هاوسەرگیری ناشەرعی، لەنێوان دەسەڵات وساماندا

ســــەرکۆ یونس
  2021-12-27     619

ئابوری هەرێمی کوردستان، چەندین هەورازو نشێوی جۆر بەجۆری بڕیوە، لەهەندێ کات بەئاراستەی پەرەسەندن و لەزۆربەی کاتیش بەئاراستەی داڕمان و داکشانەوە.

کابینەکانی حکومەتی هەرێم، لەماوەی زیاتر لەدوو دەیەیی ڕابردودا، نەیتوانیوە ژینگەیەکی گونجاوو لەبار بۆ کەرتی تایبەت برەخسێنێت، بۆئەوەی هاوکارو یارمەتیدەر بێت لەپرۆسەی گەشەپێدان و بەرەوپێشچوونی کەرتەئابورییەکان و ڕەخساندنی هەلی کار.

کەرتی تایبەت لەهەرێمدا، وابەستەیە بەلایەنی سیاسی و پشتبەستووە بەکەسانی ناو حزبەدەسەڵاتدارەکانی حکومڕانی زۆربەی جار کەسەسیاسییەکان هەرخۆیان خاوەنی کۆمپانیان و هەندێ جاریش بەشاراوەیی لەپشت کۆمپانیاگەورەکانەوەن، بەشێوەیەک ئابوری هەرێم، بەدەست چەند دەستەمافیایەکی سیاسی خاوەن نفوزەوەیە، چەندین نمونەی واقعی لەم بوارەدا گەواهیدەری ئەم ڕاستیەن.

ڕەخساندنی ژینگەیەکی لەبارو گونجاو، پشت بەستوو بەیاسای پەرلەمانی هاوکارویارمەتیدەر دەبێت، بۆ دامەزراندنی کۆمپانیاکان، بەداخەوە لەم بوارەشدا لاوازی وکەمتەرخەمی پێوەدیارە، 

بابەتی ڕۆتیناتی جێبەجێکردنی پرۆژەکانی حکومی، زۆر ئاڵۆز وماندووکەرە، ئەمەش کۆمپانیاکانی سست وخاوکردووەتەوە، ناچار زۆربەی کات، پەنا دەبرێتە بەر گەندەڵی کردن بەپێدانی بەرتیل و خزمایەتی و حزبایەتی.
هەربۆیە، کەرتی تایبەت لەهەرێمدا بەبارودۆخێکی نەشازدا تێپەڕ دەبێت و لەزۆربەی کاتدا، دیاردەیەکی نەشیاوی ئابوری سەرهەڵدەدات کەبریتییە لە(هاوسەرگیری ناشەرعی لەنێوان دەسەڵات وساماندا).
بەداخەوە، بەهۆی لاوازی یاساکان و خراپ بەکارهێنانی لەبەرژەوەندی گشتی و قۆستنەوەی بۆ بەرژەوەندی تایبەتی و کەسی و حزبی، پاشان جارێکی تر لاوازی لایەنی چاودێریکردنی پەرلەمانی و تەنانەت دامەزراوەی چاودێریکردنی دارایی، ژینگەیەکی ناتەندروستی ڕەخساندووە بۆ تێکەڵبوونی حزب و کۆمپانیاکان.

هەروەها بەهۆی دیاردەی خۆدزینەوە لەباج و شاردنەوەی سەروەت وسامانی کۆمپانیاکان، لاوازی دەزگای باجەکان، نەتوانراوە دارایی گشتی پڕبکرێتەوە بەداهاتی باجەکان.

وتراوە، ئەگەر سامان و دەسەڵات پێکەوە بن، ئەوا بێ گومان سێیەمیان گەندەڵییە، هەندێ کەس وای دەبینن پەیوەندی نێوان دەسەڵات و سامان، تاوانێکی گەورەیە، لەبەرئەوە ئەگەر بتەوێت کۆمەڵگایەک تووشی گەندەڵی و داڕمان بکرێت، تەنها بەکردنەوەی دەرگای هاوسەرگیری لەنێوان دەسەڵات وساماندا دێتەدی، بەو مانایەی ڕێگە بدرێت پیاوانی خاوەنکار و بازرگان و سەرمایەدار ببن بە پیاوی سیاسی یان ئەندام پەرلەمان یان وەزیر و سەرۆک وەزیران تەنانەت سەرۆکی وڵات،  لێرەدا پیاوانی خاوەنکار بەشداری دەکەن لەبڕیار دروست کردندا، کە لەبەرژەوەندی خۆیان بێت.


دەرئەنجامەکانی ئەم هاوسەرگیرییە، زۆر لەسەر ئابوری هەرێم کەوتووە، بەسەدان ملیار دۆلار زیان بەهەرێم گەشتوە و بەردەوامیشە، هەروەها بەسەدان پرۆژە ئامانجەکانی بەدەستنەهێناوە و بەکواڵیتی خراپ تەسلیم بەحکومەت کراونەتەوە.
زۆر گرنگە، هەوڵ بدرێت بەڕێگانەدان بەکارکردنی کۆمپانیاکانی حزبەکان، داوا بکرێت ئەو کۆمپانیانەی کەهەیە بکرێن بە پشکداری و هاوڵاتیان بەشداری تێدا بکەن و پەیوەندیان بەحزبەکانەوە نەمینێت و دیوانی چاودێری دارایی، ووردبینی داهات و خەرجی حزبەکان بکات و داهات و خەرجی گشتی لە حزبەکان وەربگیرێتەوە و بدرێتەوە بەحکومەت و لەڕێگای حکومەتەوە بودجە تەرخان بکرێت بۆ حزبەکان، نەوەکو بەپێچەوانەوە.

هاوسەرگیری ناشەرعی کەرتی تایبەت و حزب، بەیەكێک لەگەورەترین بەربەستەکانی پەرەپێدانی ئابوری ئەژماردەکرێت، دەردێکی کوشندەی بەردەم هەوڵەکانی گەشەپێدانە.  دەرئەنجامەکانی زۆر قورس و خراپن، داتەپین و داڕمانی کەرتەئابورییەکانی لێ دەردەچێت.

 

وتاری زیاتر

زۆرترین بینراو
سیستمی بەرگری مووشەکی لە هەرێمی کوردستان جێگیردەکرێت
زانا مه‌لا خالد: هه‌ڵبژاردن كۆنفرانسی ناوخۆیی مه‌ڵبه‌ندو كۆمیته‌كان نیه‌ تا به‌ تاكلایه‌نه‌ به‌ڕێوه‌ی ببه‌ن
لێدوانی‌ سەرۆكی دادگای فیدڕاڵی‌ لەبارەی موچەی موچەخۆران‌و یاسای هەڵبژاردنی هەرێمی كوردستان
هه‌نگاوه‌كانی‌ پرۆسه‌ی‌ به‌بانكیكردنی‌ موچه‌ی‌ موچه‌خۆران لەبانکه‌كانی ڕەشیدو ڕافیدەین بڵاوكرایه‌وه‌
راگەیەندراوی‌ ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی لەبارەی هەڵبژاردنه‌وه‌
بەغدا دەستی بەکردنەوەی هەژماری بانکی بۆ مووچەخۆرانی هەرێم کرد
وەزارەتی دارایی ھەرێم: جێبه‌جێكردنی‌ پرۆژه‌ی‌ ھەژماری من پێویستی‌ به‌بڕیاری‌ دادگای‌ فیدراڵییه‌
كه‌شناسێكی كورد واده‌ی هاتنی شه‌پۆلێكی بارانباران و هه‌وره‌ بروسكه‌ی راگه‌یاند
ئۆتۆمبێلی ئەندامێكی پێشوی سەركردایەتی یەكێتی لە سەرچنار تەقییەوە
ئامادەکردنی لیستی موچەی مانگی پێنج بەپلەبەرزکردنەوەوە بەردەوامە
© 2024 Awene Online, Inc. All Rights Reserved.
×