تاوانەكانی مەلا كرێكار و دادپەروەریەكەی نەروێژ
ئاری هەرسین
2020-03-29   2374
ھەرگیز لەگەڵ بۆچونە ستالینیستیەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان نەبوم كە لەناو حیزبەكەی خۆیدا و بەرامبەر حیزبە كوردستانیەكان جێبەجێی دەكرد، بەڵام دەستگیركردنەكەی و بەو جۆرە ئیھانە كردنی لەبەردەم كامێرا، وەك كورد و كوردستانیەك زۆر ئازاری پێ گەیاندم.
لە ئێستاشدا ھەواڵی ڕادەستكردنی مەلا كرێكار لەلایەن حكومەتی نەرویجەوە بە ئیتالیا ھەمان كاریگەری لەسەرم ھەیە. مەسافەی بیركردنەوەی سیاسی و كۆمەڵایەتی بەندە و كاك مەلا كرێكار ھێجگار لێك دوورە و، بڕواشم وایە پێویستە لە دادگایەكی بێ لایەن و شەفافدا مەلا كرێكار ئەستۆپاكی خۆی بسەلمێنێت لەبەرامبەر ئەو تاوانانەی كە خراونەتە پاڵی. یانیش بە پێچەوانەوە دادگا تاوانبارێتی مەلا كرێكار بسەلمێنێت. بەڵام جیاوازی بیروڕا و، جیاوازی ڕێبازی سیاسی یان ئاینی، نابێت ئینسان لە ڕێگا ڕاستەكەی ئەخلاقی ئینسانی بەلادا بەرێت. ئەو سیاسەتمەدارانەی سیاسەتكردن بە دوور لە ئەخلاق پێناسە دەكەن بەھەڵەدا چوون، چونكە ئەوە سیاسەت نیە كە بێ ئەخلاقیە، بەڵكو ئەوە ئەو نەوعە سیاسەتمەدارانەن كە ئەخلاقی ئینسانی لە ھەگبە و فەرھەنگیاندا نیە، بۆیە لایان وایە ھەموو سیاسەتمەدارێك دەبێت بێ ئەخلاق بێت.
خەڵكی نەروێژ شانازی بەوەوە دەكەن كە وڵاتەكەیان نموونەی كۆمەڵگایەكی دیموكراتە كە پایبەندە بەھەموو بنەماكانی مافەكانی ئینسان و دادپەروەری و پێكەوە ژیان. كەچی لە گەرمەی لێشاوی ھێرشی كۆرۆنا بۆ سەر ئینسانیەت، لەو كاتەی كە كەس سەری ناپەرژێتە سەر ھیچ شتێكیتر جگە لە ڤایرۆسی كۆرۆنا، دەوڵەتی نەروێژ مەلاكرێكاری ڕادەستی ئیتالیا كرد بە پاساوی ئەوەی لەلایەن دادگای ئیتالیاوە داواكراوە. ئەو ئیتالیایەی كە سەری ناپەرژێتە سەر بەدواداچوون و ئیدارەی تاوانەكان لە وڵاتەی لەبەر پەشۆكاوی بەدەست بەڵای ڤایرۆسی كۆرۆناوە.
ئایا دەوڵەتی نەرویج بەو ھەموو توانا ئابوریە زەبەللاحەی خۆیەوە جێگای مەلاكرێكاری لە ژوورێكی زیندانی ئینفیرادی پێ نەكرایەوە؟ یان بە فرسەتیان زانی و ھەل ومەرجی نالەباری ئیتالیایان قۆزتەوە بۆ خۆ ڕزگار كردن لە مەلەفێكی قانونی، كە ساڵەھایا دەیھێنن و دەیبەن نەیانتوانی تاوانباری مەلا كرێكار بسەلمێنن و حوكمێكی دادپەروەرانەی بەسەردا بسەپێنن؟... ئیتر بۆ ھەندێك كەس لایان سەیرە كە نیشانە پرسیارێكی گەورە بخرێتە بەردەم 'دیموكراسی و دادپەروەریەكەی' خۆرئاوا؟