تا دێت ململانێی دەسەڵاتی بەغدا و هەرێم توندتر دەبێت. بۆرژوازی عێراقی لە چوارچێوەی نەخشە و ئاسۆی گێرانەوەی هەژموونی بەسەر عیراقدا و بەرینکردنەوەی قەڵەمرەوی دەسەڵاتی حکومەتیدا، گوشارەکانی بۆسەر نەیارانی سیاسی و بەتایبەتیش بۆسەر دەسەڵاتی هەرێم رووی لە زیادی و بەرین بوونەوەیە.
لەگەڵ ئەوەدا هێشتا بۆرژوازی عێراقی توانای وەڵامدانەوە بە گرفتە بناغەییەکانی خۆی نییەو دەستەوەستانە لە پێکهێنانی حکومەت و وەڵامدانەوە بە سەرەتاییترین خواست و ویستەکانی جەماوەری عێراقی، بەڵام ئەمە بەمانای دەست هەڵگرتن لە نەخشەو ئاسۆ سیاسیەکەی نییە، کە دەیەوێت هەژموون و باڵادەستی دەوڵەت لەسەر ئاستی عێراقدا جێگیر بکات و کۆسپە سیاسی و ئەمنی و ئابوریی و دیبلۆماسی و سەربازییەکانی، وەلابنێت.
یەکێک لەو دۆسیانەی کە بۆرژوازی عێراقی دەیەوێت یەکلایی بکاتەوە، دەرهێنانی پرسی نەوت و غازە، لە دەستی دەسەڵاتی سیاسی هەریم. ئەم پرسەش بۆ دەسەڵاتی سیاسی لە عێراقدا، لە بنەرەتدا پرسێکی سیاسییەو رێگا هەرە کاریگەرەکەیە، کە دەتوانێت دەسەڵاتی سیاسی هەرێم لە توانایی بریاردان و بەڕێوەبردنی هەرێم دابماڵێت. یان هێندە لاواز و بێ کاریگەری بکات، لە دەسەڵاتی سیاسی لە باشترین حاڵەتدا بکاتە دەڵاڵ تا بۆ ماوەیەکی دیاریکراو رۆڵی دابەشکردنی موچە بگێرێت.
بۆرژوازی عێراقی لەگەڵ ئەوەدا ریزەکانی بەهۆی چەندین گرفتی لەچەشنی هێزو دەسەڵاتی میلیشیایی حزبەکان، دەستێوەردانی دەرەکی، چۆنیەتی مامەڵە لەگەڵ بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری، لێکترازاو ناتەبایە، بەڵام هەموویان لەسەر پرسی نەوت و غازو کورتکردنەوەی دەسەڵاتی هەریم کۆک و هاوئاهەنگن.
لە ماوەی ١٠ مانگی رابردوودا، باسی نایاسایی بوونی فرۆشتنی نەوتی هەرێم و لە ئێستاشدا غاز، لە زمانی سەرانی وردو درشتی بۆرژوازی عێراقییەوە، چەندبارە دەکرێتەوە، بۆرژوازی کورد لە بەرامبەردا، دەستەوەستان و توشی سەرەگێژە بووە، بەتایبەتیش ئەگەر دۆسیەی بەدواداچوون بۆ فرۆشی نەوتی ساڵانی رابردو و داهاتەکەی بکرێتەوە، دەسەڵاتی هەرێم نەک ناتوانێت بەرگری لەخۆی بکات، بەڵکو ئەگەری ئەوە هەیە توشی چەندین دۆسیەی لێپرسینەوەی یاسایی!! بێت.
دیارە بۆرژوازی عێراقی ئەمانە هەنگاو بەهەنگاو دەست بۆ دەبات و کێشەی سەرەکیش لەبەردەمیدا لاوازی دەسەڵاتە سیاسیەکەیەتی. دەسەڵاتی سیاسی لەعێراقدا شلۆق و نا قوتبی و لاواز و خاڵی لە متمانە و ناسەربەخۆبوونیەتی.
دەسەڵاتی سیاسی و قەوارەی هەرێم، کە ریشەی لە واقعیەتێکی بەدەر لەدەسەڵاتی ناوەند و بۆرژوازی عەرەبی عیراقی و لاوازی توانایی دەسەڵاتی ناوەندیدایە، پەیوەندی هەرێم و بەغدا بەپێی دەستور فیدرالیزمی قەومییە، بەڵام فیدرالیزەبوونی عێراق، تا ئێستا درۆیەکی ئاشکرایەو و ململانێی هەمیشەیی بەغدا و هەرێم و تەنانەت دەستبردن بۆ جوڵاندنی هێز لە دژی یەکتری باشترین بەڵگەی ئەوەیە کە تەنانەت پەیوەندییەکی دەستوری و ئاسایی لە نێوان هەرێم و بەغدادا بەکردەوە، بوونی نییە. چ بۆرژوازی کورد پابەندی فیدرالیزم و دەستور و بریارەکانی بەغدا نییەو چ بۆرژوازی ناسیونالیستی و ئیسلامی عیراق و دەسەڵاتی سیاسییەکەی، بڕوایەکیان بە دەسەڵاتی هەرێم نییە.
دیارە پرسی نەوت و غاز چ لە سەرئاستی عێراق و چ لە کوردستاندا، نەک نەبۆتە مایەی باش بوونی ژیان و گوزەرانی هاوڵاتیان و زامنبوونی خزمەتگوزارییەکان، بەڵکو بۆتە موسیبەت و سەرئێشەیەکی گەورە بۆیان، هۆکارەکەشی ئەوەیە داهاتی نەوت و غازو سامانە سروشتیەکان کە عێراق و کوردستاندا، لەلایەن دەسەڵاتی حزبە میلیشیاییەکان و بەرپرسە حزبی و حکومیەکان دەدزرێت... رۆژانە ئاماری زیادبوونی بەرهەمی فرۆشی نەوت بڵاودەکرێتەوە، نرخی لە بەرزبوونەوەدایە، کەچی لەبەرامبەردا ئامار و پێوانەیەک بۆ باشبوونی ژیان و گوزەرانی خەڵک و خزمەتگوزارییەکان و بیمەکان نەک نییە، بەڵکو بەپێچەوانەوە ئاماری دابەزینی بەڕیوەچوونی ژیان و گوزەرانی هاوڵاتیان، گرانی زیاتر، هەژاری بەرینتر دەخرێتە ڕوو. نەبوونی هەلی کارو بێکاری، بۆتە مۆتەکەی سەر ملیۆنان ئینسانی ئامادەبەکاری عێراق و کوردستان، خزمەتگوازرییەکان لە ئاو و کارەباوە بۆ سلکی تەندروستی و پەروەردە بەرەو دارمانی بەردەوام دەچن.
ئەم هەلومەرجە لە کوردستاندا تا ئەو ڕادەیە بەرەو وێرانی چووە، کە سەرباری فرۆشی نەوت و بەرزبوونەوەی نرخی نەوت، ناردنی پارە لە بەغدا و هاوکاری هاوپەیمانان بۆ دەسەڵات، کەچی نەک تەنها خزمەتگوازرییەکان نەماون، بەڵکو بەشێکی زۆری خەستەخانەکان بەهۆی نەبوونی پێداویستی تەندروستییەوە دادەخرێن، خەڵک لەسەرەی وەرگرتنی موچەدا گیان لەدەست دەدات، لە ڕێگاو بانە وێرانەکاندا، رۆژنە خەڵک دەبنە قوربانی روداوەکانی هاتوچۆ. موچە بە مانگ و دوومانگ دوا دەخرێت... هێشتا کێشەی ئاو و کارەبا، بێ چارەسەر ماوەتەوە. بەشێک لە شارو شارۆچکەکان خەریکە بۆگەن دەبن بەهۆی پاکنەکردنەوەیان و دواخستنی موچەی کرێکارانی ژینگە پارێز... هەموو ئەمانە وای کردووە، لەلایەکەوە جەماوەری کوردستان نەفرەت قوڵ و خواستی راماڵینی دەسەڵات بەدەستەوە بگرن و لەلایەکی تریشەوە دەسەڵاتی بۆرژوازی عێراقی خستۆتە سەر کەڵکڵەی کەڵک وەرگرتن لەم دۆخەو بەهرەبەرداری کردن لە دۆخی ژیان و گوزەرانی خەڵکی کوردستاندا.
لە وەها هەلومەرجێکدایە، کە دەسەڵاتی ناوەندی دەیەوێت لەڕێگای دەرهێنانی دۆسیەی نەوت و غازو مامەڵەپێکردنی لەدەست دەسەڵاتی هەرێم و گێرانەوەی بۆ ژێر سایەی دەسەڵاتی ناوەندی، ململانێی خۆی لەگەڵ بۆرژوازی کورد و دەسەڵاتەکەی بباتە پێشەوە و لەوەش زیاتر هەژموونی خۆی بەسەر هەرێمی کوردستاندا زیاد بکات و ئەوەی کە پێی دەوترێت قەوارەی هەرێم، وەکو واقعیەت و دەرهاویشتەیەکی جەنگی کەنداو بەرەو ئاڵوگۆر ببات و دەسەڵاتی ناوەندی لە پرۆسیسێکی بە نەخشەدا بگێرێتەوە سەر ئەم جغرافیا و قەوارە سیاسیە.
بۆرژوازی کورد کەبەپلەی یەکەم ململانێ و مامەڵەی لەگەڵ بەغدا، داکشاوە بۆ پرسی داهات و بودجە، نەک هیچ ئاسۆ و نەخشە و پلانێکی بەرگریکارانەی رۆشنی بۆ رووبەڕووبوونەوەی ویست و نەخشەی سیاسی بەغداو دەسەڵاتی سیاسی بۆرژوازی عێراقی نییە، بەڵکو خەریکی پاڕانەوە لە هاوپەیمانیەتی نیو دەوڵەتییە و گومانیش لەوەدا نییە، کە زۆرتر کەوتە ژێر گوشاری بەغداوە وەکو هەمیشە خۆی بەپرسی سیاسی کوردستان و دۆسیەکانی پەیوەندیداریەوە هەڵدەواسێت.
بۆرژوازی عێراقی و دەسەڵاتە سیاسییەکەی، دەیانەوێت بە لاوازبوونی دەسەڵاتی بۆرژوازی کورد، هەژموونی خۆیان بەسەر هەرێمدا زاڵ بکەن و بگێڕنەوە، بێ ئەوەی گوێ بدەنە ئیرادەی سیاسی خەڵکی کوردستان، و لەبەرچاوگرتنی پرسە سیاسییەکەی، کە پرسێکی سیاسی و میژووی و پەیوەندار بە جیو سیاسی ناوچەکەیە.
خەڵکی کوردستان ئەگەر چەندی ساڵە خواستی ڕاماڵینی دەسەڵاتی بۆرژوازی کوردیان هەیەو بە کردەوەش بۆی هاتونەتە مەیدان، هاوکات گومانیان لە دەسەلاتی بۆرژوازی عەرەب بەشیعی و سونیەکەیەوە نییە، کە دەسەڵاتێکی دژە ئینسانی و کۆنەپەرست و دژە مافی هاوڵاتی بوونی یەکسانە لە عێراقدا. بۆژوازی عێراقی بە دریژایی میژووی خۆی هاوڵاتیانی عەرەب زمانی بە پلەی یەکەم و هاولاتیانی غەیرە عەرەب زمانی بە پلەدوو تەماشاکردووەو بەم پێیەیش هەمیشە مۆری ناسنامەی عەرەبیان بەدەوڵەتی عێراقەوە لکاندووەو لەو چوارچیوەیەشدا، مامەڵەیان لەگەڵ خەڵکی کوردستان و پرسە سیاسیەکەی کردووە.
نەوت و غازو سەرجەم سامانی سروشتی عێراق، موڵکی خەڵکی عێراق و کوردستانەو لەلایەن دەسەڵاتی بۆرژوازی عەرب و کوردەوە خاوەندارێتی تایبەتی کراوەو لە موڵکی گشتییەوە کراوەتە موڵکی تایبەتی و ئەوان و بەهۆی باڵادەستی دەسەڵاتیانەوە مامەڵەی پێوەدەکەن و خەڵکی عێراق وکوردستانیان لێی بیبەش کردووە. داهاتی نەوت و غازیش بۆ مشتیک سەرمایەدارو دەسەلاتی سیاسییە، کە لەو رێگایەشەوە بەکاریان هێناوە بۆ سەرکوتی و بێمافی، و هەڵاوردن و...تاد.
خەڵکی کوردستان، چۆن گیرۆدەی دەسەلاتی سیاسی بۆرژوازی کورد و حزبەکانیەتی، ئاواش گیرۆدەی دەسەڵاتی شۆڤینیزمی عەرەبی و فیدرالیزمی پوچی قەومییە. خەڵکی کوردستان بۆ بەهرەمەند بوون لە داهاتی نەوت و غاز و لەوەش زیاتر پاراستنی قەوارەی هەرێمی کوردستان و پێویستیان بەوەیە خەباتی خۆیان بۆ راماڵینی دەسەلاتی میلیشیایی بزوتنەوەی کوردیەتی و کۆتاییهێنان بە پەیوەندی بۆرژوازیانەی هەرێم بە ناوەند لەژێر ناوی فیدرالیزمی پوچی قەومی و خستنە گەری ئیرادەی سیاسی سەربەخۆی خەڵکی کوردستان بۆ دیاریکردنی چارەنووسی سیاسی و دامەزراندنی دەسەلاتی لە خوارەوەی جەماوەری خۆیان، بەدەستەوە بگرن. لەو نێوەشدا هاوخەباتی خەڵکی کورستان لەگەڵ جەماوەری بیبەش و مەحرومی عێراق، بەدژی دەسەڵاتی بۆرژوای عەرەبیدا سەنگ بینای ئالوگوگۆڕی شۆرشگێرانە دەبێت، لە ژیر سایەی ئاسۆ ئامانجی رزگاری بەخشی ئینسانیدا لە پێناو دنیایەکی خاڵی لەستەم وبێمافی و هەڵاواردن... تەنها ئەوکاتەش داهاتی خەڵکی عیراق و کوردستان، دەبێتە بە موڵکی گشتی و بەسودی ژیان و گوزەران و شکۆفایی ئینسان لەسەر ئاستی تاک و کۆمەڵ، مەیسەر دەبێت.