لە ناشوێندا گشت بەهایەکی مەعریفی یەکسانە بە هیچ. هەمووفکرو رەوتێکی فکری لە چوارچێوەیەکی تەسکدا پەڕوباڵی کراوەو لە جووڵە کەوتووە. بڕوانامەکەت بێ بەها کراوەو ئەزمونت یەکسانە بە هیچ. نووسینەکانت تورێکی قوڕاوی ناهێنێ و بێ نرخترین نووسین ئەو نووسینەیە هەڵگری ماناو مەعریفە و پەیامێکی بەهێزی ئەدەبی و تایبەتمەندیەکی ئێستاتیکی بێ وێنەو داهێنەرانە بێت. لێرە نووسینێکی بەهێز و دەقێکی جوان وات لێبکات لە سۆنگەو دیدگایەکی تازەوە لە کایەی ژیان و سیاسەت و دونیا بڕوانی، یەکسانە بە هیچ.
ئێرە شوێنێکی لاتەریک و ناشوێنێکە، سەرابێکە، خەرەندێکە هەرچی لۆژیک و فکرو عەقڵانیەت هەیە لەکار کەوتووە. ئەوەی خوێندووتە، لە بڕوانامەو خوێندەواری و ئەزمون و نووسین و مەعریفە و دونیابینیەکانت، هیچ کڕیارێکیان نیە و ئیتر هیچ کەسێک حەز بە خوێندنەوەی کتێب و تێزو شڕۆڤەو ڕاڤە عەقڵانیەکانی ناکات.
ئاستی مەعریفیت، یەکسان ئەکرێ بە قەبارەی سەروەت و سامانەکانتەوە. هەتبێ، فۆلۆوەر و هاوڕێی مەجازی و عەودال و گوێگرت بێ شومارە، نەتبێ بە شێتت تێدەگەن و لە زهنیەتی عەوامدا، وێنای تاکێکی دەبەنگ و سەرلێ شێواوو کەنارکەوتووی پەرواێزخراوی گومراو قسەزل و بێ هونەرو بێ بەرهەمت بۆ دەکرێ.
لە ناشوێندا ناتوانیت ئەسپی بیروبۆچوونە عەقڵانیەکانت لە کێڵگەی پڕلەکەندو جیاکاری و کۆمەڵگایەکی ئاڵۆزو شێواوو پڕ ئازارو گرژی و دابەشکراودا، تاو بدەی و باسی فکرو لۆژیک و عەقڵ و مەعریفە و ئاییندەیەکی جوانتر بکەی. بۆت نیە ئارەزوومەندانەبۆ ئاییندەت هەوڵی بە ئامانج گەیاندنی روئیاکانت بدەی بەڵکو ناچاری لە چەشنی تاکێکی پەڕگیر لە سوچێکی کۆمەڵگادا پەراوێز هەڵبژێری و لەکۆ دوورکەویتەوە.
لێرە خەڵکانێکی تر لە دەستەبژێرە پارەدارو ساماندارەکان و مێدیا زەبەلاح و دەست رۆیشتوو و پیاوە ماقوڵ و ناماقوڵەکان، لە بری تۆو کۆمەڵگا بیر دەکەنەوەو کۆمەڵگاو تاکە سەرگەردانەکانی ئاڕاستە دەکەن و چوارچێوەو مەودای هزروبیرکردنەوەکان دیاری دەکەن و بریار لەسەر دانانی سنووری جووڵەو رەفتارەکان ئەدەن .
تۆ لێرە بەردەوام هەست بە گوناح و تاوان و شکست و دۆڕان دەکەی بەرامبەر تاک و کۆمەڵگاو خۆت و دەورووبەرتەوە. خۆت بە قەرزارباری هەموو کۆمەڵگا دەزانیت و هەر بۆیەش فێری ملکەچ کردن و دەست ماچ کردن و کرنوش بردن و سەرکز کردن دەبیت. لێرە فێر دەکرێی چی بکەی و چی نەکەی و چی بێژی و چی نەیەژی و چۆن بژی و چۆن نەژیت. لە ناشوێندا دەرفەتی ئەوەت پێ نادرێت لە رێگەی ئاکارە کۆمەڵایەتیەکان و هزری رامیاری و دونیابینی و ئەزمونتەوە، پێناسەی کەسایەتی و روئیاکانت بکەی .
لە ناشوێندا ئامادەیی وەهم وات لێدەکات هەموو چرکە ساتەکانی ژیانت پڕ بێت لە وەهم و خەیاڵ و خەیاڵ پڵاو، پڕ بێت لەسەراب و شوێنە دوورەدەستەکان. وەهمی ژیانێکی خۆشتر، دۆخێکی سەقامگیرتر، داهاتوویەکی ئاسودەتر و کۆمەڵگایەکی یەکسانتر و خۆشگوزەرانترو باڵاتر، چرکە بە چرکە لەگەڵتا رێ ئەکاو لێت جیانابێتەوە.
شوناسی تۆ لێرە وابەستەی ئەو تێگەیشتنە کۆگیریەیە، زۆرینەیەکی باڵادەست بۆتی وێنای دەکات. تۆ خاوەنی هیچ شوناسێکی تایبەت بە خۆت نیت. تۆ وابەستەو گرێدراوی تێگەیشتنە گشتیەکانی کۆمەڵگا و روانگەی ئایدیۆلۆژیستە بن کڕەکانی کۆمەڵگاو زۆرینەیەکی بێ دیدگاو بێ روئیاو بێ باک و خەواڵووی.
لە قووڵایی کۆمەڵگایەکی ئاڵۆزو بێ دەرەتانی خوارو لارو بێ بارو بێ بەرهەمی لەمجۆرەدا، هیچ فۆڕمێکی رۆناکبیری ناچێتە خانەی حەتمی بوون و زەروورەتێکی مێژووییەوە.
لێرە بەرهەمهێنانی رۆشنبیرو رۆشنبیری، زانین و زانست و زانیاری و ئاگایی، پێویستی بە کەرەستەی مەعریفی و فکرەوە نیە و چەمکی رۆشنبیری گۆڕانکاریەکی رادیکاڵی زۆر خراپی قووڵی بەسەردا هاتووەو جوانیە کلاسیکیەکەی لەدەست داوەو بە فۆڕم و ئامانج و ناوەرۆکی جیاوازەوە دەخرێتە نمایشەوەو کاڵایەکی هەرزانە بۆ دەست خستنی پارەوسەرمایە.
ئەسڵەن رۆشنبیران کەنارکەوتووترین توێژی کۆمەڵگان. ئەوانەی سەردەمانێک هەر بەناوی رۆناکبیریەوە بانگەشەی گۆڕانکاری و پێشکەوتن و چاکسازی جڤاکی و تێپەڕاندنی قۆناغە مێژووییەپڕلە کێشەو گێژاوە سیاسیەکانیان ئەکرد و پڕ بە قوڕگیان ئەیانقیژاند بەسەر عەوامدا ، لە ئێستادا سەرکزترین و داماوترین و بێ بەرهەمترین توێژی کۆمەڵگان و هەرکامەیان لە کونجێکی لاتەریکی کۆمەڵگاو سێبەری مێدیایەکی زەبەلاحدا سەرقاڵی کاس کردن و کون کردنی زاکیرەی کۆمەڵگا تێرکردنی خۆیان و جوینینەوەی بەرهەمی رۆناکبیرانی بەرلەخۆیانن و بەهۆیەوە تێروپڕو پۆشتەو قەڵەوو بێ باک و بێ “ خەیاڵن”.
لە ناشوێندا بە شانوباڵ هەڵدان، هونەرێکی بێ وێنەی گەورەو داهێنانێکی دانسقەو کەرەستەیەکی ئاڵتونی خۆبردنە پێشەوەو نمایش و ستایش و جارناجارێکیش فشەفش و چەکێکی کاریگەری جەنگ و ململانێ تووندەکانی پانتای سۆشیال مێدیایەکی ئاڵۆزو گڕگرتوو وێرانکەرو ناشرین و تاقەت پروکێن پڕلە جنێوو ماندووکەرە.
دواجار لێرە پرسیارکردن لە “ بۆ” یەکان و “ چۆن” ـیەکان دوو مەتر زیاتر بڕ ناکات و مەوداکەی زۆر کورتە. لێرەی ناشوێن ئامۆژگاری دەکرێی باس لە چەمکی تێگەیشتن و عەقڵانیەت و لۆژیک کردن یەکسانە بە گومراییەکی رەها و هەڵگەڕانەوەلە باوەڕە جێگرەکان و وێنای کفرێکی گەورەوە.
لە ناشوێندا کەسانیت هەن لە بری تۆش بیر دەکەنەوە و قسەدەکەن و ئاڕاستەی کایەی ژیان و چارەنووس و سەرلەبەری ئێستا و داهاتووت بۆ دیاری دەکەن و نەخشە رێگاکانت دەخەنە بەر دەمەوە.
دواجار لە ناشوێندا هیچ شتێک و هیچ کەسایەتیەک لە شوێنی حەقیقی خۆیدا نین و کایەی ژیان یەکسانە بە خولانەوە بە دەور دووبارە بووەکان و شتە ئەزەلیەکانەوە.
بەردەوامی ئامادەیی و باڵادەستی ئەم دۆخە، کۆمەڵگایەک بەرهەم دەهێنێت، هەموو رۆژەکانی وەک یەکن و بیرکردنەوەکان لێک جیاناکرێنەوە.
لە هەلومەرجێکی لەمجۆرەی کۆمەڵگادا گەورەترین داهێنانی مرۆڤەکان، بەگژیەکداچوون و ململانێ و دەست خستنی زۆرترین سەروەت و سامان و بێ نرخ کردنی فیکرو مەعریفە و دروست کردنی ناهۆشیاریەکی کوشندە و ئەدەبیاتێکی ئاست نزمی گفتوگۆو مێتۆدە عەقڵانیەکانی پێشخستنی کۆمەڵگاو دروست کردنی تاکێکی کەمزان و کەم ئاگاو بێ دیدگایە.