ترەمپ و شەرع، موجاهیدانی پەکەکەو خەلافەتەکەی ئەردۆگان!
لە سەردەمانی پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٦ ەی ئەمریکا، خۆمم تەرخان دەکرد کە گوێ لە دیبەیتەکانی ترەمپ، بگرم. ئەوکات لە چەندین بابەت دا شیکارییم وابو، کە هەتا ئێستاش چەند بارەم کردۆتەوە، کە: "ترەمپ کەسێکی حولحولییە لە سیاسەت داو، بازرگانێکی زیرەکە. حولحولیی سیاسیی بەو مانایەی بڕوای بە هیچ بەڵێنێکی لە سیاسەتی دەرەوەی دا نییە ئەگەر سەرمایەی-ماددی زیاتر بۆ ئەمریکا بەدەست بێنێ؛ بۆیە زو-زو گۆڕان لە هەڵوێستە سیاسییەکانیی دا دەکات".
لۆژیک ئەوەیە: ئەستەمە بۆ من و بۆ هەر مرۆڤێک کە بە تێپەڕبونی کات گۆڕانکاری بەسەر شیکردنەوەو هەڵسەنگاندنە سیاسییەکانی دا نەیەت. بەڵام بڕواتان هەبێت، ئێستاش هەر بڕوام وایە: "ترەمپ کەسێکی حولحولییە لە سیاسەت داو، بازرگانێکی زیرەکیشە هەم بۆ خۆی و هەمیش بۆ بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا".
ساڵی ٢٠١٩، تازە دەستم بە خوێندنی دکتۆرا کردبو، پڕۆفسۆرێکمان لە ئەمریکا گەڕابوەوە. دو ساڵ لە بەش بو؛ دواتر خانەنشین بو. پێشتر لە ئەمریکا سەرۆکی سەنتەری لێکۆڵینەوەی سیاسیی بو. هەفتانە لە بەش سیمینار بۆ توێژەر، وانەبێژ و پڕۆفیسۆرە ناوخۆیی و دەرەکییەکان ساز دەکراو، دەبو ئێمەی خوێندکارانی دکتۆراش بەشداربین، لە نێو خوێندکارەکان دا، هەر من کورد بوم و، ئاسیایی بوم.
ڕۆژێک ئەو پڕۆفیسۆرە ئەمریکاناسە بە تەمەنە سیمیناری هەبو. منیش دەستم کردە موناقەشەو پرسیارکردن لەگەڵیی دا. لە کاتی قسەکردن دا، کە بەداخەوە هەر لە بنەڕەتیش دا بە کوردییش زۆر خێرا قسە دەکەم، هەرچییم کرد ئەو لەحزەیە نەمزانیی دەستەواژەیەک بۆ "حولحولی سیاسی"ی ترەمپ بەکاربێنم. ناچار وتم: لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکاو بگرە بەریتانیاش "مۆراڵی سیاسیی" بونی نییە.
ئەو پڕۆفیسۆرە بە تەمەنە کتێبێکی بۆ پێشنیار کردم لەسەر: ڕەنگنەدانەوەی "مۆراڵ لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا دا". هەرچەندە تێزی دکتۆراکەم لەسەر دبلۆماسییەتی بەریتانیی بو، بەڵام دواتر هەستم کرد کە ئەو کتێبەی "مۆراڵ لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا دا"؛ بیری فراوانتر کردم، بەتایبەت لە تێگەیشتنی زیاتری ڕەهەندەکانی سیاسەتی دەرەکیی! هەرچەندە کتێب هەیە کە ئایدیاکانی نوسەر ساکارن و، کاریگەرییەکی وەهای نییە. بەڵام ئەو کتێبە کاریگەر بو.
دواتر لەگەڵ ئەو پڕۆفیسۆرە بوینە نیمچە-هاوڕێ و ئیتر خانەنشین بو.
-
مەبەستم ئەوەیە: ترەمپ گفتوگۆ لەگەڵ ئەحمەد شەرع دەکات کە زیندانەکانی داعش بباتە ژێر دەسەڵاتی شەرع و، لە ژێر دەسەڵاتی هەسەدە، دەریان بێنێت.
پێموایە: ئەو پێشنیارە لە بنەڕەت دا هی ئەردۆگانە، بە مەبەستی ئەوەی هەنگاو بە هەنگاو نفوز و دەسەڵاتی هەسەدە کەم بکەنەوە. واتە: ترەمپ داعش بە داعش دەسپێرێ! داعشی دیلکراو بە سەرۆکێکی داعش دەسپێرێ!
ڕونیشە هەر لە یەکەم ڕۆژی هاتنەسەر دەسەڵاتی جۆلانی "شەرع" بابەتم نوسیی و لە ئاوێنە بڵاوکرایەوە، کە: ئایا ئەمریکا بۆ ئەم پەنجا ساڵەی داهاتو بەرەی سوننە بەهێزتر دەکات، بەپێچەوانەی پەنجا ساڵی پێشو کە بەرەی شیعەی بەهێز کرد!؟ ئاماژەشم بە گەندەڵیی هێزە بەناو سکۆلار و دیموکراتخوازەکانی ئەم ناوچەیە دابو کە ئەوەش زەمینەدەسازێنێ بۆ هێزە ئیسلامییە سیاسییەکان.
ئێستاش دەیڵێمەوە: وڵاتان لە ناوخۆداو بۆ بەرژەوەندی نەتەوەکانی خۆیان؛ "مۆراڵ" دەگرنەبەر. بەڵام لە سیاسەتی دەرەکییان دا هەمو تایبەتمەندییە "مۆراڵییەکان" وەڵا دەنێن و، گەلانی تر دەکەنە قوربانیی لە پێناو چنگخستنی بەرژەوەندی زیاتر بۆ ناوخۆی وڵاتەکانیان.
وردبنەوە: سعودیەو تورکیاو ئێران پێشبڕکێیانە لەسەر ئەوەی کە غەززە بەکاربێنن و، بیکەنە قوربانیی بۆ بەرژەوەندی ناوخۆی وڵاتەکانیان. کەوابو؛ سیاسەتی دەرەکیی ئەوەیە!
بەڵام زۆرێک لە هێزە کوردییەکان بە پێچەوانەوەن. لە ناوخۆدا بەرانبەر نەتەوەی خۆیان "بێ مۆراڵ"ن و، بەرانبەر گەلانی تر بە "مۆراڵ"ەوە سیاسەت دەکەن. لەکاتێکا ڕوکنێکی سیاسەتی دەرەکی ئەوەیە: دەبێت لە سیاسەتی دەرەکیت هەمو بێڕەوشتییەک بگریتەبەر لە پێناو بەرژەوەندی و خۆشگوزەرانی ناوخۆیی گەلەکەت.
لە ئێستادا کە ئەگەری گۆڕانکارییەکانی بیست ساڵی داهاتو دەکرێ سەرێک لە خەلافەتەکەی ئەردۆگان و ویلایەتی فیقهەکەی خامنەییش، بدات، ڕێک لەم تەوقیتەدا؛ موجاهیدانی پەکەکە، هاوشێوەی [جیهاد]ەکانی موجاهید شێخ عەبدولقادری نەهری و موجاهید شێخ مەحمودی بەرزنجی بۆ پاراستنی خەلافەتی عوسمانیی، ئەمانییش دەیانەوێ جیهاد بۆ خەلافەتەکەی ئەردۆگان بکەن.
ئەم عیشقە جیهادییە، هێندە هەست و نەستی داگیرکردون، وای لە موجاهیدێکی وەک سەلاحوددین دەمیرتاش کردوە، لە زیندانی خەلافەتیش دا؛ هەر بۆ خەلیفەکەی دڵسۆز بێ و، عیشقی جیهادکردن هەمو ڕۆحی دابگرێ و، ڕایبگەیەنێت: "ئیتر دەورانی بەهێزکردن و فراوانکردنی سنوری تورکیای مەزنە!".
زۆرجار بە لێوردبونەوە لە پاشخانی مێژویانەوە وتومە: "لە سەرکردەکانی چەپی-ساختەی کورد، هەر لەوانەی کۆمەڵەی ڕەنجدەران و کۆمەڵەکانی ئێران هەتاکو پەکەکە: ترسنۆکتر و سازشکارتر لە ئاست داگیرکەران و، درۆزنتر و خوێنڕێژتر و فشەکەرتر بەرانبەر ڕۆڵەکانی نەتەوەکەیان، لە مێژوی هیچ گەلێک دا نەبوە!!".
باشە ئەوە موجاهیدانی پەکەکە هەڵوەشانەوەی خۆیان ڕاگەیاندوەو بەشێکن لە خەلافەت؛ ئەی بۆچی خەلافەتەکەی تورک هێشتا هەر گەشتەکانی بۆ فڕۆکەخانەی سلێمانیی ڕاگرتوە!؟ بۆچی لە دەستوری تورکیادا بەشێک لە مافە نەتەوەییەکانی کورد جێگیر و گەرەنتی ناکات؟
کەوابو، ئیمپریالیزمەکانی تورک، فارس و عەرەب زۆرجار توانیویانە لێزانانە لە تەوقیتە هەستیارەکاندا بەشێکی کاریگەر لە کورد بەکاربێنن بۆ لێکهەڵنەوەشانەوەی ئیمپراتۆرە دروستکراوەکانیان و دروستنەبونی قەوارەی کوردستان. ئەم ئامانجەشیان یان لە ڕێی سۆزی ئاینیی وەک بەکارهێنانی شێخ عەبدولقادری نەهری و شێخ مەحمودی بەرزنجی لە ١٩١٤ دا و، یاخود لە ڕێی بەکارهێنانی چەپی-ساختەی کورد پێکاوەو، سیاسەتی ئاسمیلاسیۆنیان لەسەر کورد و کوردستان، بە ئامانجی تواندنەوەو بەکۆیلەکردنی کورد لە قەوارە ئیمپریالیستییەکانیان دا، درێژە پێ داوە.
گۆڕانکارییەکان لە وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست کە بەلای کەمەوە هەتا بیست ساڵی داهاتو دەستی پێکردوە. ئەگەر هێزە کوردییەکان بەپشودرێژیی و، تەکتیکی گونجاوی سەربازیی و، خۆڕاهێنان لەگەڵ تەکنەلۆژیای جەنگی نوێ، خۆیان ئامادە بکەن؛ دەتوانن دەرفەتەکانی داهاتو بقۆزنەوە. بەشێکی سیاسەت: خۆسەلماندنە. کاتێک خۆت سەلماند؛ زلهێزەکانییش مامەڵە لەگەڵ دیفاکتۆدا دەکەن. بۆیەشە سیاسەتی داگیرکەران بە خوێندنەوەی ورد بۆ ئاڵوگۆڕەکانی داهاتو بریتییە لە هەوڵدانیان بۆ چەکدانان بە هێزە کوردییەکان بۆ ئەوەی کورد لە داهاتو دەرفەتەکان لە دەست بدەن و، لە ڕوی سەربازییەوە ئامادە نەبن و، خۆیان بە ناوەندی دەوڵەتە داگیرکەرەکانەوە گرێ بدەن و بتوێنرێنەوە.
ئەم پیلانەی داگیرکەرانی کوردستانیش دەبێتە هۆی ئەوەی: کورد لە شۆڕشگێڕبون و خەباتی چەکداریی دابماڵن بۆ ئەوەی تاکەکانی کورد بیر لە ڕزگاریی نیشتیمانیی، کوردستان، نەکەنەوەو، گەر دەرفەتییش ڕەخسا؛ کورد نەتوانێ بیقۆزێتەوە!
لەگەڵ ئەوەی پەکەکە ئاشبەتاڵ دەکاو، لەم ئاڵوگۆڕانەدا، وەک حەسەن خەیری، شەڕ بۆ مانەوەی قەوارەی تورک دەکات. لەگەڵ ئەوەی لە باشوریشەوە، حیزبەکانی هەرێمی کوردستان نغرۆبون لە دزی و گەندەڵیی و فەسادی کارگێڕیی دا. بەڵام ئاسۆی هیواو شۆڕشی کلتوری کوردیی لە کرماشان (گرنگترین گەورە شاری جیۆپۆلەتیکی هەر جوارپارچەی کوردستان)، بە ئیلامیشەوە، زۆر گەشەی سەندوە.
مێژو سەلماندویەتی کە کرماشان و ئیلام خاوەن ئیمپراتۆریەتی هەزاران ساڵەی حوکمڕانی بەشێکی گرنگی ناوچەکانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بون. بۆیە، جەماوەرییبونی شۆڕشی کلتوری کوردیی لە کرماشان و ئیلام، لە پشتیشییەوە ڕێکخستنێکی چەکداریی ئامادەساز وەستابێ، ئاکامەکەی ئەوەدەبێ کە تاران بەرەگەی تەکانی شۆڕشی کرماشان-ئیلام-کوردانی بەختیاری تا ورمێ ناگرێ. چەند ساڵێکی تر، شاهیدی ئەم حەقیقەتە دەبن!
بۆ ناسیۆنالیزمی کورد، خاک: کوردستان، گرنگترینە. بەڵام گرنگی دەوڵەمەندی کلتوری کوردییش لە ناسیۆنالیزمی کوردیی و، تەنانەت لە خودی مانەوەی کوردییش دا، دەبێت بەرز بنرخێنرێ و، بشپارێزرێت.
ئەمە لینکی بابەتێکمە لە سایتی ئاوێنە لە بەرواری ٩ ی ٦ ی ٢٠٢١، کە ئینگلیزەکان هەڵسەنگاندنیان وابوە: بەم سەدان جینۆسایدکردنەی داگیرکەرەکانیان و یەکترخۆریشیان، کەچی کورد هەر لەناو ناچێت!
https://www.awene.com/article?no=17437&auther=1251
ئەو پرسە لە کەناڵەکان و ڕۆژنامەکان دەنگی دایەوەو زۆر کەس لە خۆیانەوە وەک، ئاشکراکردنی مەتەڵ، قسەیان لەسەر دەکرد. یەکێک لەو کەسانە: "مەزهەری خالقیی"، بو. مەزهەر بەبێ بەدواداچون و خوێندنەوەو دیتنەوەی بەڵگەنامە نهێنییەکانی بەریتانیا لەسەر کورد، هەر لە خۆیەوە لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاند: "هۆکاری مانەوەو لەناونەچونی کورد لەو هەمو جینۆسایدەدا: پێشمەرگە بوه".
بەڵام ئێستا بۆ خوێنەرانی ئاشکرا دەکەم کە هۆکاری مانەوەی کورد: پێشمەرگە نەبوە.
ئینگلیزەکان زۆر سەرسامی دەوڵەمەندی "کلتوریی" کورد بون. بۆنمونە؛ بەدرێژایی ناوچە جیاوازەکانی کوردستان، ژنانی کورد توانیویانە بە چل شێواز جلوبەرگی کوردی بدورن. ئەمە وایکردوە ئینگلیزەکان بڕوایان وابێت: کورد نەتەوەیەکن لەناونابرێن، چونکە دەوڵەمەندترین کلتوریان هەیە لە چاو نەتەوەکانی دراوسێیان کە عەرەب، فارس و تورکن. ئەو کلتورە زەنگینەی کورد بەئاسانیی ناسڕدرێتەوەو لە ناوناچێت، چونکە ڕەنگدانەوەی شارستانیەتی کەڵەکەبوی هەزاران ساڵەی مێژویی کوردەکانە لەسەر چیاکانی زاگرۆس. کاتێک ئینگلیزەکان باسیان لە کلتور کردوە؛ دەوڵەمەندیی زمانی کوردیشیان بە بەشێک لە ڕەگەزەکانی ناو کلتوری کورد داناوە. بەتایبەت لە زۆرێک لە نوسینەکانی مێجەرسۆن دا، شیکردنەوەی دەوڵەمەندی زمانی کوردیی، ڕەنگیداوەتەوە.
واتە بەپێی هەڵسەنگاندنی ئینگلیزەکان، کە تێکەڵی تەواوی نەتەوەکانی جیهان بون و، زانیاری وردیان لەسەر کەڵەکە کردون، هۆکاری مانەوەی کورد و لەناونەچونی: دەوڵەمەندی کلتورەکەیەتیی.
بۆیە، گرنگیدان بە کلتوری کوردیی و ژیاندنەوەی: شۆڕشی کلتورییە دژی داگیرکەران. بەڵام ئەو شۆڕشە کلتورییە بەبێ ڕێکخستنێکی تۆکمەی چەکدارانە، کە تەیارکراوی تەکنەلۆژیای جەنگی مۆدێرن و هەواڵگریی بێت، ناتوانێ دەرفەتەکانی داهاتو بە سودی کورد بقۆزێتەوە لە هێنانەکایەی [قەوارەیەکی سیاسیی سەرباخۆ] دا.
بەومانایەی، کە: گرنگە ژیاندنەوەی کلتوریی دەوڵەمەندی کورد بۆ مانەوەی کورد وەک میللەتێکی دێرین و ڕەسەن. بەڵام ئەوەی کورد دەکاتە دەوڵەت: هەم ڕێکخستنێکی تۆکمەی چەکدارییەو، هەمییش قۆزتنەوەی دەرفەتەکانە لە کاتی ڕودانیان دا. بێگومان، لەگەڵیشی دا، ستراتیژی سیاسیی، دبلۆماسیی، ئابوریی و سەربازیشیی، دەوێت. بەمپێیە، هەمو جۆرە چەکدانانێک، دەچێتە خزمەتی مانەوەی قەوارە داگیرکەرەکانی ئیمپریالیزمی تورک، ئیمپریالیزمی فارس و، ئیمپریالیزمی عەرەب بەسەر خاکی کوردستان و نەتەوەی کوردەوە.
چەکدانانی هەر هێزێکی کورد لە بەرانبەر داگیرکەراندا: چۆکدانان و خۆفرۆشییەو، پرۆسەی ئاسمیلاسۆن و تواندنەوەی کورد لەسەر نیشتیمانی کوردستان چالاکتر دەکا و، گرێدان و تواندنەوەی کورد بە پایتەختەکانی دەوڵەتە داگیرکەرە دروستکراوەکانی سەرمایەدارییەوە، خێراتر دەکات.
وەک ڕونم کردەوە، ئەوەی هەڕەشە بێ لەسەر قەوارە دەستکردە ئیمپریالیستییەکانی داگیرکەران بەسەر خاکی کوردستانەوە؛ هێزی کوردی ناسیۆنالیستی-چەکداریی ڕێکخراوە، چونکە:
١- چالاکییە سنوردارە چەکدارییەکانیان، لەم دنیای ئینتەرنێتەدا، لە ئاستی جیهان دەنگدەداتەوە. واتە: زیندوێتیی پرسی کورد بە گوێی جیهان دەدات.
٢- بەو پێیەی هێزێکی چەکداری ڕێکخراو بەرانبەریان وەستاوە؛ داگیرکەران هەرگیز ناتوانن بە ئیسراحەت پاڵیی لێ بدەنەوە. بۆ ئەمەش، ناچارن ساڵانە دەیان ملیۆن دۆلاری زیاتر بۆ دەزگا هەواڵگریی و سوپاییەکانیان تەرخان بکەن. بەو ئامانجەی زانیاری لەسەر گروپە چەکدارەکە کۆبکەنەوەو، بیانکەنە ئامانج.
٣-هەبونی هێزی چەکدار لە شاخەکان دا، هی هەر بەشێکی کوردستان بێ، تەنانەت با شەڕی پارتیزانیشیان بە تەکتیک وەستاندبێت، بەڵام بونیەتی ئەو هێزە چەکدارە ڕێکخراوە؛ ناوخۆی بەشەکانی کوردستان دەژێنەوەو، گیانی بەخۆنازینی نەتەوەیی لای تاکەکانی کورد دەڕوێنێ. چونکە کاتێک لاوانی کورد دەزانن هێزێکی چەکداری ڕێکخراو لە چیاکانەوە پشتیوانی دۆزی میللەتەکەیانە، لەگەڵ ئەوەی هێزە چەکدارەکە ڕواڵەتییش بێت!، هەر خۆراکی ناسیۆنالیستانە بە ڕۆحی تاکەکانی گەل دەبەخشێ، کە داوای شوناسی نەتەوەیی خۆیان بکەن و، بۆی تێ بکۆشن.
کەوایە، ئایا بۆچی تورکیا لەم تەوقیتەدا فەرمانی بە پەکەکە کرد کە ئاشبەتاڵ ڕابگەیەنن، کە ئێران و سوریا و عێراقیش دڵخۆشن بەم پیلانەی تورکیاو، هاوئامانج و هاوبەشی ئەم پیلانەی تورکن؟
یەکەم: لە سەرەوە ڕونم کردەوە کە ئاڵوگۆڕ لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەستی پێ کردوەو بە لایەنی کەم بیست ساڵی تریش دەخایەنێت. ئەگەر کورد، هێزی چەکداری ڕێکخراوی نەبێ؛ ناتوانێ بیقۆزێتەوە. کەوابو، ئامانجی تورک، بە هاوبەشی فارس و عەرەب، ئەوەیە: تەسلیمبون و ئاشبەتاڵ لە ڕۆح و مێشکی کورد دا بڕوێنن کە خەباتی چەکداریی هیچ بەرهەمێکی نابێ! ئەمەش لێدانە لە ڕۆحی ناسیۆنالیزمی کوردیی و، تەسلیمبونی کوردە بە داگیرکەران. ئەم هۆکارە چەند لقێکی لێ دەبێتەوە:
ئەلف: بە جاشکردنی بەشێکی کورد لە ناوخۆداو، بێهیواکردنیان و، بەستنەوەو گرێدانیان بە پایتەختەکانی دەوڵەتە داگیرکەرەکان و، کوشتنی ڕۆحی ڕزگارکردنی "خاکی کوردستان" لە ڕۆحی تاکی کورد دا.
با: بەم ئاشبەتاڵپێکردنەی پەکەکە، وا لە مەزڵوم عەبدییش بکەن کە سازش بۆ تورک و جۆلانیی بکات. واش لە هێزەکانی گشت بەشەکانی کوردستان بکەن کە خۆیان بە پایتەختەکانی داگیرکەران ببەستنەوەو، ستراتیژی ڕزگارکردنی خاکی کوردستان و سەربەخۆیی، وەلا بنێن.
جیم: ئەردۆگان لە ڕێی بەکارهێنانی پەکەکەوە ببێتە بە سەرۆک کۆمار.
دووەم: ڕژێمی ئیمپریالیستیی تورک، بە هاوبەشی هەر سێ ڕژێمی ئیمپریالیستی فارس، عەرەبی عێراق و، عەرەبی سوریا، بەشێک لە پەکەکە دەهێڵنەوە. ئەو بەشە نە چالاکیی سەربازیی و نە کاریگەرییان بۆ خەباتی کلتوریی ناوخۆ، دەبێ. مەگەر جار-جار چالاکییەک بکەن کە میت و ئیتلاعات بۆی ڕێکخستبن!! مانەوەی ئەو بەشە لە پەکەکە تەنیا بۆ بیانودانە بە تورکیاو ئێران بۆ بەردەوامیدان بە هێرشکردنەسەر باشوری کوردستان و داگیرکردنی گوندەکانیی و، بە پێی ڕۆژییش بەکارهێنانیانە بۆ هەر ڕوداوێک کە دێتەپێشەوە.
واتە: لەلایەک هەم ئاشبەتاڵ و چۆکدادان و تەسلیمبونیان پێ ئەنجام دەدەن و، لەلاکەی تریشەوە بەشێکیشیان هەر دەهێڵنەوە. واتە: پیلانەکەی ڕژێمی ئیمپریالیستی تورک، بە هاوپیلانی ڕژێمە ئیمپریالیستە داگیرکەرەکانی فارس و عەرەب، دوو ستراتیژی دژە کورد و کوردستانە!! هەردو ستراتیژە دژە کوردەکەش: چەند لقێکی لێ دەبێتەوە. کە گرنگە هەردو ستراتیژە دژە کوردییەکە بزانرێ!
بەم پێیە، وەک پیلانی تورک، بەهاوبەشی فارس و عەرەبم، ئاشکرا کرد؛ لەسەر هەر تاکێکی سەرڕاست و پاکژی نەتەوەیی پێویستە دژی ئەم پیلانەی داگیرکەران و، پیلانەکانی تریشیان، بێ. ئەڵبەتە دژی گەندەڵیی و دزیی و نیشتیمانفرۆشی هێزە کوردییەکانییش بێت؛ بەڵام باسی گەندەڵیی هێزه کوردییەکان مەسەلەیەکی جیایە لە ناونیشانی ئەم بابەتە.