گەلی كورد لەباشوری كوردستان لە ساڵی 1961 دەستی بە خەبات و تێكۆشان كردوە لەپێناوی بەدەست هێنانی مافەكانیدا كە دەكاتە 60 ساڵی تەواو . نزیكەی 29ساڵیشە كوردانی باشور خاوەنی حوكمڕانی خۆیانن لە ژێر سێبەری یەكێتی وپارتیدا . كورد لە ماوەی ئەو 60 ساڵەدا توشی دەربەدەری و ماڵ وێرنی وئەنفال و كێمیابران و كۆڕەوی یەك ملیۆنی بوەو دەریایەك خوێنی ڕشتوە . زۆر هەلی مێژویی زێڕێن وبەنرخمان بۆ هاتونە پێشەوە وەكو ڕاپەڕینی ساڵی 1991 و ڕوخانی ڕژێمی سەدام لە ساڵی 2003 دروستبونی داعش و بەو هۆیەوە هەموو ناوچە داگیركراوەكان كەوتنە ژێر دەسەڵاتی هێزی پێشمەرگەوە .
لە هەموی گرنگتر ئەو پشتیوانیە گەورەیەی هاوپەیمانان لە كوردیان كردو ئەو هەموو هاوكاریە مادی و مەعنەوی و چەك و تفاقی جەنگییەی دایان بە كورد . بەڵام ئێمەی كورد نەمان توانی سود لە هیچ وەرگرین و دواڕۆژی خۆمان مسوەگەر بكەبن دوای 29 ساڵ حوكمڕانی هەردوو حیزبی دەسەڵاتدار واتە هەردوو بنەماڵە خەریكی شەڕو ئاژاوەو تاڵانی سامانی نیشتمانی بون . خەرێكی رشِتنی خوێنی هاوڵاتیان بون بەناوی كوردایەتییەوە لەپێناوی مانەوەو بەرژەوەندی خۆیاندا .
ئەمانە هەمیشە خەریكی سازش بون لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و بەغداو ژێر بە ژێر دژی یەكتری كاریان كردوەو میللەتی كوردیان سوك كردوە. من نامەوێت بچمە باسی وردەكاری هەموو ڕابوردو و 29 ساڵی حوكمڕانی چونكە ئەوە زۆری دەوێت و زۆرینەی خەڵكیش لەناوجەرگەی ڕوداوەكاندا بونو ئاگاداری هەموو وردەكاریەكانن . ئەوەی دەمەوێت باسی بكەم ئەوەیە:
كێ خۆی بە خاوەنی قەزیەی كورد دەزانێت لە باشوری كوردستان . كێ بەرپرسیارە لە بەرامبەر داواكانی خەڵك . ژیان و گوزەرانی خەڵك . ئایندەی باشوری كوردستان . دواجار ئەركی جەماوەر چییە لەم قۆناغەدا كە بیكەن ؟. ئەگەر خۆمان نەخەڵەتێنین لە ئێستادا كەس لە خەمی ئەم هەرێمەدا نییە . واتە ئەم هەرێمە كەس خاوەنی نییە . كەسیش لە خەمی هاولاتیدا نییە . لە هەموی خرابتر ئەوەیە هاوڵاتیانیش لە خەمی خۆیاندا نین . یەكێتی و پارتی وەكو كۆمپانیایەكی گەورەی بەرهەم هێن مامەلەی هەرێمی كوردستان دەكەن . واتە ئەوەی بیری لێ دەكەنەوە دەسكەوتی خۆیانە . لە ئێستادا خەڵك لە هەموو كاتێك بێ ئومێدترە لە ئایندەی خۆیی و مناڵەكانی . خەڵك بێ نان و ئاو موچەیە . تەعریب لە ناوچە كورد نشینەكان دەستی پێكردۆتەوە . لەگەڵ ئەو هەموو هات و هاوارەی خەڵك یەكێتی و پارتی بە ئاشكراو بەڕۆژی ڕوناك داهاتی گومرگ و ناوخۆو نەوت بۆخۆیان بەتاڵان دەبەن . هەرچی زەوی حكومەت هەیە بۆخۆیانیان بردوە و موچەش بە خەڵك نادەن .
هەرێمی كوردستان بۆتە دوو بەشەوەو پەڕلەمان بۆتە شوێنی كاراتی و چەقۆكێشی و بە ئاشكرا پەلاماری چێشتخانەو پزیشك و پۆلیسی هاتوچۆ دەدرێت و كەس نییە پرسینەوە بكات . كار گەیشتۆتە ئەوەی هەی لەوەی ئازابێت و بەشی خۆی ببات . لە كاتی هەڵبژاردنەكاندا جەولەی مەكوكی دەست پێدەكرێت بۆ خەڵەتاندن و دەست بڕینی یەكتری لە لایەك و دەست بڕینی جەماوەر لە لایەكی تر . كاتێكیش هەڵبژاردن تەوا دەبێت و بە بە فرت و فێڵ دەنگی زۆر دەهێنن ، وەكو جاران ئەوان دەبنەوە بەسوار و خەڵكیش پیادەو دەست دەكەنەوە بە تاڵان .
كاتێك نێچیر بارزانی بەناوی سەربەخۆیی ئابوری كوردستانەوە نەوتی تاڵان فرۆش كرد ، دەیگوت لێرە بەدواوە هەموو كەس بەشی خۆی بە جیا لەنەوتدا دەبێت . ئێستا میللەت نزیكەی 30 ملیار دۆلار قەرزدارە . قوباد تاڵەبانی دەیگوت ئەگەر سەركەوم 5 هەزار كارگە دەكەمەوە و بە دەیان هەزار كەس دادەمەزرێنم . ئێستا كە كاتی هەڵبژاردنە خەریكن فۆڕم دابەش دەكەن بەناوی دامەزراندنەوە . ئەمە لە كاتێكدایە هەمووساڵی 2020 تەنها 5 موچە دراوە . سەیرەكە لەوەدایە نەحیزبە ئۆپۆزسیۆنەكان و نەخەڵكیش هیچ وانەیەكیان لە ڕابوردوی ئەم حیزبانە وەر نەگرتوە . ئاخر تاكەی لە درۆوساختەچییەتی ئەمانە شارەزانابن ؟.
سەردەمانێك پارتی كلاِوی كردبوە سەری یەكگرتوی ئیسلامی و بەشداری حكومەتیان كرد لەپێناوی چەند پۆستێكدا ، دوایی خۆیان بینیەوە چیان بەسەر هات . ئێستا كڵاویان كردۆتە سەر بزوتنەوەی گۆڕان و بەناوی چاكسازیەوە بەشداری حكومەتن . ئەوەتا گۆڕانخوازان خەریكی خۆپیشاندانن دژی سەرانی حیزبەكەیان . بەیانیش هەڵبژاردن بكرێت ئەوەی ئەم حیزبانە باوكیان كوشتوە نانیان بڕیوە موچەیان نەداوەتێ لە پێش هەموانە دەچێت بۆ دەنگدان و شەڕ دەكات ئەویان دەڵێت خوێنم سەوزەو ئەویان دەڵێت زەرد . بەڕاست دەبێ میللەتێكی تری وەكو ئێمە لە جیهاندا هەبێت ؟.
لە ئێستادا كە هەڵبژاردنی پەڕلەمانی عێراق نزیك بۆتەوە هەموو حیزبەكان خەرێكی خۆ ئامادەكردنن بۆ هەڵبژاردن . بەڵام كەس لە خەمی قەزیەی كورد و ئایندەی میللەتدا نییە . گرنگ ئەوەیە دەنگی باش بهێنێت و بەناوی كوردەوە بچێتە بەغدا بۆ دەسكەوتی خۆی . ئەگەر بڵێم تا ئێستا هەرێم نوێنەری ڕاستەقینەی لە بەغدا نەبوە درۆ نییە .
بۆیە ئەگەر كار هەر وەكو ڕابوردوو بڕوات ئەمجارەش كورد بێ خاوەن دەمێنێتەوە لە بەغدا . ئەگەر چاو بەڕابوردوی دوو بنەماڵەدا بخشێنینەوە دەگەینە ئەو راستییەی تا ئەمانە حوكمڕان و خاوەن دەسەڵات بن نەك كورد بە مافەكانی دەگات ، ئەوەشی هەمانە لە دەستی دەدەین . ئەمانە نوێنەری كوردنین بەڵكو دوو لایەنی دزوتالانچی و مافیاو نیشتمان فرۆش و دژ بە میللەتن .بۆ كەمكردنەوەی دەسەڵاتی یەكێتی و پارتی واتە دوو بنەماڵە پێویستە ڕەچاوی ئەم خاڵانەی خواروە بكرێت :
1-هەموو حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكان واتە نەوەی نوێ ، یەكگرتوی ئیسلامی ، كۆمەڵی ئیسلامی ، بزوتنەوەی ئیسلامی و حیزبی شیوعی ئەگەر ڕاست دەكەن و خۆیان بە نوێنەری میللەت دەزانن پێویستە لەسەر بەرنامەیك ڕیككەون و بە یەكگرتویی بچنە هەڵبژاردنەوە . هیچ یەكێك لەم حیزبانە بە تەنیا هیچیان پێ ناكرێت ئەگەر كورسییەكانیشیان ببێتە دوو هێندە چونكە خاوەنی هێزی چەكدار نین . ئەم حیزبانە چەندین ساڵە بەشدارن لە پەڕلەمان و نەیان توانیوە هیچ بكەن چونكە پەڕلەمان لەسەر بنەمای كەمینەو زۆرینە كار دەكات . حەق وایە تێ بگەن و چیتر خۆیان نەخەڵەتێنن و ڕێگایكی تر تاقیبكەنەوە .
2-كاتی ئەوە هاتوە كەسانی ڕۆشنبیر و نوسەرو خاوەن كەسایەتی و مامۆستایانی زانكۆ هەموو دڵسۆزانی ئەم میللەتە بكەونە خۆیان و بێنە سەرخەت و هەوڵ بدەن زەمینە خۆش بكەن بۆ پێكهێنانی بەرەیەكی نیشتمانی بەهێز بۆئەوەی ئەم بەرەیە ببێتە جێگرەوەی هەردوو حیزبی دەسەڵاتدار و نوێنەری ڕاستەقینەی جەماوەر و چی تر ڕێگا نەدەن پارتی و یەكێتی بازرگانی بە داهاتوی ئەم هەرێمەو دانیشتوانیەوە بكات .
3- ئەگەر حیزبە ئۆپۆزسیۆنەانی ئێستا ئامادە نەبون لەسەر پیكهێنانی بەرەیەكی ئاوا ڕێك بكەون ، حەق وایە كەسە دڵسۆزەكانی ناو ئەو حیزبانە بەتاك ببنە پشتیوانی ئەو بەرەیە . خۆشبەختانە نیشانەی ئەوە بە دیار كەوتوەو ئێستا كەسانێك هەن كە بە ئاشكرا پشتیوانی لە پێكهێنانی بەرەیەكی بنكە فراوان دەكەن دژی بۆچونی حیزبەكانی خۆیان .
4- جەماوەرێكی ناڕازی یەكجار زۆر هەیە كە زۆر زیاترە لە جەماوەری پارتی و یەكێتی . خۆپیشاندانەكانی ئەم دوایە ئەو ڕاستییەی سەلماند و چەندین كەس شەهید و بریندار بون . بەڵام ئەم جەماوەرە بەرفراوانە ناڕازیە پیویستی بە ڕێخستن هەیە . پێویستی بەڕابەر هەیە . لێرەدا مەبەستم لە ڕابەری تاكە كەسی نییە چونكە هەمومان دەستمان بەو ئاگرە سوتاوە . مەبەستی من لە ڕابەر بەرەیەكی فراوانە كە هەموو حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكان و خەڵكە ڕۆشنبیرەكان و جەماوەرە زۆرەكەی تێدا كۆببیتەوە و هەموان لەسەر بەرنامەیەك ڕیك بكەون و بەرەیەكی تۆكمەی بەهێز دروست بكەن .
دەتونرێت ئەو بەرەیە ناوی بنرێت بەرەی گەل لە بەرامبەر بەرەی گەندەل یەكێتی و پارتی و هاو ئاوازەكانیان دەگرێتەوە . ئەگەر ئەم بەرەیە بتوانێت ژمارەیەكی كورسی باش لە پەرلەمانی بەغدا بهێنێت ، یەكێتی و پارتی چیتر ناتوانن كوێخای كوردبن لە بەغدا . ئێستا سەیركەن ئەو 15 ئەندام پەڕلەمانەی لە بەغدا فراكسیۆنی هێوایان پێك هێناوە ترسی زۆریان بۆ پارتی و یەكێتی دروست كردوە . ئەوەتا هەردووو لایان لە ترسان پیرۆزباییان ڵێ دەكەن .
ئەوە مامە حەمەییە بۆیان . چونەكە كە پارتی چۆتە بەغدا لای عەرەبەكان وتویانە ئێمە زۆرینەین و نوێنەری كوردین ، ئەوان پَیان وتون چیتر ئێوە بە تەنها نوێنەری كورد نین و ئەوەتا خەڵكی تریش هەیە نوینەری كوردن . ئەمە سەرەتایەكی زۆر باش و موژدە بەخشە . ئێستا وەكو ئەوە وایە تەنها ئەم 15 ئەندام پەڕلەمانە نوێنەری خەڵكی كوردبن . ئەمانە داوادەكەن كورد لەگەڵاَ بەغدا ڕێك بكەوێت بۆ ئەوەی موچەی خەڵك بدرێت . بەڵام پارتی ڕێك ناكەوێت بۆ ئەوەی بەردەوام بن لە دزینی پارەی نەوت .
بەڵام ئیستا زۆر زوە لە مەبەستی پێك هێنانی ئەم فراكسیۆنە تێ بگەین . ئایا ئەم هات و هاوارەیان لەپێناوی بەرژوەندی كوردە یان خۆیانە ؟. ئایا دەیانەوێت لەم ڕێگایەوە پێگەی خۆیان لەناوجەماوەردا بە هێز بكەن ، یان بەرژوەندی گشتی ؟. ئایا دەیانەوێت لەم ڕێگایەوە جارێكی تریش ببنەوە بە ئەندامی پەڕلەمان یان مەبەستیان بەرژوەندی كوردە ؟؟ . لە داهاتودا وەڵامی هەموو ئەم پرسیارانەمان دەست دەكەوێت . بەڵام دەتوانرێت ئەمە بكرێتە پێوەر ئەگەر جەماوەر بیانەوێت دەتوانن بەرەیەكی بەهێز دروست بكەن و ببنە بەدێلی پارتی و یەكێتی .
بۆیە ئەگەر بەرەیەكی نیشتمانی فراوان پێك بهێنرێت و بە جیا بچێتە هەڵبژاردنەوە بێشك جێگا بە یەكێتی پارتی لەق دەكات . ئەگەر ئەم بەرەیە پێك بهێنرێت و دەست بكەن بە ڕونكردنەوە بۆ خەڵك و هوشیاریان بكەنەوە سەركەوتنی گەورە بەدەست دێت . بۆ نمونە بڵێن كارمەندانی باری شارستانی و رەگەزنامەو پاسپۆرت و ئیقامەو بەنداوەكان و پۆلیسی دارستان و پاراستنی سنوورەكان ئاگاداربن هەموومانگێك موچەكەتان دێت و ئەم حكومەتە پێتان نادات . مامۆستایانی بەشی كوردی لە كەركوك ئەوەتا هەموو مانگێك ئەوانەی لەسەر بەغدان موچە وەر دەگرن بەڵام بۆ ئێوە نییە .
ئەی هێزی پێشمەرگە كە ئیشیان پێتانە بۆ شەر بانگتان دەكەن و بە شەهیدكردنتان دەدەن و دوایی لە كەس و كارتان ناپرسنەوە . لە بری ئەوە موچەی ئێوە دەدەن بە10 هەزار چەكداری كوردی سوری و ئێرانی بۆ ئەوەی بە گژ كوردیاندا بكەنەوە . ڕونكردنەوە بۆ خوێندكارانی زانكۆكان بدەن و پێیان بڵێن پارە نییە بۆ دامەزراندنی ئێوە ، بەڵام بە دەیان هەزار موچە خۆری بندیواری حیزبی هەیە .
دواجار داوا بكەن و هانی خەڵك بدەن هەموو كەسێك بەشداری هەڵاَبژاردن بكات . تا ئیًستاش هەندێك كەس لە دژی یەكێتی و پارتی بەشداری دەنگدان ناكات و وادەزانێت ئەگەر دەنگی نەدا ئەوە كارێكی باشی كردوە . بەڵام لە ڕاستیدا ئەوەی نەچێت بۆ دەنگدان وەكو ئەوە وایە دوو دەنگی بە لایەنی دەسەڵات دابێ . بۆیە زۆر گرنگە ئەمە بۆ جەماوەر ڕو ن بكرێـتەوە .
تاكە ڕێگا بۆ ڕزگار بون لەم بارودۆخە نا هەموارەی ئێستا میللەت تێی كەوتوە پێكهێنانی بەرەیەكی فراوانی نیشتمانی لە هەموو حیزبە ئۆپۆزسیۆنەكان و كەسە دڵسۆزەكانی ناو ئەم حیزبانەو كەسانی نوسەر و ڕۆشنبیر و دڵسۆزو مامۆستایانی زانكۆو كەسایەتی ناسراو و جەماوەری فراوانی ناڕازی لەبەرامبەر دەسەڵاتی مافیایی یەكێتی و پارتی .
ئەگەر هەوڵێكی لەم شێوەیە نەدرێت هیچ گومانی تێدا نابێت هەر یەكێتی و پارتی زۆرینەی دەنگەكان بەدەست دێنن چونكە سیستەمی هەڵبژاردنی ئەم جارە لە بەرژوەندی حیزبە گەورەكاندایە . كەواتە دوای هەڵبژاردنیش دەسەڵات هەر لای پارتی و یەكێتی دەبێت و ئەو كاتیش دەڵێن ئێمە بەدەنگی خەڵك دەسەڵاتمان وەرگرتوەو ئەوانیش بە كەیفی خۆیان موچە دەدەن و كەسیش حەقی گلەیی كردنی نابێت . هیوادارم هەمومان بەجدی كار بكەین بۆ لەدایك بونی بەرەیەكی لەم شێوەیە بۆ ئەوەی بتوانین سیستەمی سیاسی چەقبەستوی 29 ساڵە لەبەر یەك هەڵتەكێنین. ئەگەر ئیرادە هەبێت ، هیچ شتێك مەحاڵ نییە .