شارستانێتی بابلییەكان كە لەنێوان هەردوو رووبارەكەدایە و بۆ ساڵانی (3700 – 2350)پ.ز دەگەڕێتەوە، لە بنەڕەتدا تێكەڵەیەكە لە تیرەو هۆزەكانی ئەكەدی كە لە یەمەن و دوورگەی عەرەبییەوە هاتبوون و بە رەچەڵەك دەچنەوە سەر نەوەی سام ی كوڕی نوح و سۆمەریەكان، كە پاشماوەی ئەو تیرەو هۆزە لۆكاڵییانەن كە لە گردۆلەكەو بەرزایی و نزماییەكانی شام نیشتەجێببوون. ئەكەدی و سۆمەرییەكان بەشدارییان لە بونیادنانی شارستانێتی بابلییەكان كرد ، كە بە دەستنووسی بزماری ئەو شارستانێتییەیان نەقش كرد. ئەمەش یەكەم بنەماو بنچینەی سیستەمی فێركردنی ناوەندی بوو كە بە سیستەمی قوتابخانەو دانانی یاساو تەشریعات دادەنرێت. بەناوبانگترین یاساش بێگومان یاساكانی حامورابییە، كە پێشكەوتنی گەورەی لە بواری ئەندازەو رێگاوبان و كشتوكاڵ و پیشەسازی و دروستكردنی ئامێری جیا جیا و بازرگانی لۆكاڵی و تەنانەت دەرەكیش بەخۆیەوە دیبوو، گەشەی پێ كرا. لەگەڵیدا چەندین شاریشیان بونیاد نا وەك شاری وەركا، ئەریدۆ، ئەشنۆنا، هەروەها پایتەختی بابلییەكانیشیان بونیاد نا ، كە هەر بەناوی شاری بابل ناوی رۆیی. ئەم شارستانێتییە فراوان بوو تا گەیشتە شاری عیلام لە ئێران و ئەنادۆل .
ئەم شارستانێتییە كە لەسەر ئاستی جیهان دەگمەن بوو، بەڵام هەر لە یەكەم هێرشی كاشییەكان لە ساڵی 1594 پ.ز كە رووخانی شارستانێتی سۆمەرییەكان بوو، ئیتر رووخاندن لە دوای رووخاندن بەردەوام بوو، ئاشوورییەكان كە ئەوانیش بەشێك بوون لە نەتەوەكانی دوورگە كە لە بنەڕەتدا خەڵكی نیمچە دوورگەی عەرەب بوون و بۆ عێراق كۆچیان كردبوو. ئیتر كاشییەكانیان رووخاند. دوای ئاشوورییەكان، كە پێیان دەوترێ سەردەمی بابلییە نوێیەكان هاتن و فەرمانڕەواییان گرتە دەست ، ئینجا فارسەكان هێرشیان بۆسەر بابل هێناو داگیریان كرد، تا ئەسكەندەری مەكدۆنی هات بابل و ناوچەكەی خستەوە ژێر چەپۆكی خۆی. كە بە سلۆقییەكان ناودەبردرێن و لە خێزانێكی گەورەی مەكدۆنی بوون . ئینجا ئێرانییەكان دەستیان بەسەردا گرت كە دەوڵەتەكەیان ناونا (Arsaces ) ئینجا ساسانییەكان و ....هتد.
عێراق لەگەڵ هاتنی ئیسلام، بەتایبەت كە فتوحات دەستی پێكرد، لەلایەن خالیدی كوڕی وەلیدەوە ساڵی دوازدە(12)ی كۆچی هێرشی كرایە سەر. ئەمەش لە رێگای بەسراوە دەستی پێكرد كە دوو سەركردە بۆ ئەو هێرشانە تەرخان كرابوون، یەكەمیان (قطبة بن قتادة ) بوو، كە شاری بەسرای پێ سپێردرابوو. دووەمیشیان ( المثنى بن حارثة الشَّيبانيّ ) بوو كە شاری كوفەی پێ سپێردرابوو. ئەمە یەكەمین هێرشی گەورە بوو بۆ سەر عێراق كە بووە هۆی كوشتن و بڕینێكی زۆرو، هەروەها پارە لێسەندنێكی زۆر یش. لەوێوە شەڕو كوشتاری گەورەو تاڵانچییەتی دەستی پێكرد، تا گەیشتە سەردەمی خەلیفەی عومەری كوڕی خەتاب و فتوحاتی گەورە دەستیپێكرد. دواتریش كوشتنی پێشەوای شیعییەكان حوسێنی كوڕی عەلی ئەبوتالیب. بە دوایدا هات، ئیتر تا ئێستا عێراق ئارامی بەخۆیەوە نەدیوە.
كورد لەم هەرێمەو ، لەناو دۆخی پڕ لە ئاژاوەی عێراق نابێت چاودێرو تەماشاكار بێت. ئەمڕۆ لە هەموو كاتێك زیاتر پێویستمان بە هاودەنگی و دانانی بەرنامەیەكی سیاسی یەكگرتووی تۆكمەیە، كە ئایندەی نەتەوەی كورد لەم كوردستانە دەستنیشان بكات.
بە رای من ئەو قۆناخە كۆتاییهات بیر لە هەڵبژاردنەكانی عێراق و پشكی كورد لە بەغدا بكەینەوە، كاتی ئەوە هاتووە خەمێك لە ئایندەی خۆمان بخۆین و، چیتر نەكەوینە ژێر رەحمەتی شەڕی تائیفی و ئەقڵییەتی تائیفی و مەزهەبگەرایی عەرەب. عێراق تازە ناتوانێ لە سایكۆلیژییەتی توندوتیژی و لە ئەقڵیەتی تائیفی و مەزهەبگەرایی خۆی بەدوور بگرێت و كۆتایی پێبهێنێت. ئەگەر بۆ ماوەیەكیش دۆخەكە دابمركێتەوە، دوای ماوەیەك لەناكاو سەرهەڵدەداتەوە، واتا نابێت دڵمان بەوە خۆش بێت كە ئەمجارە ئەو ئاژاوەگێڕییە لە عێراق كۆتایی دێت، كۆتایی نایەت دوای ماوەیەك جا چەند مانگ یان چەند ساڵێكیش بخایەنێت ، هەر سەرهەڵدەداتەوە. سەرەڕای ئەوەی وڵاتانی كەنداوو هەرێمی و رۆژئاوایی بە تەواوی دەستیان لەناو دۆخەكەدایەو، موخابەرات دۆخەكان هەڵدەسوڕێنن.
كورد زۆر دەرفەتی لەدەست خۆی داوە. راپەڕینی بەهاری 1991 یەكەم دەرفەتی زێڕین بوو، رووخانی بەعس دەرفەتێكی زۆر زێڕینتر بوو هەموویمان لەدەست داو، ناوچە كێشە لەسەرەكانیشمان لەسەر دانا. ئێستا پێویستە سەركردایەتی سیاسی كورد ، كۆبوونەوەی جدی خۆیان لەوبارەیەوە بكەن، یەك دەنگ و یەكهەڵوێست بڕیاری كۆنفیدڕالی بۆ كوردستان بدەن و ، كۆتایی بەم هەموو كێشەیە بهێنرێت كە دەوڵەتی لەرزۆكی بەغدا، بۆ هەرێمی كوردستانی دروستدەكات. بەڵام ئەمە پێویستی بە لێكتێگەیشتنی رۆژئاواو وڵاتانی دیكە هەیە، ئەركی سەركردایەتی سیاسییە، لەم قۆناخەدا، زۆرترین دۆست بەلای خۆیدا بهێنێت و گڵۆپی سەزی بۆ پێبكەن.