بزوتنەوەی گۆڕان‌و هەڵبژاردنی گشتی‌ی ئەنجومەنی نوێنەران: چ بکرێ؟ ١٠- ١٠

مەحمو رەزا ئەمین
  2021-01-31     1246

تێبینی:
ئەڵقەکانی (7 و 8 و 9)ـم پەڕاند. ئەڵقەی دەیەم و کۆتاییم پێش خست، لەبەر ئەوەی کات بە بەریەوە نە ماوە بۆ تەگبیری هێزەکانی گۆڕین.
*      *      *


ئەگەر وادەی هەڵبژاردن جارێکی کەش درێژ نە کرێتەوە، ئەوا لە 10ی 10ی 2021 دا هەڵبژاردنی گشتی‌ی ئەنجومەنی نوێنەران ئەکرێ، بۆ دیاریکردنی ئەندامانی خولی پێنجەمی پارلەمانی عیراق.
بە گوێرەی بڕیاری ژمارە 9، کە کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عیراق لە 5ی 1ی 2021 دا دەری کرد بو، ماوەی تۆمارکردنی ناوی حیزب و هاوپەیمانی‌یەکان لە 9 هەتا 16ی کانونی دوەم بو. بەڵام کۆمیسیۆن رۆژی 30ی مانگ وادەکەی درێژ کردەوە: بۆ تۆمارکردنی هاوپەیمانی هەتا 10ی مانگی شوبات؛ بۆ تەسلیمکردنی ناوی کاندیدەکان‌یش هەتا 1ی مانگی ئازار.

کەواتە ماوەیەکی زۆر کورت لە بەردەم هێزەکانی گۆڕین‌دا ماوە بۆ ئەوەی بتوانن هاوپەیمانی‌ی هەڵبژاردن (التحالف الانتخابي) پێک بهێنن و پێکەوە بە یەک بەرنامە و یەک لیست بەشداری هەڵبژاردنی 10ی 10ی 2021ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بکەن.
هێزەکانی گۆڕین ئەگەر فریای پێکهێنانی هاوپەیمانی‌ی هەڵبژاردن نە کەون بۆ هەڵبژاردنەکانی 10ی 10، گورزی کوشندەیان بەر ئە کەوێ.
ئەگەر فریای نەکەون، زەرورەتی قۆناغەکەیە، بۆ هەڵبژاردنەکانی پارلەمانی کوردستان ئەو هاوپەیمانی‌یە دروست ببێ.

ئەگەر لەم 10 رۆژەدا فریای پێکهێنانی هاوپەیمانی‌یەکە کەوتن، باشترین میکانیزم بۆ دیاریکردنی کاندیدەکان ئەوەیە: کاندیدەکانی هەر بازنەیەکی هەڵبژاردن لە کۆنگرەی هاوبەشی جەماوەری‌ی دەنگدەرەکانی هێزەکانی گۆڕین دا، دیاری بکرێن.
ئەگەر فریاش نە کەوتن، کە بە قورس و دوری ئەزانم فریا بکەون یان ئیرادە و توانایەکی وایان هەبێ. ئەکرێ ئەم جارە ژور و دەزگاکانی هەڵبژاردنی هێزەکانی گۆڕین پێکەوە کاندیدەکانی بازنەکان دیاری بکەن. بەڵام لە ئێستەوە خۆیان ئامادە بکەن بۆ هەڵبژاردنی پارلەمانی کوردستان، بەو میکانیزمە کاندید بپاڵێون.
رەنگە هەبێ بڵێ: ئەمە داوایەکی نا واقعی‌یە. لە وەڵاما ئەڵێم: خەونی گەورە بە پرۆژەی گەورە و کەسانی چاو نە ترس، یەتە دی... ترساوەکان ناتوانن ئازادی بهێننە دی و بی پارێزن.

بە گوێرەی قانونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق، ژمارە 9ی ساڵی 2020، ئەو پارێزگایانەی نوێنەری کوردیان تیا دەر ئەچی، ژمارەی بازنەکانی هەڵبژاردن بەم شێوەیەن: سلێمانی 5، هەولێر 4، دهۆک 3، کەرکوک 3، دیالە 4، سەڵاحەددین 3 و نەینەوا 8.

بزوتنەوەی گۆڕان چ بکا باشە بۆ خۆی و بۆ خەڵکی کوردستان و عیراق؟
بە دوای یەکا:
یەکەم:
هاتنەدەرەوە لە حوکمەتە گەندەڵ و فاشیلەکەی هەرێم.

دوەم:
بونەوە بە ئۆپۆزسیۆن و پێکهێنانی فراکسیۆنی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی کوردستان و ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لەگەڵ: (کوردستان: کۆمەڵی ئیسلامی، یەکگرتوی ئیسلامی، نەوەی نوێ و جیابوەوەکانی، حیزبی شیوعی و ئەو کۆتایانەی ئامادەن رۆڵی ئۆپۆزسیۆن ببینن)؛
(عیراق: داننان بە هاوپەیمانی‌ی هیوای کوردستانی دا و پێکهێنانی هاوپەیمانی‌ی هەڵبژاردن لەگەڵ هێزەکانی گۆڕین لە هەرێم).

سێیەم:
بانگکردنی هێزەکانی گۆڕین، سیاسی و کۆمەڵایەتی، بۆ دروستکردنی بەرەیەکی هاوپەیمانی‌ی نیشتمانی‌ی ئەڵتەرناتیف (هانا).
دروستکردنی چەترێکی وا، هیوا ئەگێڕیتەوە بۆ بێهیواکراوەکانی کوردستان.

چوارەم:
(هانا) بۆ هێنانەدی گۆڕینی سیستمی حوکمڕانی، بە گوێرەی هەلومەرجی رۆژ، ئەم تاکتیکانە بگرێتە بەر:

# بانگەواز بکا بۆ دەنگدەرانی هێزەکانی گۆڕین، کارتی دەنگدانی بایۆمەتری‌ی هەمیشەیی دەر بهێنن. بونی ئەم کارتە یەکێک لە رێگەکانی تەزویری سیستماتیک پەک ئەخا.

# بگەڕێ، لەسەر ئاستی عیراق هێزی گۆڕین بدۆزێتەوە بۆ دروستکردنی هاوپەیمانی‌ی سەرتاسەری‌ی عیراقی، لە پێناوی راستکردنەوەی پرۆسەی سیاسی و بەرەنگاربونەوەی گەندەڵی و نادادی و نۆکەرایەتی‌ی بێگانە و چەسپاندن و پێشخستنی سیستەمی فیدراڵی.

# دانانی یەک بەرنامە و یەک لیستی هەڵبژاردن.

# پێکهێنانی یەک فراکسیۆنی لە ناو ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق و پارلەمانی کوردستان.

# لە کاتی پێویستا یەک بڕیاری و یەک هەڵوێستی بۆ خۆپیشاندانی سەرتاسەری و مانگرتن و یاخیبونی مەدەنی‌ی سەرتاسەری.

# لە کاتی پێویستا یەک بڕیاری و یەک هەڵوێستی بۆ بایکۆتکردنی هەڵبژاردن یان قبوڵنەکردنی ئەنجامەکانی.

# یەک هەڵوێستی و یەک بڕیاری بۆ چونە ناو حوکمەت یان بون بە ئۆپۆزسیۆنی پارلەمانی.

# دروستکردنی حوکمەتی سێبەر لەکاتی هەڵبژاردنی رۆڵی ئۆپۆزسیۆنی پارلەمانی دا. بە بەرنامەی حوکمەتی سێبەرەوە.

# دروستکردنی دەزگایەکی پێوەندی‌ی پرۆفیشناڵ، بۆ پێوەندیکردن و راگۆڕینەوە و گفتوگۆ و دانوسەندن لەگەڵ: حیزبەکانی تری کوردستان؛ حوکمەتی ئیتیحادی؛ حیزبە عیراقی‌یەکان، وڵاتانی دەوروبەر و وڵاتانی تری جیهان.
ئەم دەزگایە لیژنەی شارەزای هەبێ بۆ هەر یەک لە وڵاتان یان گروپی وڵاتان: ئێران، تورکیا، روسیا، ئەمریکا، وڵاتانی کەنداو و وڵاتانی یەکێتی‌ی ئەوروپا... هتد.

پێنجەم:
(هانا) بەشداری هەڵبژاردنی ئایندەی پارلەمانی کوردستان و ئەنجومەنی پارێزگاکان نەکا، ئەگەر پێشوەخت ئەم مەرجانەی نەیەنە دی:

یەک:
هەڵوەشاندنەوەی (کۆمیساریای باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی) و پێکهێنانی کۆمیساریایەکی نوێ‌ی تەواو بێلایەن، لە کەسانی شارەزا و بێلایەن و نیشتمانپەروەر و نا حیزبی.
ئەم کۆمیساریایەی ئێستا تەنیا 2 جار تاقی کراوەتەوە. هەر دو جارەکە فەشەلی هێنا و نەی توانی بێلایەن و راستگۆ و پرۆفیشناڵ بێ: راپۆرتەکەی لە ریفراندەمەکەدا بەدڵی پارتی و لە هەڵبژاردنی گشتی‌ی 2019ی پارلەمانی کوردستان‌یشا، بە قازانجی پدک و ینک بو.

دو:
 3 مادە لە قانونی هەڵبژاردنی پارلەمانی کوردستان هەموار بکرێنەوە:
# کوردستان لە یەک بازنەیی‌یەوە بکرێ بە فرەبازنەیی. باشترین و دیمۆکراسی ترین رێگە ئەوەیە، ژمارەی بازنەکان بەقەدەر ژمارەی ئەندامانی پارلەمان بێ. ئەگەر نە کرا، ژمارەی بازنەکان بەقەدەر ژمارەی قەزاکان بێ و قەزاکان بە گوێرەی گەورە و بچوکی پۆلێن بکرێن بۆ (A, B, C). (أضعف الایمان)ـیش ئەوەیە هەر پارێزگایەک بازنەیەک بێ.
هەتا ژمارەی بازنەکانی هەڵبژاردن زیاتر بێ، هەڵبژاردن دیمۆکراتی تر ئەبێ. بەو مەرجەی رێگە لە تەزویری سیستماتیک بگیرێ.

# دەنگدانی تایبەت نە مێنێ. چونکە لە هەمو هەڵبژاردنە گشتی‌یەکانی: پارلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاکان و ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقا، پارتی و یەکێتی تەزویری پێ ئەکەن. ئەندامانی هێزە ئەمنی‌یەکان وەکو خەڵکی ئاسایی لە رۆژی هەڵبژاردنی گشتی دا، دەنگ بدەن.

# تۆماری دەنگدانی کۆتاکان لە تۆماری دەنگدانی گشتی جیا بکرێتەوە و پێکهاتەکان تەنیا خۆیان بتوانن دەنگ بە خۆیان بدەن. بۆ ئەمان، کوردستان یەک بازنە بێ.
لە خولی دوەمی پارلەمانی کوردستانەوە تا ئەم خولەی ئێستا، پارتی بە تەزویری دەنگدانی تایبەت، کۆتاکانی پێکهاتەکانی کوردستانی بردوە بۆ خۆی. لە لایەک غەدر لەوان ئەکا لە لایەکی تریشەوە هەژمونی خۆی بەوان زیاد ئەکا و زەرەری بە پرۆسێسی دیمۆکراتیزەکردنی سیستمی حوکمڕانی‌یش گەیاندوە.
بە بێ هەموارکردنی ئەو 3 مادەیە، نابێ چاوەڕێ‌ بین ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی کوردستان بە دروستی گوزارشت لە رای گشتی و بەرژەوەندی‌یەکانی خەڵک بکەن.   

سێ:
قانونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان هەموار بکرێتەوە، بە شێوەیەک ئەو سێ مەرجەی سەرەوە بێنێتە دی، بە مەبەستی هێنانەدی هەڵبژاردنی پاکژ و ئازاد و نهێنی و دادپەروەر.

چوار:
بێلایەنکردنی ماڵی سیاسی و چەک و دەزگاکانی حوکمەت، ئەمنی و نائەمنی.

پێنج:
تەسلیمکردنی وەزارەتی سامانە سروشتی‌یەکان بە ئۆپۆزسیۆن یان بە کەسێکی پرۆفیشناڵی بێلایەنی نیشتمانپەروەر و واڵاکردنی دەستی بۆ چاکسازی‌ی ریشەیی لەم وەزارەتە دا.
هەتا ئەو رۆژەی ئەم وەزارەتە و سیاسەتی نەوتی‌ی هەرێم لە دەستی بنەماڵەی بەرزانی و پارتیا بن، رێگەگرتن لە گەندەڵی و چاککردنی سیستمی حوکمڕانی و هێنانەدی دادپەروەری، پرۆپاگەندەی بێ بناغە و قسەی بۆشن.

ئێمە هەم ئۆپۆزسیۆنی نا رێکخراو و هەم بەشداری حوکمەت‌یشمان تاقی کردەوە و فەشەلمان هێنا.
هاوپەیمانی‌ی هێزەکانی گۆڕین بۆ دروستکردنی ئەڵتەرناتیفی دەسەڵات و گۆڕینی سیستمی حوکمڕانی، رێگە دروستە تاقی نە کراوەکەیە، نابێ بە هیچ بیانویەک فەرامۆش بکرێ.
جڤاتی نیشتمانی‌ی بزوتنەوەی گۆڕان لەبەردەم تاقیکردنەوەیەکی چارەنوسسازایە. یان رێگە راستەکە هەڵەبژێرێ و گۆڕان و خەڵک لەم زەلکاوە دەر ئەهێنێ یان ئۆباڵی شکست ئەچێتە ئەستۆی تاک بەتاکی ئەندامەکانی و مێژو ناویان بە باشە ناهێنێ. 

وتاری زیاتر

زۆرترین بینراو
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×