی‌یەوە.
پەکەکە چی ئەکا لێرە؟
پارتی‌یەکان
و غەیرە پارتی‌یش هەن، ئەڵێن، پەکەکە چی ئەکا لێرە، بۆ ناچێتەوە بۆ وڵاتی خۆی شەڕ
بکا؟
رۆشتەوە. بەشی زۆری
گەریلاکانی پەکەکە لە باکور بون. بە رۆژ لە گوندەکانی
نزیک شارەکان و بە شەویش بە ئاسانی ئەچونە ناو شارە گەورەکانەوە. ئەردۆگان ترسی لێ
نیشت، داوای گفتوگۆی کرد. لە رێگەی ئیمرالی‌یەوە
گفتوگۆ دەستی پێ کرد. سەرەتای ئازاری
٢٠١٣ رابەری پەکەکە داوای کرد پەکەکە واز لە چەک بهێنێ و گەریلاکانی بکێشێتەوە بۆ
قەندیل هەتا هەردولا ئەگەنە رێکەوتن. سپای تورک و
چەکداری پارتی هەریەکەیان لە ناوچەی خۆی، کەناڵێکی ئارام‌یان بۆ گەریلاکانی پەکەکە
رەخساند تا گەیشتنەوە قەندیل. نزیکەی ٢ ساڵ
ئەردۆگان دەستی دەستی بە گفتوگۆ کرد بێ ئەوەی بچوکترین ماف بسەلمێنێ تا لە ئازاری
٢٠١٥ دا هەڵمەتی فراوانی کورد کوشتن و کورد گرتن و لێدانی شارەکانی کوردستان بە
تۆپ و تەیارە دەستی پێ کرد. لەو ساتەوە تا
ئێستا دەزگا سەرکوتکەرەکانی تورک دەیانهەزار هاووڵاتی و سیاسی و چالاکوانی کوردیان
بە بەهانەی هەدەپە بون و پەکەکەن بونەوە خزاندۆتە کونجی زیندانەکانیانەوە.
ئەوەی
لە سەرەتای ٢٠١٣ ەوە هەتا ئێستا لە نێوان کورد و رژێمەکەی ئەردۆگانا رو ئەدا، ئەی
سەلمێنێ کە ئەردۆگان و حیزبەکەی و کەمالیستەکانی هاوپەیمانی بە هیچ جۆرێک بڕوایان
بە چارەسەرکردنی کێشەی کورد نیە. جا بە گفتوگۆ و
دانوسەندن بێ یان بە رێگەی دیمۆکراسی یاخود خەباتی چەکدار. ئەوان بڕوایان بە
پێوەندی‌ی کۆیلە و خاوەن کۆیلە یان تواندنەوە هەیە، نەک پێکەوە ژیان.
هۆیەکەشی
زۆر رۆشنە: گۆشکردنی
شۆڤێنیانەی سیاسی و کۆمەڵایەتی‌ی تاکی تورکی لە مناڵی‌یەوە تا مردن، لە ناو
خێزانەکان و قوتابخانەکان و بارەگای حیزبەکان و یانە کۆمەڵایەتی‌یەکان و
تیپەهونەری‌یەکان و زۆربەی ناوەندەکانی لێکۆڵینەوەشا. نمونە زۆرن لەسەر
رۆچونی هەستی شۆفێنیزم بەناو دەمارەکانی جەستەی تاکی تورکا، بەڵام لێرەدا نوێترین
روداوتان بیر ئەخەمەوە، ئەویش کوشتنی دەنیز پۆیرایە بە دەستی گەنجێکی تورک بەناوی
ئونور گینجر لە ١٧ی حوزەیرانی ئەمساڵا.
سیناریۆی
جێبەجێکردنی تاوانەکە و لێدوانەکانی ئونوری بکوژ، سەلمێنەری ئەو راستی‌یەن کە
هەستی کوێرانەی شۆفێنیزم رۆچۆتە ناو ناخی تاک و ناو ناخی دامودەزگاکانی حوکمڕانی‌ی
دەوڵەتی تورکەوە.
کێ
ئازا بێ و زوتر تورکیا لەم گێژاوە دەر بێنێ، سبەی رۆژ ئەو ئەبێ بە پاڵەوان، نەک
فاشستێکی وەکو ئەردۆگان و هاوبیر و هاوکارەکانی کە پێیان وایە، بە دەرهێنانی وێخ و
واری کورد ئەبن بە پاڵەوان.
بۆ
ئەوەی ئەوە بێتە دی، کۆمەڵی تورکی پێویستی بە سەرلەنوێ پەروەردەکردنەوە هەیە بە
پەروەردەیەکی مرۆدۆستی نەک شۆفێنیستی.
ئەرکی نیشتمانی‌ی حیزبەکانی باشور؟
پارتی
و بنەماڵەی بەرزانی، بە هۆی ئەوەی هەمو هێلکەکانی خۆیان خستۆتە ناو سەبەتەکەی
ئەردۆگان:
داهاتی نەوتی کوردستان بارمتەیە لە لای؛
قفڵ و بەلوعەی بۆری‌ی نەوتەکە بە دەس ئەوەوەیە؛
دۆسێ‌ی گەندەڵی‌ی بنەماڵە لەلای ئەوە؛
بەڵگەکانی پێوەندی‌ی گوماناوی لەگەڵ تێکدەران و تیرۆریستان لە ژێر دەستی ئەودان؛
ئەگەر
بیانویەکیان بە دەسەوە نەبێ، هەرگیز ناتوانن بەرگەی گوشارەکانی ئەردۆگان بگرن و
پێی بڵین "نەخێر".
بۆ
ئەوەی هێزی وتنی "نەخێر" بە بەرزانی
ببەخشین، ئەبێ هەمو حیزبەکانی هەرێم، لە پێش هەمویانەوە یەکێتی و گۆڕان، پێداگر بن
لە سەر حەرامکردنی شەڕی کورد و کورد.
بەو
جۆرە، هێزێک ئە بەخشین بە بەرزانی تا نەچێتە ژێرباری داواکانی ئەردۆگان. ئەردۆگان‌یش ئە
ترسێ گوشاری زیاتری لێ بکا، نەوەک دۆستێکی بەوەفا لە دەس بدا!
بۆ
ئەوەی شەڕەکە رو نەدا، ئەبێ حیزبەکان بە گشتی و یەکێتی و گۆڕان، کە لەگەڵ پارتی
هاوحوکمەتن، قسەیان بکەن بە کردار.
هاوسەرۆکانی
یەکێتی و رێکخەری گشتی‌ی بزوتنەوەی گۆڕان بە دەم هیچیان نە هێشتۆتەوە، بەڵام ئەوەی
لەم کەیسەدا کرداری هەیە، تەنیا پارتی‌یە. وەزارەتی ناوخۆ،
وەزارەتی پێشمەرگە، نوسینگەی پێوەندی‌یەکانی دەرەوەی هەرێم، سەرکردەکانی پارتی،
فراکسیۆنەکانی و ئەندام پارلەمانەکانی هەمویان بە ناوی حوکمەتەوە بەیان دەرەکەن و
لێدوان ئەدەن. سەرۆک و مەکتەب
سیاسی‌ی پارتی‌یش بە ناوی حوکمەتەوە بەردەوامن لە پشتیوانیکردنی سپای تورک بۆ گورز
وەشاندن لە پەکەکە:
رۆژی
٢شەممە، ٢١ی حوزەیران پێگەی هەواڵی (ستاندەر کورد) بڵاوی کردەوە:
"بە گوێرەی زانیاری
ستاندەر لە ناوچەکانی ئاڤاشین و قەڵای بێدەوێ شەڕێکی زۆر دژوار هەیە لە نێوان
تورکیا و گەریلاکانی پەکەکە. بە گوێرەی زانیاری
سەرچاوەیەکی ئاگادار پدک لە هەوڵی ئەوەدایە لە پشتەوە هێز بجوڵێنێت بۆ رەنجبراخ (سێکوچکەی سیدا و ساجا و چەمجو)...
"... رەنجبراخ جەبهەی
پشتی ئەو شوێنانەیە کە ئێستا خۆڕاگری‌ی گەریلا تیای‌دا بەردەوامە...
"... سەرچاوەیەکی
ئاگادار رایگەیاند پدک لە هەوڵی ئەوەدایە حکومەتی عیراق رازی بکا هێزێکی پاسەوانی
سنوری عیراق‌یش لەگەڵ خۆی‌دا بەرێ بۆ (پشتی پەکەکە)".
بێ
کردەیی یەکێتی و گۆڕان و حیزبەکانی تری هەرێم، گەورەترین کۆمەکە بە ئەردۆگان. چونکە ئەو گوشاری
زۆری لەسەر بەرزانی‌یە شەڕی کورد و کورد هەڵایسێنێ. بەرزانی‌یش ناچارە
داواکەی جێبەجێ بکا. بەڵام ئەگەر
لێرەشەوە گوشاری بەرامبەر و هاوهێز لە بەرزانی بکرێ، بەهانەیەکی بە دەسەوە ئەبێ بە
ئەردۆگان بڵێ "نەخێر" نا توانم!
ئێستا،
تا کار لە کار نە ترازاوە، پێویستە یەکێتی و گۆڕان ئینزاری یەکجارەکی بدەن بە
پارتی:
"بەشداری شەڕی
تورکیا لە دژی پەکەکە، بکەی، ئێمە لە حوکمەت ئەکشێینەوە و ئەبێ خۆتان بە تەنیا
دەرهاویشتەکانی لە ئەستۆ بگرن".
ئەگەر
ئەردۆگان بتوانێ پەکەکە تێک بشکێنێ و بزافی دیمۆکراتی و ئاشتیخوازی‌ی کوردی باکور
بێدەنگ و سەرکوت بکا، پرسی سیاسی و نەتەوەیی کورد لە پارچەکانی تری کوردستان گورزی
کەمەرشکێنی بەر ئەکەوێ. چونکە لە روی ستراتیجی‌یەوە
هێزی یەکەمی کوردن. ئەوان گەورەترین و
کاریگەرترین داینەمۆی بەزینویی هێشتنەوەی کێشەی کورد و ئامرازی چارەسەرکردنی
کێشەکەن. لەسەر نەخشەی
تورکیا و جیهانی‌یش لە شوێنێکی ستراتیجی‌یا نیشتەجێن. لەبەر ئەوە هەر
هێزێکی کوردی، لە هەر پارچەیەکی کوردستان پشتیوانی لە سیاسەتی ئیخوانەکان و
کەمالیستەکانی تورکیا بکا، بێجگە لەوەی خیانەتێکی گەورە بە نەتەوەکەی ئەکا، وەکو
ئەوە وایە خۆشی بکوژێ. چونکە دوایی
ئەردۆگان بە نۆکەرایەتی و جاشایەتی‌ی ئاشکرا نەبێ، بە کەمتر لێی رازی نا بێ و ئەم "بحبوحة"ـیەی نامێنێ، وەکو
قروەچی‌یەکان بەکاریان ئەهێنێ یان وەکو چەکدارە تیرۆریستەکانی سوریا شەڕی لیبیا و
ئەرمینیا و خۆمانی پێ ئەکا.
دوای
تێپەڕاندنی دێوەزمەی شەڕی کورد و کورد، ئەرکی نیشتمانی‌ی هەمو حیزبەکانە، بە کۆ،
بە پارتی‌یشەوە، بکەونە راوێژ و گفتوگۆ لەگەڵ پەکەکە بۆ ٢ مەبەست:
یەکەم:
هاندانی
و پشتیوانی و هاوکاریکردنی بۆ گۆڕینی سیاسەتی و تاکتیکی.
دوەم:
حیزبەکانی
هەر چوار پارچەی کوردستان لە سەر ستراتیجێک رێک بکەون، کێشەی کورد بکەنە کێشەیەکی
ناو دەوڵەتی. کشانەوەی سپای
داگیرکەری تورک و پەکەکە لە باشور و کشانەوەی هێزی داگیرکەری تورک لە رۆژاوا و
چارەسەرکردنی ئاشتیانەی کێشەی کورد لەگەڵ وڵاتانی ناوچەکە، بکەنە یەک پاکێج.
بۆ
ئەمە ئەکرێ و ئەتوانن سود لە توانا دیپلۆماسی‌یەکانی حوکمەتی ئیتیحادی وەر بگرن. لەو روانگەیەوە کە
کێشەی کوردی عیراق بە دەستور چارەسەر کراوە و کوردی عیراق بەشدارە لە دروستکردنی
بڕیاردا. ئەگەر نیازپاکی لە
نێوان هەردولادا دروست ببێ، عیراق قازانجێتی کوردی چوار پارچە بکا بە دۆستی خۆی. عیراق ئەندامی
رێکخراوی نەتەوەیەکگرتوەکان و کۆمکاری عەرەبی و رێکخراوی هاریکاری‌ی ئیسلامی‌یە. کورد قازانجێتی
متمانەی دەوڵەتێکی وەها بەدەس بهێنێ. هەردولا براوە
ئەبن.
موقع الحرة، مصطفی هاشم- واشنطن، مع تحذیرات اربیل الاخیرة والعملیات الترکیة.. هل هناک تهدید باقتتال داخلي بین الاکراد؟ ٢٢ یونیو/ حزیران ٢٠٢١