شەڕ هێمای نابودی و کاولکاری و لەباربردنی ئاشتەوایی و ئاسایش و ئاسودەییە.
شەڕ دێوەزمەیە، مۆتەکەیەکی ترسناک و تارماییەکی هەمیشەیی پانتای کایەی ژیانە.
دیوەکەی تری ئاشتی و دۆخی ئاشتەواییە.
جەنگ حاڵەتێکی زوو تێپەڕ نیەو کاریگەریە نەرێنیەکانی بۆ ماوەیەکی زۆر بەسەر رۆح و جەستەی مرۆڤەکان و نیشتیماندا دەمێنێتەوەو ئەشێ لە هەر ئانوساتێکی چاوەڕوان نەکراودا گۆڕانکاری بەسەر سەرلەبەری پرۆسەو رەهەندو ئاڕاستەی رووداوەکاندا بهێنێت و لێکەوتەکانی دووربن لە چاوەڕوانیەکانەوەو ببێتە هێمایەک بۆ دۆخێکی تێک چرژاوو پڕ لە مەینەتی و نیگەرانی و دڵەراوکێوە .
ماهیەتی شەڕ کاتێک دەرئەوکەوێ، هەموو گفتوگۆو دانوستانەکان نشوستیان هێنابێ و زمانی ئاشتی لە پەلوپۆ کەوتبێ، زمانی دیپلۆماسی چیتر بڕ نەکات و شکست بێنێ و هەوڵەکانی ئاشتەوایی پوچەڵ ببنەوە.
لە گشت شەڕێکدا چەند ئەکتەر و بکەرێکی شارەزاو کارامەو خاوەن ئەزمون و ئایدیا رۆڵی یەکلاکەرەوەو گەورە و کاریگەریان هەم لەوەستانی و هەمیش لە کێرڤی گرژیەکان و پەرەسەندنیدا هەیە.
هەڵگیرساندنی شەڕو جەنگ و کاولکاری ئاسانە، لێ وەستاندنی ئەستەمە. زمانی ئاخاوتنی بکەرانی ناو هەناوی شەڕ و جاڕلێدەرانی شەڕ، زمانێکە بارگراوی کراوە بە وشەی تووندو تیژ و دەستەواژەی ڕقاوی و هەڵگری بڕێکی زۆرە لە بۆن و بەرامەی کاول کردن و لەناوبردن و تۆڵە سەندنەوەو کوشتن و بڕین و ترس و تۆقاندنەوە.
جەنگ لە یەکەم رۆژی هەڵگیرسانی تاکە فاکتەرێک پاڵنەری بێت، هەناسەسواری و زمانی هەڕەشەو گوڕەشەو هێرش بردنە. دوای تێپەڕینی ماوەیەک بەسەر هەڵگیرسانی، فەزای شەڕو پەلاماردان و دەست بردن بۆ کوشندەترین چەک، باڵی نەگریسی بەسەر کۆی ئەو جوانیانەدا دەکێشێ، لە رۆژانی بەرلە جەنگ هێمای جوانی و ئاشتی و پێکەوەژیان و رۆحیەتی مرۆڤدۆستی و ئاشتی بوون.
جەنگ بەقەد ئەوەی تەقینەوەی بوڕکانی ڕق و تووڕەیی و بە بن بەست گەیشتنی گشت رێگەچارەکان و هەرەسی دیپلۆماسی و پاشەکشەی زمانی گفتوگۆیە، نیو ئەوەندە هێمایەک نیە بۆ چارەسەری. جەنگ لەم رۆژگارەدا پەیوەست نیە بە جەنگی ئایدیۆلۆژیاکان و سڕینەوەی جیاوازیەکان و سەرخستنی قوتابخانەیەکی فکری بەسەر ئەویتردا.
جەنگ هەمیشە فرە رەهدندە و ئەشێ بە چەندین شێواز شرۆڤەی دۆخی ناوەوە و راڤەی هۆکارە زاتی و دەرەکیەکانی هەڵگیرسان و رۆڵی سەرەکی بکەرەکان و لێکەوتە چاوەروان نەکراوەکانیەوە بکرێ.
هەڵگیرسانی جەنگ چرکەساتێکی مێژووییە، و ئەشێ لە رێگەیەوە مێژوو بنووسرێتەوە. بەڵام مێژوویەکی خوێناوی و چیرۆکێکی پڕ لە تراژیدیای ئەوتۆ، تیایدابکەران و فەرماندەو سەرکردەکان هەر کامەو بە پێی پلەو پێگەو قەوارەیەوە، ڕاستەوخۆ ناڕاستەوخۆ رۆڵی تێدا دەگێڕن و کاریگەریان بەسەرەوە هەیە و کۆتا قسە لای ئەوانە.
جەنگ حاڵەتێکە زمانی گفتوگۆ تیایدا ئامادە نیەو خراوەتە پەراوێزی هەموو حیساباتێکەوە. دەرگاکانی گفتوگۆ کڵۆم کراون و هیچ لایەنێک بە تەنگ گفتوگۆوە نیەو کەلێنی نێوان لایەنە ناکۆکەکان تا دێت گەورەتر و قوڵتر دەبنەوەو ئەشێ گشت سنوورو تخوبێکی ئەخلاقی و سیاسی و کۆمەڵایەتی ببەزێندرێن و کرچ و کاڵ بکرێنەوە.
لەم رۆژگارەدا بە هۆی پێشکەوتنە بەرچاوەکانی تێکنۆلۆجیای جەنگ، ئەو هێزەی خاوەندارێتی کاولکارترین، بەهێزترین و ترسناکترین چەک دەکات، رۆڵی یەکلاکەرەوە لە بەرەکانی جەنگدا دەبینێ و دوا بڕیارو و قسەی کۆتایی بۆ بەلادادانی جەنگ لای ئەوە.
لە جەنگەکاندا ژمارەی کوژراوو زامدارو بەدیل گیراوەکان یەکسان نیە بە سەرکەوتن لە بەرەکانی جەنگدا. هەر هێزەی لە ئیدارەدان و هەڵمەت و هێرش بردنەکاندا سود لە کاریگەرترین ستراتیژ و پلانی جەنگدا وەربگرێ، سەرکەوتن دەست دەخات و دواجار براوەی ململانێکەیە و دوادێڕی مێژووش بۆ ئەو دەنووسرێتەوە.
بێگومان یەکێک لە رەهەندە شاراوەکانی جەنگیش، ون بوونی حەقیقەت و ئاڵۆز بوون و ڕاڤەکردنیەتی بە درێژایی رۆژانی جەنگ.
کاتێکیش حەقیقەت ون بوو، وەستانی شەڕ درەنگ یا زوو هیچ لە ماهیەتی حەقیقەت وهۆکارەکانیەوە ناگۆڕێ و ئەوەی دەمێنێتەوە نەهامەتی و کاولکاری و وێرانی و زیان مەندەکانی دوای جەنگە.