نەرورۆز و مێژووی کورد، دووانەیەکن لە یەکدی جیانابنەوە.

با بزانین، زانای ئایینی بەناوبانگ و ناسراوی کورد، ڕەوانشاد (مەلا موحەممەدی جەلیزادە - مەلای گەورە)، ساڵی (2638)ی کوردی و (1938)ی فەڕەنگی، چۆن یادی جێژنی (نەرورۆز)ی کوردی کردووەتەوە؟! سەبارەت بە ئەو یادە پیرۆزە، لە بەردەرکی سەرای شاری (کۆیە)، واتە (87) ساڵ لەمەوبەر، لە گوتارێکی کورتی ڕازاوەدا، چی فەرمووە؟!

(ئەمڕۆ ڕۆژێکە پڕ نوور، دونیا ماڵەماڵە لە سرور، ژاڵە دەدرەوشێتەوە، لالە دەگەشێتەوە، دارودرەخت دەپشکون، بەروسەمەر دەردەکەون، فەلەک وەک خێوەتی زبر جەدی هەڵداوە، زەمین کەوای ئەتڵەسی سەبزی گۆڵگوڵی لەبەرکرا، ئافتابی عالەم درەخشانە، خورشیدی خاوەری، بە ئەشیعەی زەهەبی زەڕ ئەفشانە، نێزیکە بڵێم: ئەرز و سەما، کەوتووەتە ڕەقس و سەما، ئەمە چ باس و خواسە؟! چ ئەسەرە؟! چ خەبەرە؟!  

بەڵێ، ئەمڕۆ ڕۆژی مرادە، نەورۆزی گەلە، حەقە، ڕۆژی زۆر موبارەکە، ئەوەڵی بەهارە، یەکی ئیعتیدالی لەیل و نەهارە، جەژنە جەژنی ئۆممەتە، جەژنی محەبەت و ئولفەتە. )  

مەلا محەمەدی جەلیزادە (مەلای گەورە)

نەورۆزی 2638، ڕۆژی دووشەممە 21. 3. 1938 ل248

کەچی تازەبەتازە، چەن مەلایەکی ڕووتەڵەی نەزانی چڵکنی ڕیشن، چەن نەخوێندەوارێکی جاشبیری کوردزمان، سەریان لە هێلکەی بیانیپەرستی جوقاوە، بە هەموو توانای خۆیان و زۆر بێشەرمانە دەیانەوێ، ڕۆڵەکانی نەتەوەی کورد لەخشتەبەرن، بە بار درۆ هەڵدەڕێژن، دژی تاکە جێژنی نەتەوەیی کورد دەدوێن و دەڵێن: (نەورۆز جێژنی کورد نییە و جێژنی ئاگرپەرستانە، کورد تەنیا هەر دوو جێژنی هەیە: ڕەمەزان و قوربان!)

ئاخر ئەم بیانیپەرستە نەزانانە، جیاوازی لەنێوان جێژنی نەتەوەیی و جێژنی ئایینیدا ناکەن، یا هەر دەیانەوێ، بە هەر شێوەیە بێ، دژی کەلتوور و خەسڵەتە پیرۆزەکانی نەتەوەی کورد بدوێن، دڵسۆزی خۆیان، بۆ دوژمنان و داگیرکەرانی (کوردستان) نوێبکەنەوە؟! چونکە جێژی (نەورۆز)، جێژنێکی ئایینی نییە و جێژنێکی نەتەوەییە! 

‌دیارە ئەم مەلا نەزانانە، خۆیان زۆر بە شارەزا و زیرەکتر لە (مەلای گەورە) دەزانن، بۆیە بە ئەو شێوەیە، بە بار درۆ هەڵدەڕێژن و دەیانەوێ، ڕۆڵەکانی نەتەوەی کورد چەواشەبکەن و سەریان لێ تێکبدەن، تا ڕوو لە ڕووگەی دوژمنانی نەتەوە و خاکەیان بکەن و پشتیش لە هەموو پیرۆزییەکانی گەلەکەی خۆیان بکەن.

لێرەدا سەبارەت بە (نەورۆز)، نموونەی چەن مەلایەکی کوردپەروەری دڵسۆزی خاک و نیشتمان دێنمەوە. ئاخر بە دەیان ڕۆشنبیر و هۆنەری گەورە و ناسراوی کوردی وەک: (ئەحمەدی خانی1543-1603، پیرەمێرد1867-1950، شێخ نووری شێخ ساڵح 1896-1959، گۆران1904-1962، برایم ئەحمەد1914-2000، مەسعوود موحەممەد1919-2002، ع. ع. شەونم1925-2020، کامەران موکری1929-1986، خالید دلێر1933-2011، کامیل ژیر1934-2024، دوکتۆر ئیحسان فوواد 1935-2008، شێرکۆ بێکەس1940-2012، عەبدوڵلا پەشێو1946-، قوبادی جەلیزادە1951- ...) گەلێ هۆنراوەی بەرز و جوانیان، بۆ یادی نەورۆی کورد هۆنیوەتەوە.

ئایا ئەم مەلا مناڵ و مەزنانە، لە ئەو ڕابەر و موسوڵمانە گەورانە، پتر شارەزاترن و دڵسۆزی ئایینی ئیسلامن، وا هەرچی چۆنێ بێ، ئەو درۆ گەورانە دەکەن؟!!

جگە لە ئەوەی، هێندێ لە پیاوچاکان و شارەزایانی ئایینی ئیسلام، باسی نەورۆزیان کردووە و بە جێژنێکی کۆنی کوردیان ناساندووە. چەندین خوێندەوار و پیاوی گەورەی ئایینی وەک (مەلای گەوەرە1876-1943، مەلاعەبدولکەریمی موردەڕیس1901-2005، شێخ موحەممەدی خاڵ1904-1989، عەلادین سەجادی1907-1984 ...)، چەندین وتاری کورت و درێژیان، سەبارەت بە جێژنی نەورۆزی کورد نووسیوە. لێرەدا هەر بۆ نموونە، دەقێکی مامۆستای خوالێخۆشبوو (مەلاعەبدولکەریمی موردەڕیس) دێنمەوە، کاتێ خۆی ڕۆژنامەی (عێراق)، سەبارەت بە جێژنی نەتەوەیی کورد (نەورۆز)، چاوپێکەوتنتیان لەگەڵ کردووە، فەرموویەتی:

(نەورۆز جێژنێکی ناسراوی سەردەمی ئیسلام و پێش ئیسلامە. هیچ دژایەتییەکی لەگەڵ ئایینی موسوڵمانان نییە. جێژنی نەورۆز درووشمێک نییە بۆ فەساد، بەڵکوو جێژنی بەهار و شادی کوردە.

لە سەردەمی ئیمامی عەلی، جێژنی نەورۆز هەبووە و شیرینی دابەشکراوە. ئیمامی عەلی لە شیرینیەکەی خواردووە و وتوویەتی: ئەمە چییە؟! وتوویانە: ئەمە درووشمی ئێمەیە و لە نەورۆزدا درووستیدەکەین و دابەشیدەکەین، بەسەر ئەوانەی خۆشماندەوێن. ئیمامی عەلی دەفەرموێت: دەی کەواتە هەموو کاتێ جێژنی نەورۆز سازبکەن و گوزارە لە خۆشی و شادی خۆتان بکەن.)

جا با مەلا هەرزەکارەکانی ئیسلامی ڕامیاری، هەر بە قاپی پیرۆزی نەورۆز بوەڕن!

سەرچاوە:

دوکتۆر حوسێن موحەممەد عەزیز، نەورۆز و بەهاری کورد، 2024، لاپەڕە (248-249).+`++

6--